Yπάρχει ένας μύθος του Αισώπου με τίτλο «Ζευς και Προμηθεύς και Αθηνά και Μώμος». Αυτού του μύθου έχει γράψει μια παραλλαγή ο Κοραής· μάλιστα την αποδίδει σε κάποιον ο οποίος υπογράφει με τα αρχικά Ζ.Λ., που όπως μου εξήγησε ο κ. Εμμανουήλ Ν. Φραγκίσκος, μελετητής του εκ Χίου μεγάλου Ελληνα, σημαίνουν «Ζώον Λογικόν», το alter ego του Κοραή.
Σκέφτηκα να παραθέσω αυτόν τον μύθο, τώρα τούτο τον μήνα που τα καινούργια κρασιά (τα nouveaux) εμφιαλώνονται για να εκτεθούν στα ράφια των σούπερ μάρκετ με πρώτο-πρώτο το Beaujolais, όπως κάθε χρόνο την τρίτη Πέμπτη του Νοεμβρίου, εφέτος δηλαδή στις 17 του μηνός. Αλλά εκτός από τα nouveaux, στα λίγα πλέον εναπομείναντα αυθεντικά μαγεροταβερνεία των Αθηνών –όπως στο υπόγειο «Δίπορτο» του Μήτσου Κολολιού, Σωκράτους και Θεάτρου, κάτω από την Αγορά– ψήνεται στα βαρέλια η νέα ρετσίνα, για να αρχίσει να γεμίζει τα ποτηράκια μας από τα μέσα του Δεκεμβρίου και μετά, τραβηγμένη από το γιοματάρι και στην αρχή λίγο θολή. Οπως, άλλωστε, θολό είναι ακόμα τον Νοέμβριο και το νέο χύμα λευκό κρασί στις επί του Ρήνου πολίχνες, που το σερβίρουν αφράτες λευκόσαρκες Γερμανίδες με τοπικές ενδυμασίες.
Ο Κοραής έδωσε στην παραλλαγή του τον τίτλο «Οίνος κρυφιογνώστης». Την αντιγράφω από την έκδοση του 1810. Διαβάστε τη –μη διστάσετε, Ελληνες είστε και τα καταλαβαίνετε πολύ καλά τα Ελληνικά του Κοραή– και θα δείτε γιατί το κρασί έγινε για να μας αποκαλύπτει:
«Αφού έπλασεν ο Ζευς τους ανθρώπους, εκάλεσεν όλους τους θεούς εις κρίσιν του πλάσματός του. Ολοι έκριναν το δημιούργημα τέλειον, και επαίνεσαν την μεγάλην του Διός σοφίαν. Μόνος ο Μώμος, υψώσας την φωνήν, είπεν, Ο,τι σεις νομίζετε τέλειον, εγώ εις αυτό ευρίσκω μέγα ελάττωμα. Και ερωτηθείς, Ποίον; απεκρίθη, ότι έπρεπεν ο Ζευς να κατασκευάση εις το στήθος των ανθρώπων μίαν θυρίδα, και μίαν άλλην εις τα πλάγια της κεφαλής, διά να βλέπη τους λογισμούς και τα πάθη της ψυχής ένας του άλλου, και να μην απατάται διά την άγνοιαν. Εταράχθησαν οι θεοί εις την κρίσιν του Μώμου ταύτην· αλλ’ ο Ζευς επρόσταξε τον Διόνυσον να διδάξη τους ανθρώπους να φυτεύωσιν αμπέλια, λέγων, ότι ο καρπός του δένδρου τούτου θέλει αναπληρώσει των θυρίδων την έλλειψιν».
Ο Μώμος προλέγει το σχόλιο που έκανε ο ίδιος ο Σαλβαντόρ Νταλί στο δικό του γλυπτό «Η Αφροδίτη της Μήλου με συρτάρια»: «[…] Με τα συρτάρια, είναι εν τούτοις δυνατόν να κοιτάξουμε την ψυχή της Αφροδίτης της Μήλου […]».
Και συμπεραίνει διδακτικά ο Κοραής:
«Τας πλέον κρυπτάς της ψυχής διαθέσεις φανερώνει πολλάκις η πόσις του οίνου, ως το μαρτυρεί και η γνωστή εις όλους παροιμία, Εν οίνω αλήθεια».
Γι’ αυτό, φίλες και φίλοι, αν δεν θέλετε να διαβάσουν τους λογισμούς σας και τα πάθη της ψυχής σας, πίνετε με μέτρο, γιατί in vino veritas.
