Να σηκώσει το χέρι του όποιος μπορεί να αντισταθεί σε ένα λαχταριστό μακαρόν ή σε μια τούρτα ουράνιο τόξο! Τα γλυκά αυτά είναι σίγουρα πεντανόστιμα αλλά και πανέμορφα, κυρίως χάρη στη σαγηνευτική εμφάνιση που τους χαρίζουν οι χρωστικές τροφίμων. Αυτές οι ουσίες περιέχονται σε πολλά τρόφιμα, όπως σνακ, μαρμελάδες, ζελέ, γλυκά και ποτά, σάλτσες και καρυκεύματα. Μπορούμε όμως να τις καταναλώσουμε με ασφάλεια; Μιλάμε για αυτό με την *Camilla Smeraldi, επιστημονική εμπειρογνώμονα στη μονάδα της EFSA που ασχολείται με τα συστατικά τροφίμων (FIP).
Ποιος είναι ο ρόλος της EFSA στην αξιολόγηση χρωστικών τροφίμων;
CS: Η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπει ότι όλες οι χρωστικές τροφίμων πρέπει να λάβουν την απαραίτητη έγκριση προτού χρησιμοποιηθούν σε τρόφιμα. Η έγκριση αυτή έρχεται μετά από την αξιολόγηση κινδύνου από την EFSA, η οποία περιλαμβάνει την ανάλυση όλων των διαθέσιμων επιστημονικών μελετών σχετικά με το θέμα, καθώς και δεδομένων σχετικά με την τοξικότητα και την έκθεση στον άνθρωπο. Πριν από μερικά χρόνια, το 2016, η EFSA ολοκλήρωσε την επαναξιολόγηση όλων των προηγουμένως εγκεκριμένων χρωστικών τροφίμων. Συνολικά, αξιολογήθηκαν 41 χρωστικές, λαμβάνοντας υπόψη τις νέες διαθέσιμες μελέτες. Στο πλαίσιο των αξιολογήσεων, η EFSA θεσπίζει επίσης, όπου είναι δυνατόν, μια αποδεκτή ημερήσια δόση (ADI) για κάθε ουσία.
Ποια ήταν τα αποτελέσματα αυτών των επαναξιολογήσεων;
CS: Υπό το φως των νέων πληροφοριών, η EFSA μείωσε την αποδεκτή ημερήσια δόση για διάφορες χρωστικές τροφίμων. Τα μέγιστα επίπεδα για τρεις από αυτές (Ε104, Ε110, Ε124) μειώθηκαν αναφορικά με τη χρήση τους σε τρόφιμα. Μια άλλη σημαντική εξέλιξη ήταν η απόσυρση από την αγορά της κόκκινης βαφής 2G (Ε128), καθώς τα διαθέσιμα δεδομένα έδειξαν ότι η χρήση της θα μπορούσε να οδηγήσει σε προβλήματα όσον αφορά την ασφάλεια κατανάλωσης. Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη της ΕΕ συμφώνησαν με την EFSA ότι δεν μπορεί να θεωρηθεί πλέον ασφαλής για τον άνθρωπο και η χρήση της στην ΕΕ ανεστάλη το 2007.
Για άλλες χρωστικές, όπως το διοξείδιο του τιτανίου (Ε171), η επαναξιολόγηση ολοκληρώθηκε με αίτημα για περαιτέρω στοιχεία για την κάλυψη ορισμένων κενών. Στην περίπτωση του διοξειδίου του τιτανίου επίσης, από τη στιγμή που αυτά τα νέα στοιχεία έγιναν διαθέσιμα και αξιολογήθηκαν από την EFSA, οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι η χρωστική δεν θα μπορούσε πλέον να θεωρηθεί ασφαλής ως πρόσθετο τροφίμων.
Εάν καταναλώσω μεγαλύτερη από την αποδεκτή ημερήσια δόση, αυτό σημαίνει ότι κινδυνεύω;
CS: Όπως προείπα, κατά την αξιολόγηση της ασφάλειας ενός πρόσθετου τροφίμων, προσπαθούμε όπου είναι δυνατόν (δηλαδή όταν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες), να καθορίσουμε μια αποδεκτή ημερήσια δόση (ADI) για κάθε ουσία. Αυτή η τιμή είναι η ποσότητα μιας ουσίας που οι άνθρωποι μπορούν να καταναλώνουν καθημερινά, καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής τους, χωρίς να διατρέχουν κινδύνους για την υγεία.
Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και αν κάποιος περιστασιακά υπερβεί το ADI για μια συγκεκριμένη ουσία, δεν θα έχει απαραίτητα δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία του.
Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA- European Food Safety Authority) είναι ένας οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ιδρύθηκε για να παρέχει ανεξάρτητες επιστημονικές συμβουλές και επικοινωνία σχετικά με υφιστάμενους κινδύνους που συνδέονται με την τροφική αλυσίδα. Η EFSA ιδρύθηκε επίσημα τον Ιανουάριο του 2002, μετά από μια σειρά κρίσεων στα τρόφιμα στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Από το 2005, η EFSA εδρεύει στην Πάρμα, στην καρδιά της ιταλικής Food Valley.
*Η Camilla Smeraldi είναι πτυχιούχος στη χημεία και τις φαρμακευτικές τεχνολογίες από το πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας, τη γενέτειρά της. Εργάζεται στην EFSA από το 2011 και μετακόμισε στην Πάρμα μετά το διάστημα που πέρασε στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) στο Λονδίνο, όπου εργάστηκε στη φαρμακοεπαγρύπνηση (ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμάκων) για επτά χρόνια.
