H Zαφειρένια Σκουλά μας μαγείρεψε Κατσίκι με ρεβύθια και Κεντανέ λαδερά με πατάτες.
Με λένε Ζαφειρένια, γυναίκα του Γιάγκου Σκουλά, κι είμαι Ξυλουροπούλα [σ.σ.: το πατρικό της είναι Ξυλούρη]. Γεννήθηκα στα Ανώγεια το 1934 και σ’ αυτό το σπίτι μένω από το 1949. Ο αδερφός μου ο Γιώργης έπαιζε μαντολίνο και συνόδευε τον ξάδερφό μου τον Ψαρονίκο [τον Νίκο Ξυλούρη], ήταν ο «πασαδόρος» του, που λέμε, σε γιορτές και πανηγύρια. Ήσαν συνανάθρεφοι, συνήλικοι, πέρασαν μαζί τα νιάτα τους. Πάει, έφυγαν κι οι δύο.
Πολλά βάσανα είχε η ζωή μου. Έζησα Κατοχή, Εμφύλιο και χούντα. Εμαρτυρήσαμε στη χούντα, γιατί ο άντρας μου εμπήκε φυλακή κι εκεί αρρώστησε και έπαθε λευχαιμία και πέθανε, όταν ήμουν 38 χρονών. Έχασα αδέρφια μου, έχασα και δύο από τα επτά παιδιά μου. Εδώ, σε τούτο το σπίτι τα γέννησα τα παιδιά μου. Πονάω πολύ, αλλά δεν το λέω, για χάρη των υπολοίπων. Απ’ όλα έχει η ζωή, και λύπες, αλλά και χαρές. Αλλά οι χαρές είναι λιγότερες και ελαφρύτερες, οι λύπες περισσότερες και πιο βαριές. Έτσι είναι η ζωή όμως.
Το μαγείρεμα
Το μαγείρεμα το έμαθα από μικρή, από τη μάνα μου και την πεθερά μου, αλλά μαγειρεύαμε άλλα φαγητά τότε. Ιδίως στους γάμους. Φτιάχναμε το κρέας με τα ρεβύθια, φτιάχναμε ρύζι με ξινόχοντρο και γουρουνόπουλο μικρό με την προβιά του [το δέρμα του], φτιάχναμε κοκκινιστό με πατάτες, οφτό, κρέας βραστό με μακαρόνια, μελιτζάνες με πατάτες, κοιλιά (πατσάς από κατσικάκι ή πρόβατο), γαρδουμάκια, πιλάφι.
 |
 |
Από παλιά, δεν μαγειρεύουμε ποτέ μόνο για την οικογένεια, φτιάχνουμε παραπάνω γι’ αυτούς που θα φιλέψουμε, γιατί όλο και κάποιος θα περάσει από το σπίτι. Βέβαια, πολλά φαγητά δεν μου άρεσαν, αλλά τα έφτιαχνα γιατί τα έτρωγε η οικογένεια. Κάθε Σάββατο εζύμωνα με το προζύμι είκοσι ψωμάκια, μικρά και μεγάλα, και τα δέκα τα έδινα σε συγγενείς και σε γειτόνους. Το πρώτο το έδινα για τον Άγιο Φανούριο κι έλεγα «ο Θεός να συγχωρέσει του Αγίου Φανούριου τση μάνα, τση αδερφής και τση δαχτυλιδωτής (της αρραβωνιασμένης)» και το έκαμα τέσσερα κομμάτια και το έδινα στη γειτονιά. Πολλά φαγητά που κάναμε παλιά μπορώ να σας επώ. Γιατί να μην τα επώ, να τα μάθετε; Αύριο θα φύγω, εσείς θα μείνετε, να τα ξέρετε.
«Καλώς τα δέχτηκα»
Να σας πω κι άλλα έθιμα που είχαμε τότε. Όταν μια γυναίκα έκανε το πρώτο τση παιδί, επηγαίνανε οι συγγένισσες με τη βούργια [υφαντό ταγάρι] γεμάτη μακαρόνια, ρύζι, ζάχαρη, καρύδια, φυστίκια κι ό,τι είχε η καθεμιά, να τα πάει στη λουχούνα [λεχώνα] και σ’ ένα πιάτο, σκεπασμένο με πετσετούλα υφαντή με ανθάκι πάνω, θα έβαζε καλιτσούνια ή κρέας. Όταν εγέννησα κι εγώ το πρώτο μου παιδί κι ήμουνα λουχούνα επάνω στον οντά, ήρθανε ξαδέρφες μου από το πάνω χωριό με τα πιάτα με τα φαγιά και με τσι βούργιες γεμάτες, να μου πούνε τα «καλώς τα δέχτηκα» και τσι βλέπανε οι ξένοι στο χωριό και λέγανε τι όμορφο έθιμο είναι αυτό! Κι εμείς είχαμε ετοιμασία στο σπίτι, στρώναμε το τραπέζι, τρώγανε οι γυναίκες, πίνανε, δίνανε τσι ευχές και τα φαγητά και φεύγανε. Κι από απέναντι στα καφενεία που τσι βλέπανε να φεύγουν οι άντρες συγγενείς, ερχόντουσαν κι αυτοί να φάνε και να πιούνε και να ευκηθούνε. Περνούσαμε ωραία στις χαρές. Απ’ όλα έχει η ζωή, και λύπες, αλλά και χαρές. Αλλά οι χαρές είναι λιγότερες και ελαφρύτερες, οι λύπες περισσότερες και πιο βαριές. Έτσι είναι η ζωή όμως.
