Τώρα καλλιεργούνται αποκλειστικά, σχεδόν, τα «θαυματουργά» υβρίδια, αυτές οι κομψές όμοιες ντομάτες που όλοι ξέρουμε και ψωνίζουμε, ελπίζοντας κάθε φορά να γευθούμε τη γλυκιά και ταυτόχρονα όξινη γεύση της παλιάς ντομάτας. Τα υβρίδια (σπόρος βελτιωμένος γενετικά στο εργαστήριο) δίνουν μεγάλη, «όμορφη» παραγωγή, που αντέχει στις μετακινήσεις και τις κακουχίες – ιδιότητες που συχνά αποβαίνουν εις βάρος της γεύσης, του αρώματος, αλλά και των θρεπτικών συστατικών.
Και η δική μου γεύση είχε προσαρμοστεί στα δεδομένα, όταν Ιούλιο μήνα, επιστρέφοντας από το καλοκαιρινό μπάνιο στη Βραυρώνα, σταμάτησα σ’ έναν πλανόδιο μανάβη και αγόρασα ντομάτες. Μου φάνηκαν διαφορετικές στην όψη, αλλά η μεγάλη έκπληξη ήρθε όταν τις έκανα σαλάτα. Κατ’ αρχάς, μια ντομάτα ήταν ολόκληρο γεύμα. Μεστή, σαρκώδης, κατακόκκινη και μυρωδάτη, δεν έμοιαζε με ό,τι είχα συνηθίσει. Ρώτησα για του λόγου της και έμαθα. Επρόκειτο για «μπατάλα».
Δεν ξέρω αν το όνομα σηματοδοτεί κάτι, αλλά ταιριάζει στην κακομούτσουνη, βαριά και γεμάτη ντομάτα της Βραυρώνας. Μοιάζει πραγματικά «μπατάλα» κοντά στις λυγερόκορμες αδελφές της που μοστράρουν τρυφερές και μικρόσωμες στα καφάσια των μανάβικων. Όμως η εμφάνιση δεν είναι το παν, και η μπατάλα έχει ψυχή και ψίχα και γεύση και άρωμα και… αν τη βρείτε, πρέπει οπωσδήποτε να τη δοκιμάσετε. Δεν είναι καθόλου εύκολο, γιατί η μπατάλα «συχνάζει» μόνο στη Βραυρώνα από τον Ιούλιο έως και το τέλος Οκτωβρίου. Παλιά καλλιεργούνταν στην πεδινή Αργολίδα και την Κορινθία, αλλά σταδιακά εξαφανίστηκε από τις συγκεκριμένες περιοχές. Ζει στην Αττική εδώ και πολλά χρόνια, προσαρμοσμένη στο κλίμα και τις συνθήκες, δεν χρειάζεται πολλή φροντίδα και νερό, δεν αρρωσταίνει εύκολα.
Έχει ωστόσο… ιδιοτροπίες που δεν την κάνουν ιδιαίτερα αγαπητή, κυρίως στους εμπόρους αλλά και στους παραγωγούς. Το φυτό είναι μεγάλο –πιάνει πολύ χώρο στο μποστάνι– και η ντομάτα είναι βαριά και ευάλωτη, άρα δύσκολη στη μεταφορά. Σήμερα λίγοι την καλλιεργούν και την πωλούν και βέβαια ακόμα λιγότεροι τη ζητούν. Οσοι καλλιεργητές την προτιμούν, φυλάσσουν το σπόρο από μεράκι γιατί δεν έχει μεγάλη εμπορική αξία. Ο κ. Μαχαράκης, που μου γνώρισε την Μπατάλα, φυλάει σπόρο από το 1930 και το κιόσκι-μανάβικο που έχει βρίσκεται στην άκρη του δρόμου, περίπου ένα χιλιόμετρο πριν από την παραλία της Βραυρώνας.
Αν διαθέτετε έστω και 1 τ.μ. χώματος, μπορείτε να την καλλιεργήσετε. Αναζητήστε μικρά φυτά στο μαγαζί που βρίσκεται Ευρυπίδου και Αθηνάς γωνία, δίπλα στο Μπαχάρ.
