Κυριακή απόγευμα. Η πλατεία σε μια αχνή θαμπάδα. Τι κάνουν όλοι αυτοί οι ασπροντυμένοι; Τι είναι αυτή η μαύρη πλερέζα που φοράνε; Μια κοπέλα κουνάει στο χέρι της ένα τρυπητό πήλινο δοχείο που βγάζει καπνό. Κάποιοι μοιράζουν στους περαστικούς μικρά βαζάκια και κατιτίς, επίσης μικρά, χαρτάκια. Μελισσοκόμοι πρέπει να είναι.
– Καλησπέρα. Τι κάνετε εδώ; ρωτάω την κοπέλα με τον καπνό.
– Συγκέντρωση διαμαρτυρίας. Ορίστε, διαβάστε και ρωτήστε με ό,τι θέλετε, είπε χαμογελώντας και μου έδωσε ένα καλαίσθητο ζωγραφισμένο χαρτάκι μεγέθους σημειώσεων ψυγείου, με λίγες λέξεις πάνω του:
Φτάνει πια η τιμωρία,
χωρίς λογική καμία.
Οι γνώσεις τον χειμώνα ανθοφορούν,
γιατί οι μέλισσες τότε δεν κουνούν.
Το χαμόγελό της μεγάλωσε καθώς κοίταζα μία αυτή και μία το χαρτάκι.
– Τι ακριβώς κάνετε; ψέλλισα χαμογελώντας κι εγώ.
– Διαμαρτυρόμαστε, γιατί κάθε χρονιά από το 2000 έως σήμερα, τα σεμινάρια μελισσοκομίας, που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ, πραγματοποιούνται Ιούνιο και Ιούλιο, όταν οι μελισσοκόμοι καίγονται από δουλειά στα μελίσσια τους. Πού να βρουν τον χρόνο για θρανία; Απλώς ζητάμε τα σεμινάρια να γίνονται χειμώνα, οπότε έχουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Τίποτε άλλο.
– Και γιατί δεν αλλάζει; Έχετε αποταθεί στο υπουργείο; Ποιο είναι το πρόβλημα;
– Κάθε χρόνο επίσης, σύσσωμος ο κλάδος της μελισσοκομίας προτείνει προς το υπουργείο τα σεμινάρια μελισσοκομίας να πραγματοποιούνται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Μάρτιο. Κάθε χρόνο επίσης, εδώ και δεκαεννιά χρόνια δηλαδή, δεκαέξι υπουργοί Γεωργίας και συνεργάτες τους απαντούν ακριβώς το ίδιο. Εύλογο και δίκαιο αίτημα. Θα διορθωθεί από την επόμενη χρονιά. Η ιδέα αυτών των σεμιναρίων είναι πολύ καλά σχεδιασμένη, γιατί συνδιοργανώνονται με τους κατά τόπους μελισσοκομικούς συλλόγους και συνεταιρισμούς στις αίθουσες πολιτιστικών οργανισμών, δημαρχείων ή στα εναπομείναντα πάλαι ποτέ Κέντρα Γεωργικής Εκπαίδευσης. Συγκλονιστική ιδέα! Γνώση γύρω από τη μελισσοκομική τέχνη, γνώση για την παραγωγή καλύτερων προϊόντων, γνώση δωρεάν, προωθώντας μάλιστα τη συνεργασία μελισσοκόμων και τοπικών κοινωνιών, συνεπώς και τη διάχυση της γνώσης γύρω από τη μέλισσα και τη μελισσοκομία.
– Όντως εκπληκτική ιδέα, αλλά δεν καταλαβαίνω, γιατί δεν αλλάζει ο χρόνος διεξαγωγής τους;
– Γιατί το ετήσιο αυτό πρόγραμμα για τη στήριξη της μελισσοκομίας αρχίζει τον Αύγουστο κάθε έτους και οι υπουργικές αποφάσεις υπογράφονται τον Μάιο του επόμενου έτους, έτσι ώστε να εκτελεστεί Ιούνιο και Ιούλιο. Έχουμε δηλαδή δέκα μήνες προετοιμασίας και δύο μήνες εκτέλεσης μέσα στο κατακαλόκαιρο. Αφήστε που το καλοκαίρι στην Ελλάδα όλα είναι ακριβότερα, ξενοδοχεία, εισιτήρια, διατροφή…
– Συνεχίζω να δυσκολεύομαι, κάποια άλλη εξήγηση θα υπάρχει.
