Ο Φιλίστωρ της «Καθημερινής», ο Εύωχος της Τελευταίας Σελίδας του «Γαστρονόμου», δημοσιογράφος Μιχάλης Κατσίγερας, έφυγε από τη ζωή στις 18 Φεβρουαρίου.Εδώ και μέρες έχω κατεβάσει όλους τους «Γαστρονόμους», ντάνες στο γραφείο, στο σπίτι, διαβάζω λαίμαργα τις Τελευταίες Σελίδες του Μιχάλη Κατσίγερα. Νωπή η είδηση του θανάτου του δημοσιογράφου της «Κ» και συνεργάτη του περιοδικού, με την ανάγνωση αναδεύεται η μνήμη, αναβλύζουν εικόνες.
Η πρώτη πρώτη: Δεν είχα κλείσει βδομάδα στο περιοδικό, 26 χρονώ τότε, όταν τον πρωτοσυνάντησα. Σένιος, τριζάτος, είχε έρθει να παραδώσει το κείμενό του: «Το έχουν βάλει οι τεχνικοί στον τάδε φάκελο. Αν μπορείτε τώρα, να συζητήσουμε για τη φωτογραφία». Εξεπλάγην. «Κύριε Κατσίγερα, να μου μιλάτε στον ενικό, παρακαλώ». Ποτέ, για τους επόμενους 140 περίπου μήνες, δεν μου μίλησε στον ενικό. Όχι γιατί επεδίωκε την απόσταση, ίσα ίσα η θέρμη των λόγων και των χειρονομιών του καλλιεργούσε την οικειότητα. Μια άλλου είδους, εν τω βάθει και επί της ουσίας, οικειότητα όμως. Αισθανόσουν σπουδαίος συνομιλώντας μαζί του.
Ποτέ, επίσης, δεν χρειάστηκε να περιμένουμε για κείμενό του, ήταν στην ώρα του, στον γνωστό κοινό μας φάκελο στον σέρβερ. Ψέματα, τα κείμενά του μπορεί να μην αργούσαν, αλλά τα περιμέναμε με ανυπομονησία. Η χαρά μου που τα διάβαζα πρώτος από όλους δεν λέγεται. Και όταν έρχονταν ζεστά ζεστά τα τεύχη από το τυπογραφείο, από αυτή τη δική του Τελευταία Σελίδα ξεκινούσαμε την ανάγνωση του περιοδικού. Τη συνήθεια αυτή ξέρω ότι είχαν πολλοί αναγνώστες.
(Πιθανότατα να μη συμφωνούσε με ένα τέτοιου είδους αυθόρμητο, πρωτοπρόσωπο κείμενο, αλλά μάλλον και με κανένα κείμενο αποχαιρετιστήριο δεν θα ήταν σύμφωνος.)
Πολύτιμο ανθολόγιο γαστρονομίας
Το τι σήμαινε ο Κατσίγερας για την «Καθημερινή» το έχουν γράψει τις τελευταίες ημέρες αρκετοί επί χρόνια συνεργάτες του στην εφημερίδα. Επίσης, δεν ξέρω αν έχει αξία να αναφέρω εδώ το βιογραφικό του, τις σπουδές του, τους σταθμούς της καριέρας του, τα επιτεύγματά του στον Τύπο. Έχουν γραφτεί εξάλλου και αυτά (μπορείτε να βρείτε τα σχετικά άρθρα στο διαδίκτυο).
Δυο λόγια μόνο για τις Τελευταίες Σελίδες του στον «Γ».
Αληθινός γαστρονόμος, «ψημένος» ιστοριοδίφης, ανακάλυπτε ψήγματα διατροφικού πολιτισμού, πολύτιμες πληροφορίες γαστρονομικές στην ελληνική και την παγκόσμια λογοτεχνία, σε αρχεία ιστορικά, σε αρχεία εφημερίδων, σε παλιές φωτογραφίες, ακόμη και σε τραγούδια και ταινίες. Μελετούσε συστηματικά και μας παρέδιδε σημαντικά κείμενα, πυκνά και πολυστρωματικά, στιβαρά, με σοβαρή τεκμηρίωση, και όμως ανάλαφρα και χαριτωμένα. Δεν διατύπωσε κανόνες, αρχές, δεν «φώναζαν» τα γραπτά του. Με καθαρή, ρέουσα γλώσσα και οικονομία και ακρίβεια λόγου, κατόρθωσε να κάνει με αέρα κοσμοπολίτη μια τολμηρή και λυσιτελή σύνοψη της αστικής –και όχι μόνο– γαστρονομικής μας παράδοσης. Μας γνώρισε τους Θεσσαλούς καστανάδες του μπουλβάρ Σαν Μισέλ του Παρισιού, τις μετρημένες μία μία σταφίδες των πολεμιστών του Ελληνοϊταλικού Πολέμου όπως έγραφε στο «Άξιον Εστί» ο Ελύτης (μας έδειξε και φωτογραφία του ποιητή ως ανθυπολοχαγού τότε), μας άνοιξε την όρεξη με το σπαγκέτο με φρέσκο βούτυρο στην υπόγα της Σκουφά, τη θρυλική La Minute του Γιώργου Σουλαντίκα, μας ξεδίψασε με λεμονάδες «Παρθενών», «Τέρψις», «Ήβη», «Παλίρροια», αλλά και με τη λεμονάδα του Καμύ, που «δροσίζει τα διψασμένα λαρύγγια με χίλιες αναψυκτικές ακίδες».
Διαβάζω και ξαναδιαβάζω, και δεν χορταίνω.
Μαγειρεύοντας στον διάδρομο
Θυμάμαι μία από τις τελευταίες κουβέντες μας. Στο ατελιέ των περιοδικών, στον τρίτο, συζητάμε για… τηγανητές σουπιές. Τηγανίζουμε (στα λόγια), σπάμε τα μελανηφόρα σακουλάκια τους μες στο αλεύρι, να γίνουν μαύρες οι σουπιές, πασπαλίζουμε με καυτερό μπούκοβο. Μαγειρεύουμε (στα λόγια) και απολαμβάνουμε. Έφυγε χαμογελώντας για τον τέταρτο. Μετά από λίγες μέρες έγραψε την «Πονηρή σουπιά» (Ιούλιος 2017, τ. 135), όπου αναφέρει μεταξύ άλλων: «…στη Λέσβο, όπου κυριαρχεί το εξαίρετο ούζο με τους ψαρομεζέδες, ορίζεται, πάλι από τραγουδάκι, πως “η σουπιά τηγανισμένη / είναι πάντα μαυρισμένη”. Εδώ βρίσκεται το μυστικό του ωραίου τηγανίσματος της σουπιάς, που προϋποθέτει τη μείξη του μελανιού της με το αλεύρι που την τηγανίζουμε, δίνοντας μια εξαίσια γεύση». Δεν χορταίνω να διαβάζω…
Στη σελίδα 146 του τεύχους 143 θα βρείτε την τελευταία «Τελευταία Σελίδα» του Μιχάλη Κατσίγερα στον «Γαστρονομο».
