«Έλα, έλα, γιόκα μου, κάτσε να ζεσταθείς λίγο εδώ δίπλα στην παραστιά. Μετά θα κουβαλήσεις λίγα ξύλα, γιατί μπορεί να χιονίσει απόψε, και εγώ θα κάνω ρυζόγαλο που σου αρέσει». Κοντά στο σούρουπο όλα ήταν έτοιμα, και τα ξύλα κουβαλημένα και το ρυζόγαλο έτοιμο. Τότε η γιαγιά άναβε το καντήλι στα εικονίσματα, έκανε τον σταυρό της και καθόμασταν στην παραστιά, αφενός να ζεσταθούμε και αφετέρου να βλέπουμε τη φωτιά, γλώσσες πύρινες να τρεμοπαίζουν, να χαμηλώνουν, να δυναμώνουν και εγώ να ταξιδεύω μαγεμένος από τη φωτιά, από τα λόγια της γιαγιάς και την παιδική φαντασία.
Άρχιζε τότε και μας έλεγε ένα σωρό ιστορίες για το χωριό, για την τοπική κοινωνία, για τους πολέμους, τον Α΄ και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μας έλεγε πολλά παραμύθια, θρύλους, για τα ήθη και τα έθιμα του τόπου μας. Ιστορίες και θαύματα των αγίων και, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, φύτευε μέσα μας την Ορθοδοξία, την πίστη στον Χριστό. Καλλιεργούσε την εθνική συνείδηση και την αγάπη μας για τον τόπο μας. Δεν ξεχνούσε να τονίζει πόσο πρέπει να τιμάμε όλα όσα μας δίνει ο Θεός. Από την υγεία μας μέχρι τα προϊόντα της γης, γιατί από αυτά ζούσαμε. Μετά καθόμουν δίπλα της και με έπαιρνε και με σκέπαζε με το σάλι της. Κούρνιαζα εκεί μέχρι να με πάρει ο ύπνος.
Ήταν φοβερή μαγείρισσα, έως ιδιοτροπίας σχολαστική. Ήθελε να τα ελέγχει όλα. Τα ζαρζαβάτια φρέσκα, τα όσπρια να είναι βραστερά, τα κρεμμύδια να είναι ξερικά. Τα κρέατα, τα ψάρια. Όλα τα ήθελε φρέσκα και αγνά – έτσι κι αλλιώς τότε δεν υπήρχαν λιπάσματα και χημικά μυκητοκτόνα. Δεν μας πείραζε όμως, ούτε γκρινιάζαμε αν μία χρονιά οι πατάτες ή οι ντομάτες δεν μας έφταναν επειδή έφαγε η ακρίδα τις ντοματιές. Η γιαγιά έφτιαχνε τις καλύτερες πίτες. Μαγείρευε τα όσπρια με δικούς της τρόπους και πολλή υπομονή. Πρόσεχε τα κρέατα και γνώριζε από τα ζώα και ποιο κομμάτι του ζώου θα της κάνει τον συνδυασμό με τα λαχανικά και τα ζυμαρικά. Τον συνδυασμό τον είχε ήδη στο μυαλό της. Είχε φοβερή μνήμη, τεράστια εμπειρία και ήταν αεικίνητη.
Φασολάδα με χοιρινό (για 6 μερίδες)
1/2 κιλό φασόλια μέτρια / 4 μεγάλα κρεμμύδια ξερά, ψιλοκομμένα / 250 ml ελαιόλαδο / 500 γρ. χοιρινές πανσέτες, κομμένες σε κυβάκια / 1 κουτ. γλυκού πάπρικα γλυκιά / 3 κουτ. σούπας πελτές / αλάτι, μαυροπίπερο, κύμινο / νερό όσο χρειαστεί
Μουλιάζουμε τα φασόλια αποβραδίς. Την επομένη τα στραγγίζουμε, τα ξεπλένουμε και τα βράζουμε σε άφθονο νερό για 20 λεπτά. Τα στραγγίζουμε. Τα ξαναβάζουμε στην άδεια πλέον κατσαρόλα, ρίχνουμε κρύο νερό τόσο ώστε να τα υπερκαλύψει κατά 5 εκ. και τα βράζουμε σε μέτρια φωτιά για περίπου 1 ώρα ή μέχρι να σιγουρευτούμε ότι αρχίζει να ξεφλουδίζει η λεπτή φλούδα τους και τρώγονται άνετα. Προσθέτουμε τα κρεμμύδια, μαγειρεύουμε για 10 λεπτά και μετά προσθέτουμε το λάδι, την πάπρικα, τον πελτέ, το αλάτι και τα μπαχαρικά. Τα αφήνουμε να βράσουν μέχρι να χυλώσουν. Δοκιμάζουμε και, αν μας αρέσουν, σβήνουμε τη φωτιά. Σε ένα αντικολλητικό τηγάνι σοτάρουμε το χοιρινό μέχρι να ροδίσει και να γίνει τραγανό. Το ρίχνουμε στη φασολάδα, ανακατεύουμε καλά και είμαστε έτοιμοι για σερβίρισμα.