– Ναι, υπάρχει τουλάχιστον άλλη μία. Κάπου εκεί στην Αχαρνών, όπου εδρεύει το υπουργείο των γεωργών, κυκλοφορεί ένας χρωματιστός δράκος που του αρέσουν τα παιχνίδια. Έχει αντικλείδια από όλα τα γραφεία και τα συρτάρια και κάθε βράδυ ανακατεύει τα χαρτιά, αλλάζοντας νούμερα. Του αρέσει να αλλάζει τους αριθμούς. Ημερομηνίες, πρωτόκολλα, πινακίδες στις πόρτες… Η δεκάχρονη κόρη μου έχει φτιάξει αρκετές ιστορίες γύρω από αυτόν τον δράκο, αλλά με πολύ μεγαλύτερη πλοκή.
– Καταλαβαίνω. Η πανίσχυρη γραφειοκρατία. Γιατί όμως να αλλάξει κάτι με την τόσο ήσυχη διαμαρτυρία σας; Ούτε δακρυγόνα, ούτε ΜΑΤ, ούτε φασαρίες… – Δεν υπάρχει ένας δρόμος επικοινωνίας. Εμείς διαλέξαμε αυτόν που ταλαιπωρεί λιγότερο τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πρωτεύουσας, γι’ αυτό και Κυριακή απόγευμα, ταυτόχρονα όμως να είναι εύληπτος και παιχνιδιάρικος. Τα ΜΜΕ ψοφάνε για τέτοια. Ελάτε να σας δείξω. Μπροστά εκείνη, καπνίζοντας και ανταλλάσσοντας χαμογελαστές «καλησπέρες» και ψιλοκουβέντες για κάποιον «Άγιο Πεύκο» με συναδέλφους της, ξοπίσω εγώ, φτάσαμε στην απλάδα της τσιμεντένιας πλατείας. Ένα τεράστιο πανό σαν σεντόνι και πάνω του τεράστια γράμματα που κοίταζαν στον ουρανό, σαν να έπρεπε να το διαβάσουν όσοι κατοικούν στα σύννεφα.
– Μα ποιος το διαβάζει αυτό; Γιατί δεν είναι όρθιο το πανό, να το βλέπουν οι περαστικοί; Δυσκολεύομαι να το διαβάσω.
– Το βλέπουν πολύ περισσότεροι. Αυτοί που ζουν μακριά από τον ουρανό της πλατείας. Οι πολλοί δηλαδή. Εδώ και μιάμιση ώρα το σύνθημα του σεντονιού έχει γίνει viral. Έχουν έρθει ανταποκριτές από όλα τα μέσα του κόσμου και αναπαράγουν την είδηση. Γίναμε ρεζίλι διεθνώς άλλη μία φορά. Θα έρθουμε και του χρόνου, με άλλη ιδιότυπη διαμαρτυρία, ελπίζω όχι για το ίδιο θέμα. Δύο φορές ρεζίλι; Οι φωτογραφίες και τα βίντεο των drones εκπληκτικά. Κάνουν τον γύρο του διαδικτύου μυριάδες φορές. Η πλατεία Συντάγματος με δεκάδες εκατοντάδες ασπροντυμένους μελισσοκόμους, καπνίζοντας ήσυχα με τα καπνιστήρια τους, και το σύνθημα στο ξαπλωμένο σεντόνι. Όλα τα βιντεάκια αρχίζουν ή καταλήγουν εστιάζοντας στις δίγλωσσες προτάσεις του:
Φτάνει πια η τιμωρία,
χωρίς λογική καμία.
Οι γνώσεις τον χειμώνα ανθοφορούν,
γιατί οι μέλισσες τότε δεν κουνούν.
