Μοσχοβολούσε το Χριστόψωμο, εκεί αρχές της δεκαετίας του ’50, στη γυάλινη πιατέλα πάνω στο χριστουγενιάτικο γιορτινό μεσημεριανό τραπέζι με το λινό λευκό τραπεζομάντιλο. Ζυμωμένο από την παραμονή με γλυκάνισο μέσα και ψημένο στον φούρνο της γειτονιάς· στολισμένο με τον σταυρό καμωμένο από ζυμάρι και τα πέντε καρύδια με το κέλυφος σε κάθε άκρη του σταυρού και στη μέση του. Ο πατέρας με το μαχαίρι σταύρωνε το ψωμί στην κάτω πλευρά του πριν το κόψει και πριν έρθει στο τραπέζι αχνίζον το γουρουνόπουλο με τα σέλινα αυγοκομμένο. Η ρετσίνα από το κρασοπουλειό της συνοικίας σπίθιζε στα κρυστάλινα ποτηράκια με τα σχέδια του τροχού. Πανδαισία χριστουγεννιάτικη και ζεστασιά αρκετή κατ’ εξαίρεσιν εκείνη τη γιορτινή ημέρα στο σπίτι.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Η γεύση των περασμένων Χριστουγέννων
Τα χρόνια πέρασαν, ο βίος και η βιοτή μάς έφεραν στην πέραν των Άλπεων Γαλατία, όπου το χριστόψωμο ή μάλλον το τσουρέκι αντικαταστάθηκε –ως επιδόρπιο πλέον– από το Pain de Noël με σταφίδες και ζάχαρη πασπαλισμένη («ζαχαροκάντιο ζυμωτή» που λέγαμε εν Ελλάδι στα κάλαντα).
Επιστροφή στην Ελλάδα του ’80, χρόνια της αφθονίας. Στα σούπερ μάρκετ, πλάι στις φιάλες του Καμπανίτου, πανετόνε του πρώτου διδάξαντος οίκου Motta των 400 γραμμαρίων με 155 δραχμές και πουτίγκες (τις ποντίκες, όπως τις λέγαμε κοροϊδευτικά) Robertson 90 δραχμές στου Βασιλόπουλου, στον Φάρο Ψυχικού. Τότε λοιπόν μπήκε το panettone (η ψωμάρα) στη ζωή μας. Το χριστόψωμο αγνοήθηκε. Έμεινε μόνο εκείνο το διήγημα του Παπαδιαμάντη, όπου η «στρίγγλα πενθερά Καντάκαινα» προσφέρει στη μαρμάρω – στείρα νύφη της, την «αγαθωτάτη νέα Διαλεχτή», φαρμακωμένο χριστόψωμο για να την ξεπαστρέψει. Το χριστόψωμο όμως το τρώει ο γιος της Καντάκαινας και σύζυγος της Διαλεχτής και φαρμακωμένος πάει χριστουγεννιάτικα στον Άδη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Τα φώτα της γιορτής
Ευτυχώς όμως που υπάρχουν τα εξαίρετα ιταλικά πανετόνε, με τα ψιλοκομμένα φρούτα μέσα και τα αμύγδαλα, για να μας γλυκαίνουν χριστουγεννιάτικα. Από τα καλύτερα φαίνεται πως είναι του οίκου Loison στην πολίχνη Costabissara στην περιοχή της Βιτσέντσας. Άλλωστε, το πανετόνε είναι εφεύρημα του ιταλικού βορρά. Στο Μιλάνο είχα κάποτε την τύχη να το απολαύσω στου Biffi.
Εδώ, στην Ελλάδα, προτιμώ τους κουραμπιέδες, έτσι όπως θραύονται στο στόμα αρωματικοί, γλυκείς και τραγανοί, με το αμύγδαλο αρπαγμένο ολίγον. Και βεβαίως τα μελώδη μελομακάρονα και τα αφράτα πολίτικα τσουρέκια. Μάλιστα, αποφεύγω πλέον τα σκέτα, φτηνά, χωρίς φρούτα ξερά μέσα, πανετόνε γιατί έτσι κυριαρχεί η γεύση του αυγού αποτρεπτική. Η πολυτέλεια των Χριστουγέννων γαρ.
