Ανείπωτη θλίψη προκαλούν οι εικόνες απόλυτης καταστροφής στις περιοχές γύρω από την Αλεξανδρούπολη που πλήττονται για τρίτη συνεχόμενη ημέρα από καταστροφικές πυρκαγιές. Κάτοικοι της περιοχής, πολλοί από αυτούς παραγωγοί και επαγγελματίες που τους συνάντησε ο «Γαστρονόμος» στο πασχαλινό του οδοιπορικό στον Έβρο, μιλούν με απόγνωση και αγωνία για όσα ζουν εδώ και τέσσερα εικοσιτετράωρα. Άνθρωποι που μας άνοιξαν τις πόρτες και τις κουζίνες τους, μας φιλοξένησαν, μας γνώρισαν τον τόπο τους, τα διαλεχτά τους προϊόντα και τη γαστρονομία του Έβρου, μιλούν σήμερα για αυτό το αναπάντεχο πλήγμα και για τις ώρες αγωνίας που εξακολουθούν να βιώνουν, πολλές φορές με κίνδυνο της ίδιας τους της ζωής.
Η μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε τα ξημερώματα του Σαββάτου (κατά κάποιες εκτιμήσεις από κεραυνό, κατά άλλες από εμπρησμό), έχει «κυκλώσει» την Αλεξανδρούπολη, γύρω από την οποία δεν υπάρχουν τόσο καλλιέργειες όσο άλλες εγκαταστάσεις, όπως στάβλοι και επιχειρήσεις. Τα νέα μέτωπα όμως που ξεσπούν ολοένα σε όλο τον νότο του νομού, εκτείνονται σε μήκος πολλών χιλιομέτρων και καταστρέφουν τα πάντα: σπίτια, γεωργικές αποθήκες, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, εκκλησίες, κτηνοτροφικές μονάδες, μελίσσια, δάση. η πιο πρόσφατη ενημέρωση που έχουμε είναι ότι το βράδυ της Δευτέρας η φωτιά έφτασε και έκαψε ένα μέρος του ελαιώνα της Μάκρης, ωστόσο από το μεσημέρι η κατάσταση είναι ελαφρώς βελτιωμένη και οι καλλιεργητές βρίσκονται επί ποδός για να σώσουν ελαιόδεντρα και εγκαταστάσεις.
Τις τέσσερις αυτές ημέρες της ανείπωτης καταστροφής είμαστε σε διαρκή επαφή με τους παραγωγούς της περιοχής, πληττόμενους και μη και καταγράφουμε την αγωνία τους.
«Σώσαμε το εστιατόριο με τον πατέρα μου αλλά οι ζημιές είναι τεράστιες»
Ο Γιώργος Χρυσανίδης, σεφ και ιδιοκτήτης του εστιατορίου «Μετόχι» στο Αετοχώρι, λίγα χιλιόμετρα έξω από την Αλεξανδρούπολη, έδωσε κυριολεκτικά μάχη με τις φλόγες για να σώσει το μαγαζί του. Η διάσωση έγινε τυχαία: το βράδυ του Σαββάτου στο μαγαζί γινόταν μια εορταστική εκδήλωση, κι έτσι ο Γιώργος ήταν εκεί όταν το κύκλωσε η φωτιά. Ήταν μια περιπέτεια που θα θυμάται για πάντα: «Βλέπαμε φλόγες με ύψος δεκάδων μέτρων, στο λόφο πίσω από το συγκρότημα των μοναστηριών. Ξαφνικά ο άνεμος τις έσπρωξε στο έδαφος σαν μαστίγια και μας εγκλώβισαν μέσα σε δευτερόλεπτα», περιγράφει με την ένταση ακόμα στη φωνή του. «Το εστιατόριο είχε περιμετρικά ζώνη πυρασφάλειας πλάτους δεκαπέντε μέτρων και την πέρασαν οι φλόγες σε μια στιγμή. Μέσα σε δευτερόλεπτα κοιτάξαμε έξω από τα παράθυρα και μας είχαν ζώσει μαύροι καπνοί. Τότε ζήτησα από τον ηλικιωμένο πατέρα μου να φύγει κι εγώ έριξα στην πισίνα [του εστιατορίου] τις φιάλες αερίου για να μην ανατιναχτούμε. Εξωτερικές εγκαταστάσεις, παρτέρια, ηλεκτρολογική εγκατάσταση, φωτισμός, όλα ήταν στις φλόγες. Όλο το δάσος της μονής, γύρω από το μαγαζί, καιγόταν. Πήρα από το χέρι τον πατέρα μου και τελευταία στιγμή πηδήξαμε μέσα στην πισίνα για να σωθούμε. Ήταν σοκ: η ατμόσφαιρα ήταν τόσο καυτή που το νερό της πισίνας μου φάνηκε παγωμένο και ακινητοποιήθηκα, πάγωσα, δεν μπορούσα να κινηθώ. Βουτήξαμε βέβαιοι ότι το μαγαζί καιγόταν. Δεν βλέπαμε τίποτα από τον καπνό. Μόλις έφυγε η φωτιά και καθάρισε λίγο η ατμόσφαιρα, τότε καταφέραμε να βγούμε από το νερό και είδαμε ότι μόνο το κτίριο είχε σωθεί. Γύρω όμως δεν έμεινε τίποτα. Όλο το δάσος έγινε στάχτη και κάτω αμέτρητα πουλιά, νεκρά από τη ζέστη και τους καπνούς. Είναι εφιαλτικό. Κι αυτή η φωτιά δεν σταματάει, τρώει, τρώει, τρώει. Ξέφυγε από την αρχή και από τη στιγμή που μπήκε στο δρυμό, τέλειωσαν όλα» λέει ο Γιώργος.
