Μόλις λίγα λεπτά έξω από τη Χώρα της Τήνου, οποιαδήποτε κατεύθυνση κι αν ακολουθήσεις μαγεύεσαι από την ομορφιά του λιτού κυκλαδίτικου τοπίου. Ένα τοπίο κατά βάση αγροτικό και «χειροποίητο», όπως τόσο εύστοχα το έχει χαρακτηρίσει ο Καστοριάδης. Ένα τοπίο που έχει προκύψει από την αδιάλειπτη προσπάθεια των ντόπιων, από την αρχαιότητα ακόμα, να δαμάσουν τις άγονες, βραχώδεις πλαγιές του, κεντώντας χιλιόμετρα ολόκληρα δαντελωτών αναβαθμίδων. Το κρασί αποτελούσε βασικό εξαγωγικό προϊόν του νησιού έως τον 19ο αιώνα. Όμως, στα μέσα του 20ού, η έκταση των αμπελώνων περιορίστηκε δραστικά, όπως και η παραγωγή του κρασιού. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες το σκηνικό αλλάζει και πάλι. Αμπέλια ξεπροβάλλουν ανάμεσα σε βράχους, γύρω από εκκλησάκια και περιστεριώνες, παλιά αλώνια και εγκαταλειμμένες «κατοικιές». Παραμελημένοι παλιοί αμπελώνες ξαναπαίρνουν ζωή, μικροοινοποιίες κάνουν την εμφάνισή τους και εστιατόρια και wine bars προβάλλουν με περηφάνια τις τοπικές οινικές δημιουργίες.
Προϊόντα μιας χούφτας παθιασμένων οινοπαραγωγών, που σε κάποια φάση της επαγγελματικής ζωής τους αλλάζουν ρότα και αφοσιώνονται στην τηνιακή γη και στα αμπέλια της. Λιγότερο από μισή ώρα από το λιμάνι, με κατεύθυνση προς το χωριό Φαλατάδος, βρίσκεσαι στο πιο απόκοσμο αμπελουργικό τοπίο που μπορούσες να φανταστείς. Με δέος ανακαλύπτεις αμπελώνες με θέα το απέραντο γαλάζιο, ανάμεσα σε τεράστιους γρανιτένιους ογκόλιθους, τους βώλακες, υπολείμματα, λες, της τιτανομαχίας. Άλλοι στρογγυλοί, άλλοι ζωόμορφοι, οι βράχοι αυτοί εξάπτουν τη φαντασία και διατηρούν αναλλοίωτο το ενδιαφέρον των επιστημόνων, που δεν έχουν καταλήξει εάν η δημιουργία τους οφείλεται σε ηφαιστειακή έκρηξη, απόσυρση της θάλασσας ή πτώση μετεωρίτη. Τιτάνιο όμως είναι και το έργο των πρωτοπόρων οινοποιών, οι οποίοι αποφάσισαν να μετατρέψουν το αποκλειστικά βραχώδες, σεληνιακό αυτό τοπίο, αποτέλεσμα της διάβρωσης από αέρα και υγρασία, σε αμπελουργική γη, διάσπαρτη με γρανιτένια γλυπτά της φύσης.
Οι αμπελώνες του νησιού με θέα το απέραντο γαλάζιο, ανάμεσα σε τεράστιους γρανιτένιους ογκόλιθους, τους βώλακες, εντυπωσιάζουν. Άλλοι στρογγυλοί, άλλοι ζωόμορφοι, οι βράχοι αυτοί εξάπτουν τη φαντασία και διατηρούν αναλλοίωτο το ενδιαφέρον των επιστημόνων.
