Τα παιδιά εκπαιδεύονται, μαθαίνουν να τρώνε μέσα στο σπίτι, από την οικογένεια, τη στενή και την ευρύτερη. Μαθαίνουν ότι τα φαγητά εναλλάσσονται ανάλογα με την εποχή και την ημέρα. Άλλα τον χειμώνα, άλλα την Άνοιξη, άλλα τις καθημερινές και άλλα τις γιορτές και τις Κυριακές.
Το κυριότερο και το πρώτο είναι να εκπαιδευτούν στην ιδέα ότι όλες οι κατηγορίες των τροφίμων, όσπρια, λαχανικά, κρέας, ψάρια, πουλερικά, γαλακτοκομικά, έχουν και τη νοστιμιά τους και την αξία τους. Όλα αυτά μαζί με τα δημητριακά -το ψωμί κυρίως- και το λάδι συγκροτούν τη διατροφή που εξασφαλίζει την υγεία και την ισορροπία τους. Ο εχθρός τους είναι η διατροφική μονομέρεια. Δεν μπορούν με λίγα λόγια να τρέφονται μόνο με μπιφτέκια και πατάτες.
Εννοείται ότι δεν τους βγάζουμε λόγους δεκάρικους ούτε τεντώνουμε το δάχτυλο μπροστά στα έκπληκτα μάτια τους. Τα έχουμε, όσο μπορούμε, δίπλα μας στα ψώνια, στο τραπέζι, στις εκδρομές, ώστε σιγά-σιγά να μάθουν και να επιλέγουν και να σέβονται την τροφή. Τι θα πει καθαρά τρόφιμα, το κόστος των τροφίμων και σε χρήμα και σε φυσικούς πόρους. μαθαίνουν σιγά-σιγά και την αξία των πραγμάτων και τη διαχείρισή τους.
Τα παιδιά διδάσκονται με το παράδειγμα και, πολλές φορές, χρειάζεται να μάθουμε κι εμείς πολλά που δεν γνωρίζουμε για να τα μάθουν κι εκείνα. τους λέμε με ειλικρίνεια ότι αυτό δεν το ξέρω αλλά άντε να το γνωρίσουμε μαζί. Κάτι τέτοια τα εκτιμούν τα παιδιά. Δεν χρειάζεται να τους παριστάνουμε τον φωτεινό παντογνώστη γιατί δεν είναι ηλίθια. μικρά είναι και μύηση χρειάζονται στα «μυστήρια» της ζωής.
Ανάλογα με την ηλικία τους, τον διαθέσιμο χρόνο τους, και τον δικό μας βέβαια, μπορούμε να τους ζητήσουμε μικρή ή μεγαλύτερη βοήθεια, στην προετοιμασία του φαγητού, στο στρώσιμο του τραπεζιού ή στο μάζεμά του για να μαθαίνουν και την αξία της συνεργασίας και του μοιράσματος.
Χρήζει να τους μάθουμε επίσης την οικολογική διαχείριση της τροφής συνδέοντάς την με τις πηγές της, τη γη και τη θάλασσα. Αν καταλάβουν πως η γη τα τρέφει και η θάλασσα, θα μάθουν και να τις προστατεύουν. Από πού μπορεί να αρχίσει αυτό; Ακόμα και από το πώς καθαρίζουμε ένα μήλο ή μια πατάτα χωρίς να πετάμε το μισό. Μικρό το παράδειγμα αλλά χαρακτηριστικό.
Η οικογένεια είναι η βάση αλλά σίγουρα χρειάζεται και η συνεργασία του σχολείου. Εδώ υπάρχουν δύο επίπεδα. Το ένα είναι το κυλικείο που πουλάει ό,τι ακριβώς δεν πρέπει να τρώνε τα παιδιά. Αφού το κράτος (στο οποίο έχουμε μάθει να χρεώνουμε τα πάντα) δεν μεριμνά ώστε εκεί να πωλούνται μόνο κατάλληλα φαγώσιμα, θα αναλάβουν οι γονείς την ευθύνη να εξηγήσουν τι μπορούν και τι δεν μπορούν να αγοράζουν τα παιδιά. Το δεύτερο αλλά πιο σημαντικό είναι να υπάρξει κάποιος σχολικός χρόνος χωρίς τη συμβατικότητα του μαθήματος με χασμουρητά, που να κινήσει το ενδιαφέρον των παιδιών για τον τρόπο που παράγονται τα τρόφιμα, την αξία του φαγητού για την υγεία και την ευημερία αλλά και σχετικά με τους μύθους που περιβάλλουν την τροφή, κάτι που γοητεύει ιδιαίτερα τον παιδόκοσμο. Και η λογική και τα παραμύθια συμβάλλουν εξίσου.
Στο σχολείο επίσης μπορούν να μάθουν τα παιδιά πώς συνδέεται η τροφή κάθε λαού με τον πολιτισμό του, πώς διαμορφώνεται το γευστικό απαιτούμενο, πώς συναρτάται η οικονομία με τη διατροφή κ.λπ. Το θέμα είναι μεγάλο, δεν εξαντλείται με τη μία. Θα επανέλθουμε.
Για να πω την αλήθεια η αφορμή για αυτό το σημείωμα ήταν η πληροφορία ότι «δοξασμένοι» μάγειροι κάνουν σεμινάρια μαγειρικής για παιδάκια, χώρια που παρακολουθούμε από τηλοψίας μέγα ριάλιτι με παιδόπουλα που εκπαιδεύονται στα μυστήρια της μαγειρικής τέχνης.
Και σκέφτομαι, όπως άλλοτε έλεγαν οι γονείς «να δω τον Γιαννάκη μου γιατρό κι ας πεθάνω» ή «να δω τη Βαγγελίτσα μου μ’ έναν καλό γαμπρό κι ας κλείσω τα μάτια πια», τώρα λένε μάλλον «να δω τον μπούλη μου να φτιάχνει τουίλ με παρμεζάνα και τι καλό στον κόσμο»! Τι να κάνουν τα δύστυχα με τους λωλούς γονείς που δεν είναι σε θέση να τα οριοθετήσουν, να τα προστατέψουν και να τα νουθετήσουν, που θα πει να τα μάθουν πως μπροστά μπαίνει το άλογο και πίσω το κάρο.
Ομολογώ πάντως ότι έχω μια αλλεργία με τη μετάθεση των ευθυνών στο κράτος, στους φορείς, στους θεσμούς και τα ρίχνω όλα στην οικογένεια. Γιατί είναι αλήθεια ότι τα παιδιά είναι κοινωνική περιουσία, ας πούμε, είναι το μέλλον και η πολιτεία θα έπρεπε να έχει λόγο. Αν όμως περιμένουμε απ’ αυτήν θα χάσουμε πολύ-πολύ χρόνο κι είναι κρίμα.