Punishment must stop, without any reason. Winters knowledge has blossomed, as the bees are still.
– Φοβερός σχεδιασμός. Ποιος το σκέφτηκε;
– Όλοι μαζί. Μελισσοκόμοι και επιστήμονες της μελισσοκομίας. Σκεφτόμαστε διάφορους τρόπους μήπως και ξεφύγουμε της προσοχής του δράκου, μήπως και κοπάσει η παράνοια σ’ αυτόν τον τόπο. Δεν είναι το μείζον πρόβλημα της μελισσοκομίας, αλλά από κάπου πρέπει να αρχίσουμε. Να πάρουμε κουράγιο. Να πούμε στον κόσμο ότι οι γεωργοί με την καλλιέργεια της γης τους καθορίζουν την ποσότητα και το είδος της τροφής μας, ενώ οι μελισσοκόμοι με τα ταξίδια των μελισσών τους καθορίζουν την ποιότητα αυτής. Γνώση θέλουμε.
– Περιεκτικό και όμορφο αυτό που είπατε, σαν τη διαμαρτυρία σας. Αυτό το πήλινο που κρατάτε τι είναι;
– Ένα αντίγραφο από νεολιθικό καπνιστήρι του 4000 π.Χ. από το Σέσκλο της Μαγνησίας.
Ξύπνησα βραχνιασμένος και κουρασμένος, σαν να ήταν αληθινό το όνειρό μου. Για μια στιγμή ήρθε στον νου μου εκείνο το φοβερό μειδίαμα του ρεαλιστή Βορίδη, που έχω δει σε τηλεοπτικές συζητήσεις, και αμέσως μετά η αλλαγή παραδείγματος κατά Thomas Kuhn. Θα μπορούσε άραγε σ’ αυτόν τον τόπο να υπάρξει επικοινωνία μεταξύ της πραγματικής ζωής και των διαγραμμάτων της; Θα μπορούσαμε, άραγε, να γυμνώσουμε τα προβλήματα από συναισθηματισμούς και συντεχνιακές λογικές και να τα ντύσουμε με τα αραχνοΰφαντα ριχτάρια του κοινού νου, του σχεδίου και του αναστοχασμού; Θα μπορούσαμε, άραγε, να αφήσουμε τις πόρτες ανοιχτές, για να μην έχει τα αντικλείδια ο χρωματιστός δράκος της Αχαρνών; Φόρεσα την άσπρη μου φόρμα και έβαλα μπροστά το φορτηγό για να ξεκινήσω για τα μελίσσια. Φέτος δεν είχε μπλόκα. Φέτος είναι καινούργια η κυβέρνηση. Του χρόνου τον Φλεβάρη, το αίτημα των χειμερινών σεμιναρίων μελισσοκομίας θα βρίσκεται μαζί με άλλα αιτήματα αναρτημένα στα τρακτέρ των γεωργών στην άσφαλτο των εθνικών οδών. Τα μαθήματα των μελισσοκόμων, σταθερά, τον Ιούλιο. Αλλάζουν τα πράγματα προς χάριν ενός ονείρου, ακόμη και αν ξεστράτισε στον δρόμο του χαρτιού;
Αβίαστο μου ήρθε το Βορίδειο μειδίαμα, ανάβοντας φλας για τον δυτικό δρόμο.
*Ο Αλέξανδρος Γκουσιάρης είναι μαθηµατικός, γιος και εγγονός αγρότη από το χωριό Ηλιάς της Καρδίτσας. Επέστρεψε εκεί ως παραγωγός βιολογικής ντομάτας και μελιού. Το 2012 βραβεύτηκε με «Βραβείο Ποιότητας» από τον «Γαστρονόμο». Πλέον τα προϊόντα του μικρού χωριού κυκλοφορούν σε πολλές χώρες στο εξωτερικό. Στην περίπτωσή του αναφέρεται το βραβευμένο ντοκιμαντέρ «Όταν ο Βάγκνερ συνάντησε τις ντομάτες»
