Λώτα, έτσι λένε τους λωτούς στη Ζάκυνθο και οι λωτίες, τα δέντρα υπάρχουν παντού.
Δεν είχα ξαναδεί λωτόδεντρο στη ζωή μου, μέχρι που βρέθηκα στη Ζάκυνθο, πρώτη φορά μέσα στο χειμώνα, λίγο πριν τα Χριστούγεννα, πάνε πολλά χρόνια τώρα. Μέσα στη μόνιμη βροχή και την πυκνή ομίχλη ξεχώριζα μια παράξενη εικόνα: πανύψηλα δέντρα μέσα σε αυλές και κήπους, με ολόγυμνα από φύλλα κλαδιά φορτωμένα με πορτοκαλόχρωμους καρπούς, στρουμπουλούς και με φλούδα τεντωμένη και στιλπνή. Εμοιαζαν με παράξενα χριστουγεννιάτικα δέντρα, γεμάτα λαμπερά στολίδια και λαμπιόνια μαζί, μέσα στη θολή μουνταμάρα του χειμώνα. “Είναι τα λώτα μας”, είπε η Ζακυθινή φίλη μου με καμάρι. Λώτα, έτσι λένε τους λωτούς στη Ζάκυνθο και οι λωτίες, τα δέντρα υπάρχουν παντού. Τα φυτεύουν για την πυκνή καλοκαιρινή σκιά τους, καλύτερη κι από της μουριάς, γιατί οι φυλλωσιά είναι απλωτή και πλούσια, τα φύλλα είναι φαρδιά, μεγάλα και σκουροπράσινα και είναι απόλαυση να βρίσκεσαι κάτω από τη σκιά τους τα ζεστά και υγρά καλοκαίρια. Ευδοκίμησε εύκολα το δέντρο στη Ζάκυνθο γιατί είναι υποτροπικό και ζητά πολλή ηλιοφάνεια, ζέστη και υψηλή υγρασία. Και το νησί τα έχει όλα. Από τον Αύγουστο οι καρποί αρχίζουν να μεγαλώνουν και να μοιάζουν με μεγάλα ξινόμηλα στο χρώμα. Μέχρι το Νοέμβριο ωριμάζουν πλήρως, είναι ζωηρόχρωμοι, έτοιμοι, ζουμεροί, μελωμένοι και μέσα στη γλύκα. Τους βρίσκεις στα μανάβικα, στη λαϊκή, παντού! Οταν γουρμάσουν καλά, τους κόβουν από τα κλαδιά που φτάνουν (γιατί τα δέντρα είναι πανύψηλα και φορτωμένα ως πάνω και δεν τους φτάνεις όλους, κάποιοι περιμένεις να πέσουν), τους ξεφλουδίζουν και τους τρώνε με το κουτάλι, όπως τρώμε ένα μελάτο αυγό στην αυγοθήκη. Τα χρόνια που έζησα στη Ζάκυνθο είδα να τους φτιάχνουν μαρμελάδα και λικέρ, να τους βάζουν σε φρουτοσαλάτες ή να τους σερβίρουν μαζί με τυριά, ιδιαίτερα με το πικάντικο ντόπιο λαδοτύρι -η γευστική αντίθεση είναι θαυμάσια και τα λώτα βάζουν κάτω κάθε λογής τσάτνεϊ με την ξεχωριστή υφή και την κάπως καπνιστή νοστιμιά τους. Τα λώτα πάντως και οι διάφορες παρασκευές τους είναι μια σχετικά νέα προσθήκη στις γαστρονομικές συνήθειες της Ζακύνθου. Τέτοια εποχή, χειμώνα και γιορτές δηλαδή, άλλα ήταν τα παραδοσιακά κεράσματα, τα τραταμέντα. Το ευγενέστερο όλων, ήταν γλυκό του κουταλιού κούμαρο με τριμμένα αμύγδαλα, νοστιμιά εκλεκτή, με ζωηρό κόκκινο χρώμα και υφή σαν πυκνόρευστο ζελέ. Κι ακόμη το γλυκό νεράντζι και πικρονέραντζο, το γλυκό κίτρο και το γλυκό λεμόνι, με τα ντόπια φαουλάρικα λεμόνια, αυτά δηλαδή με την παχιά φλούδα που τρώγεται και σκέτη. Εποχικό κέρασμα ήταν και τα σπόρια ροδιού ανακατεμένα με σουσάμι ντόπια μαύρη σταφίδα που καλλιεργούταν στις αμμώδεις και ζεστές ανατολικές ακτές της Ζακύνθου. Καλά όλα αυτά, αλλλά η νοστιμιά και η ιδιαιτερότητα των τραταμέντων με λώτα, με είχε εντυπωσιάσει.
Να και δύο από αυτά:
Μαρμελάδα με λώτα: Ξεφλουδίζουμε 1 κιλό ώριμους λωτούς, τους κόβουμε κομμάτια και τους ρίχνουμε σε κατσαρ;oλα μαζί με 1 ξεφλουδισμένο και κομμένο μήλο, τη φλούδα και το χυμό από 1 λεμόνι. Αφήνουμε να βράσουν, χαμηλώνουμε τη φωτιά, μετράμε 5 λεπτά και λιώνουμε το μείγμα μέσα σtην κατσαρόλα με ραbδομπλέντερ. Το ξαναρίχνουμε στην κατσαρόλα μαζί με τα σπόρια από 1 λοβό βανίλιας και 600 γρ ζάχαρη. Σιγοβράζουμε για 40 λεπτρά ή μέχρι να δέσει η μαρμελάδα, αποσύρουμε, ρίχνουμε 80-100 γρ. Grand Marnier ή λικέρ πορτοκάλι και μοιράζουμε σε αποστειρωμένα βαζάκια.
Λικέρ λώτο: Ξεφλουδίζουμε 5 ώριμους λωτούς, τους κομματιάζουμε και τους ρίχνουμε σε μεγάλη γυάλα που να κλείνει αεροστεγώς. Ρίχνουμε 250 γρ, καλή ρακή ή βότκα και 2 αστεροειδείς γλυκάνισους, ανακατεύουμε, κλείνουμε καλά τη γυάλα και αφήνουμε σε σκοτεινό ντουλάπι για 10-12 ημέρες. Φτιάχνουμε ένα σιρόπι με 100 γρ. νερό και 100 γρ. ζάχαρη, βράζοντας τα για 2 λεπτά από τη στιγμή που θα κοχλάσουν. Το αφήνουμε να κρυώσει, το ρίχνουμε στη γυάλα, ανακατεύουμε και αφήνουμε στο ίδιο ντουλάπι για 1 ημέρα. Σουρώνουμε το λικέρ σε ψιλό τουλπάνι, αφήνοντάς το για 1 ημέρα για να βγάλουν οι λωτοί όλο το υγρό τους, χωρίς όμως να στύψουμε. Αδειάζουμε σε αποστειρωμένο μπουκάλι.