ΤΗΝΙΑΚΟΙ ΑΜΠΕΛΩΝΕΣ
Όλα ξεκίνησαν από το όραμα και την επιμονή του επιχειρηματία Αλέξανδρου Αβατάγγελου, που μαζί με τον Γάλλο Gerard Margeon, του ομίλου εστιατορίων Alain Ducasse, αναγνώρισαν πριν από δύο δεκαετίες το τεράστιο ποιοτικό δυναμικό του terroir της Τήνου, επενδύοντας αστρονομικά ποσά σε αμπελώνες και δίνοντας το έναυσμα για την αναγέννησή τους. Στην ομάδα προστέθηκαν ο έμπειρος σύμβουλος αμπελουργίας Stephane Derenoncourt, ο οινολόγος Θάνος Γεωργιλάς και ο Μιχάλης Τζανουλίνος, υπεύθυνος για τους αμπελώνες. Το 2002 φυτεύτηκαν οι πρώτοι, κάποιοι γραμμικοί και άλλοι σε αναβαθμίδες, δημιουργώντας ένα απόκοσμο τοπίο ανάμεσα σε βράχους, αρχαίες θεότητες, θαρρείς, με φόντο το Αιγαίο. Σήμερα διαθέτουν 130 στρέμματα ιδιόκτητων, πιστοποιημένων βιολογικά αμπελώνων, που έως το 2025 υπολογίζεται να αγγίξουν τα 170 στρέμματα. Παράγουν περίπου 30.000 φιάλες κρασί σε έξι διαφορετικές ετικέτες, από τις ποικιλίες Ασύρτικο, Μαυροτράγανο, Αυ- γουστιάτη και Μαλαγουζιά. Αναμφισβήτητα, οι Τηνιακοί Αμπελώνες ανέβασαν πολύ ψηλά τον πήχη για τα οινοποιεία που ακολούθησαν.
VOLACUS
Από αγροτική οικογένεια, ο Μιχάλης Κοντιζάς κόλλησε νωρίς το διονυσιακό μικρόβιο και αποφάσισε να κινήσει γη και ουρανό για να φυτεύσει αμπέλια σε έναν τόπο άγονο αλλά σαγηνευτικό, διάσπαρτο με γιγάντιους βώλακες. Μαζί με τη σύντροφό του, Ειρήνη Δελατόλλα, επέλεξαν τη θέση Γάρδαρη, κοντά στον Φαλατάδο, εξαιτίας της μακράς παράδοσης στην αμπελοκαλλιέργεια. Ατράνταχτη απόδειξη το τουλάχιστον διακοσίων ετών πατητήρι που υπάρχει στο κτήμα, πολύ κοντά σε ένα μικρό αλώνι, μια αγροτική «κατοικιά» κι ένα «σταυλάκι» που με πολύ μεράκι αναπαλαίωσαν και χρησιμοποιούν για τη φιλοξενία των τυχερών επισκεπτών. Το 2010 φυτεύουν τον πρώτο αμπελώνα με Μαλαγουζιά και το 2016 προσθέτουν Μαυροτράγανο. Το 2015 δημιουργούν δεύτερο αμπελώνα, με Ασύρτικο αυτή τη φορά. Συνολικά διαθέτουν 30 στρέμματα βιολογικών αμπελώνων, ενώ σύντομα θα φυτευτούν άλλα σαράντα. Τα κρασιά της Volacus παράγονται με την επίβλεψη του έμπειρου γεωπόνου-οινολόγου Ηλία Ρουσάκη, ανθρώπου με σημαντική προϋπηρεσία στο οινικό γίγνεσθαι της Σαντορίνης.
DOMAINE DE KALATHAS
Θέλει επιμονή και πολύ μεράκι για να καταφέρει ένας Γάλλος, πρώην γραφίστας και αντικέρ, να ακολουθήσει το όνειρό του και να εγκατασταθεί στην Τήνο, να καλλιεργήσει αμπέλια και να παράγει κρασί. Ο Jerôme Binder ξεκίνη- σε να φτιάχνει τα πρώτα του κρασιά το 2015 στην τοποθεσία Καλαθάς, περίπου 4 χλμ. από τον Φαλατάδο. Ασχολείται με κυκλαδίτικες ποικιλίες – Άσπρο και Μαύρο Ποταμίσι, Κουμαριανό, Ροζακί, Ασύρτικο και Μανδηλαριά. Η μόνη του πιπεράτη παρέκκλιση είναι το Syrah. Παράγει κρασί από παλαιούς αμπελώνες, με ελάχιστες οινικές παρεμβάσεις, γηγενείς ζύμες, καμία προσθήκη SO2 και πολύ πάθος.
