Στα κάστρα της Άνω Πόλης, της μυστικής ψυχής της Θεσσαλονίκης

Βυζαντινό μνημείο, η κρήνη του Μουράτ Β’, δίπλα σε ένα παλιό καφενείο. Το νερό που έτρεχε παλιά από τον κρουνό ερχόταν από τον Χορτιάτη.

Λίγο πιο πάνω από τις πολύβουες συνοικίες του κέντρου βρίσκεται ένας λαβυρινθώδης τόπος, μια μυστηριώδης αστική χρονομηχανή, που μεταφέρει τον επισκέπτη σε έναν ιδιαίτερο κόσμο. Αν βρεθείτε ανάμεσα σε βυζαντινές εκκλησίες, επιβλητικές οικίες της οθωμανικής εποχής, μικρά σπίτια που ακουμπούν στα μεσαιωνικά τείχη της πόλης, επιβλητικούς πύργους που εποπτεύουν το άστυ και τη θάλασσα, φροντισμένους κήπους φρουρούμενους από νωχελικά γατάκια, τότε βρίσκεστε σίγουρα στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΘεσσαλονίκη: Οδός Ολύμπου, ο δρόμος που έχει τη δική του ιστορίαΠερίκλειστη από τα «κάστρα», όπως αναφέρονται οι ντόπιοι στις βυζαντινές οχυρώσεις της πόλης, η Άνω Πόλη αποτελεί αναμφισβήτητα την πιο αυθεντική γειτονιά της Θεσσαλονίκης. Κηρυγμένη ως διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός, μπόρεσε –μέχρις ενός βαθμού– να διατηρήσει τον παλιό της χαρακτήρα και τις μυστικές της γωνιές. Κατοικημένη ήδη από την εποχή της ίδρυσης της Θεσσαλονίκης από τον Κάσσανδρο, φιλοξένησε πολυτελείς ρωμαϊκές οικίες, σπουδαίες βυζαντινές εκκλησίες και μονές, Οθωμανούς αγάδες που την κόσμησαν με περικαλλείς κρήνες, χιλιάδες Μικρασιάτες πρόσφυγες που στα στενά της καλντερίμια προσπάθησαν να αναστήσουν τις διαλυμένες τους ζωές, ρεμπέτες που αποτύπωσαν τον έρωτα και τα πάθη τους στα μελαγχολικά τους τραγούδια, ενώ μέσα στο φρούριο του Επταπυργίου, το διαβόητο Γεντί-Κουλέ των παλιών Σαλονικιών, πολιτικοί και ποινικοί κρατούμενοι ανέμεναν την πολυπόθητη λευτεριά ή τη μέρα της εκτέλεσής τους. Προσφέροντας μαγευτικές θεάσεις στον Όλυμπο και στον κόλπο του Θερμαϊκού, η Άνω Πόλη αποτελεί τη μυστική ψυχή της Θεσσαλονίκης. Aυτός που θα την αναζητήσει δεν πρόκειται να βγει χαμένος.

* Ο Τάσος Παπαδόπουλος είναι αρχαιολόγος-ξεναγός.

Με αφετηρία το Επταπύργιο κατηφορίζουμε μέσα από πέτρινα σκαλάκια και πλακόστρωτα, ανάμεσα σε μικρά χρωματιστά σπίτια και ουζερί.

Οι γειτονιές της Άνω Πόλης στη Θεσσαλονίκη είναι ό,τι πρέπει για ποδήλατο.

Άνω Πόλη SOS

Από τον Γιώργο Τούλα

Η Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης ανήκει περισσότερο σε έναιδανικό φαντασιακό της μυθολογίας των σύγχρονων κατοίκων της. Αν δεν κατοικείς εκεί,ώστε να βιώνεις τη σημερινήεγκατάλειψη από πλευράς της πολιτείας, την παρακμή δρόμων,πλατειών, κτιρίων, την έλλειψηενδιαφέροντος για την περιοχή μετά τις τελευταίες σωτήριες επεμβάσεις στο αρχιτεκτονικό της απόθεμα που βιώσαμε το 1997, επί Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, δεν αντιλαμβάνεσαι την αίσθηση ενός ξεχασμένου ιστορικού τόπου της πόλης. Η παρακμή του τοπίου ακόμη και γύρω από μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς, όπως οι εκκλησίες της και τα κάστρα της, πρωταγωνιστεί σε αυτή την εποχή της. Ακόμη και ως τόπος που φιλοξενούσε μυθικά εστιατόρια ή κουτούκια άλλες εποχές, ναούς γεύσεων που προσκυνούσε η πόλη, σήμερα δεν διαθέτει τα ανάλογα ατού για να προσελκύσει το ενδιαφέρον ενός κοινού που καλύπτει τις ανάγκες για διασκέδαση ή εστίαση αλλού. Εκτός από μεμονωμένες προσπάθειες που αξίζουν την προσοχή μας (Τοίχο-Τοίχο, Ίγκλις), το Φεστιβάλ Επταπυργίου το καλοκαίρι και τη μυστηριακή ατμόσφαιρα της Μεγάλης Εβδομάδας στις γειτονιές και στα σοκάκια της, η Άνω Πόλη μοιάζει σήμερα να διάγει μια στιγμή αμηχανίας και εγκατάλειψης. Με τη βοή του μύθου της να γίνεται όλο και πιο αδύναμη και τα ερωτηματικά για το μέλλον της όλο και πιο ηχηρά.

*Ο Γιώργος Τούλας ζει στη Θεσσαλονίκη, είναι δημοσιογράφος και δημιουργός της εφημερίδας Parallaxi, του παλαιότερου σε κυκλοφορία free press στην Ελλάδα.