Τα στατιστικά στοιχεία μαρτυρούν μια σταθερή τάση ανόδου στην καλλιέργεια φακής, ρεβυθιών και φάβας. Μάλιστα, όχι μόνο παράγονται, αλλά και καταναλώνονται όλο και περισσότερο στην Ελλάδα.
Το εθνικό μας φαγητό, η φασολάδα, αλλά και οι ταπεινές φακές, η φάβα και τα κουκιά ήταν στην εβδομαδιαία διάταξη των ελληνικών νοικοκυριών τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Μάλιστα, την περίοδο της Κατοχής αποδείχθηκαν σωτήρια για την επιβίωση του πληθυσμού σε δύσκολες συνθήκες. Από τη δεκαετία του 1960 όμως και μετά, τόσο η κατανάλωση όσο και η καλλιέργεια των οσπρίων έβαιναν μειούμενες. Μεγάλο ρόλο σε αυτό έπαιξε η άνοδος του βιοτικού επιπέδου, η αστικοποίηση, αλλά και η αύξηση στις εισαγωγές πιο «εύκολων» και αρεστών τροφίμων. Οι Έλληνες άρχισαν να τρώνε περισσότερο κόκκινο κρέας και ζυμαρικά, ενώ τα όσπρια, το «κρέας του φτωχού», συνδέθηκαν με περιόδους οικονομικής στέρησης και άρχισαν να παραγκωνίζονται. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η κατανάλωση οσπρίων μειώθηκε στην Ελλάδα κατά 16,7% από το 1974 έως το 2004. Αντίστοιχα μειώθηκε και η παραγωγή από 56% έως και 94% από το 1961 έως και το 2011. Γι’ αυτό ευθύνεται επιπλέον η ευρωπαϊκή αγροτική πολιτική εκείνης της περιόδου, που μέσα από το σύστημα των επιδοτήσεων έστρεψε τους γεωργούς στο σιτάρι και στο βαμβάκι, καθώς και οι ανταγωνιστικά χαμηλές τιμές των εισαγόμενων οσπρίων.
Μια διαφαινόμενη τάση
Τα τελευταία χρόνια, όπως φαίνεται και από τον πίνακα, η κατάσταση για τα όσπρια αλλάζει. Και αυτή η τάση εμφανίζεται και σε άλλες χώρες της Ευρώπης: οι καλλιεργούμενες εκτάσεις οσπρίων σε όλη την επικράτεια της ΕΕ αυξήθηκαν κατά 64,7% από το 2013 έως το 2015. Όσον αφορά το χωράφι, νέοι γεωργοί και ομάδες παραγωγών καλλιεργούν όσπρια (εντυπωσιακή αύξηση καταγράφεται στα ρεβύθια και στη φάβα, που θεωρούνται ανερχόμενες καλλιέργειες), τα τυποποιούν και τα επανασυστήνουν στο ελληνικό κοινό, τονίζοντας και τις ωφέλιμες ιδιότητές τους για τον οργανισμό. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2015 επιδοτεί τα όσπρια, καθώς λειτουργούν ευεργετικά τόσο για το περιβάλλον όσο και για τα χωράφια: δεσμεύουν άζωτο από την ατμόσφαιρα και το διοχετεύουν στο έδαφος, εμπλουτίζοντάς το έτσι με πολύτιμα συστατικά.
Ελληνικά και με υπογραφή
Από το 2010 έως και το 2018, σύμφωνα με στοιχεία του ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών), η κατανάλωση οσπρίων έχει αυξηθεί κατά 10%. Τα όσπρια μπήκαν σε εστιατόρια, αποτέλεσαν μέρος περίτεχνων μενού, η νοστιμιά και η θρεπτική τους αξία αναδείχθηκαν. Παρόλο που η ζήτηση δεν καλύπτεται από την ελληνική παραγωγή και εισάγουμε περίπου το 60% των οσπρίων που καταναλώνουμε, οι προβλέψεις είναι αισιόδοξες. Και αυτό γιατί όλο και περισσότεροι παραγωγοί υιοθετούν βέλτιστες καλλιεργητικές πρακτικές, προτιμούν ελληνικές ποικιλίες και επιλέγουν την τυποποίηση των προϊόντων τους. Αλλά και γιατί οι καταναλωτές στρέφονται στα ελληνικά όσπρια, ακόμα κι αν η τιμή τους στο ράφι είναι αυξημένη σε σχέση με αυτά που εισάγονται από τον Καναδά, τις ΗΠΑ ή την Τουρκία. Προστιθέμενη αξία επίσης παίρνουν τα όσπρια που έχουν χαρακτηριστεί ΠΓΕ (Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης) και ΠΟΠ (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης), τα οποία είναι αρκετά.
Τα διακεκριμένα
ΠΓΕ
Φασόλια γίγαντες ελέφαντες Κάτω Νευροκοπίου
Φασόλια κοινά μεσόσπερμα Κάτω Νευροκοπίου
Φασόλια (γίγαντες-ελέφαντες) Πρεσπών Φλώρινας
Φασόλια (πλακέ μεγαλόσπερμα) Πρεσπών Φλώρινας
Φασόλια γίγαντες-ελέφαντες Καστοριάς
Φασόλια βανίλιες Φενεού Φάβα Φενεού
ΠΟΠ
Φάβα Σαντορίνης
Παραγωγή οσπρίων στην Ελλάδα
Δεδομένα από ΕΛΣΤΑΤ και FAO (Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ)
*Ως όσπρια η ΕΛΣΤΑΤ καταγράφει τα εξής: φασόλια ξερά κάθε είδους, φακές, ρεβύθια, κουκιά, λαθούρι, μπιζέλια.
** Δεν υπάρχουν στοιχεία.