 |
 |
ΒΑΠΤΙΣΤΉΣ
Όταν ο Γιάννης Μωραΐτης αποφάσισε να ξαναδώσει ζωή στον αμπελώνα του παππού του, στον οποίο δέσποζε ένας παραδοσιακός περιστεριώνας, δεν είχε ακόμη αποφασίσει να ασχοληθεί επαγγελματικά με το κρασί. Ήθελε, απλώς, να προσκαλεί τους δικούς του σε τηνιακά γλέντια. Δεν υπολόγισε όμως τις σειρήνες του Διονύσου από τη μια και τις συμβουλές του Ηλία Ρουσάκη από την άλλη. Παρασύρθηκε λοιπόν στα γνωστά οινικά μονοπάτια, από τα οποία δεν υπάρχει επιστροφή. Έτσι, το 2013 φύτευσε δύο αμπελώνες 25 στρεμμάτων συνολικά με τις ποικιλίες Ασύρτικο, Μονεμβασιά, Μαυροτράγανο, Μαυροθήρικο και Μανδηλαριά. Το 2016 ξεκίνησε ένας οινοποιητικός αγώνας αντοχής, με τον Μωραΐτη να τρυγά τα αμπέλια του στην Τήνο πριν χαράξει και λίγες ώρες αργότερα να μεταφέρει τα σταφύλια με ταχύπλοο, για να βρεθούν στις 9:30 π.μ. στο πιεστήριο του φίλου του, Γιάννη Βαλαμπούς, στη Σαντορίνη. Η διαδικασία αυτή διήρκεσε τρία χρόνια, έως ότου ολοκληρωθεί το κουκλίστικο οινοποιείο του Βαπτιστή, λίγο έξω από τη Στενή. Σήμερα παράγονται εκεί 12.000 φιάλες, πέντε διαφορετικών ετικετών, ενώ στόχος είναι να φτάσουν τις 30.000-35.000 φιάλες και τα αμπέλια τα 100 στρέμματα.
X-BOURGO
Ο έρωτας του Θόδωρου Κοσμόπουλου για το νησί ήταν ώριμος. Αφέθηκε στο αρχέγονο διονυσιακό κάλεσμα και στην αναζήτηση της πρωτογενούς σχέσης του ανθρώπου με τη γη, με γνώμονα την αρμονία του οικοσυστήματος. Η υψηλή αισθητική, άλλωστε, χαρακτηρίζει τον ιδιοκτήτη του X-Bourgo σε κάθε του κίνηση. Ξεκινώντας το 2010, χρειάστηκαν τρία χρόνια για να δημιουργήσει εξαρχής έναν αμπελώνα, κεντημένο, λες, σε αναβαθμίδες στις παρυφές του χωριού Τριπόταμος. Ο αμπελώνας-κόσμημα του χωριού, συνολικής έκτασης 8 στρεμμάτων, είναι φυτεμένος με τις ποικιλίες Ασύρτικο, Μαυροτράγανο και Μαυράθηρο. Παράγει, προς το παρόν, λιγότερες από 4.000 φιάλες από τρεις ετικέτες. Είναι διαμορφωμένος σε δύο επίπεδα, στους πρόποδες του Εξώμβουργου, του πιο επιβλητικού βουνού του νησιού, πολύ κοντά στα ερείπια του αρχαίου ναού της Δήμητρας. Στο δυναμικό της εταιρείας προστέθηκαν και άλλα 15 στρέμματα στην Καλλονή. Συνεργάτης της Χ-Bourgo σε επίπεδο αμπελουργίας είναι και πάλι ο Ηλίας Ρουσάκης, ενώ την οινολογική παρακολούθηση των κρασιών έχει αναλάβει το οινοποιείο Γκίκα στην Αττική.