Ο ίδιος, λίγο πριν βουτήξει στην πισίνα, σε μια προσπάθειά του να ξεφύγει από τις φλόγες, έτρεξε σε μια πλαγιά, απόκρημνη και γεμάτη βάτα. Εγκλωβίστηκε στα αγκάθια, τραυματίστηκε, ακινητοποιήθηκε και μόνο μετά από ώρα κατάφερε να απεγκλωβιστεί. Έχασε το κινητό του, οι δικοί του δεν μπορούσαν να τον βρουν και τελικά όταν γλίτωσε απορούσε και ο ίδιος όχι απλά πώς γλίτωσε αλλά και πώς κατάφερε να σκαρφαλώσει σε τέτοια απόκρημνη πλαγιά: «Η επιβίωση σε κάνει να τολμάς πράγματα που δεν περίμενες. Κοιτάζω τώρα την πλαγιά και αναρωτιέμαι πώς ανέβηκα εκεί. Ήταν αγώνας να σώσω τη ζωή μου, σε τέτοιες στιγμές γίνεσαι θηρίο, κάνεις πράγματα που δεν τα διανοείσαι», περιγράφει.
Το «Μετόχι» γλίτωσε μεν αλλά οι ζημιές θέλουν χρόνο και χρήμα για να αποκατασταθούν. Επιπρόσθετα, μέσα στον πανικό της διαφυγής, ένα από τα τρία αγαπημένα του σκυλιά, παραζαλισμένο από τον τρόμο, έτρεξε πανικόβλητο έξω από το κτήμα και χάθηκε. Έχει θεαθεί ζωντανό και τρομαγμένο και ο Γιώργος συνεχίζει να το αναζητά στις γύρω περιοχές, σίγουρος ότι θα επιστρέψει κοντά του όταν ηρεμήσει. «Επανερχόμαστε σταδιακά. Η φωτιά δεν έχει ακόμα σβήσει και αν αλλάξει πάλι ο άνεμος θα κινδυνέψουμε ξανά. Πρώτη φορά ζούμε τέτοιο πράγμα. Μιλάμε για εκτάσεις πολλών χιλιομέτρων καμένες ολότελα. Μαντριά και ιδιαίτερα μελίσσια, έχουν πάθει ολική καταστροφή. Από ζώα πρέπει να έχουν καεί ίσως και χιλιάδες, η απογραφή και οι εκτιμήσεις δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα, πρέπει να σβήσει τελείως η φωτιά για να πάρουμε μια πρώτη εικόνα», καταλήγει.
Αγωνία και το Κτηνοτροφικό Πάρκο
Κοντά στις Φέρες, ο κτηνοτρόφος και κρεοπώλης Χρήστος Βαφειάδης και η γυναίκα του, Δέσποινα, αγωνιούν για τα βουβάλια, τα βοοειδή και τα πρόβατα στα μαντριά και τους στάβλους τους, μέσα στην περιοχή του Κτηνοτροφικού Πάρκου. Οι λόφοι γύρω από τις εγκαταστάσεις τους καίγονται περιμετρικά και οι αγρότες της περιοχής, με γεωργικά μηχανήματα και τρακτέρ, ανοίγουν μόνοι τους αντιπυρικές ζώνες. «Είμαστε εδώ, συνεχώς, κι αν οι φλόγες πλησιάσουν κι άλλο θα ανοίξουμε όλοι τους στάβλους να απομακρύνουμε τα ζώα για να γλιτώσουν», λέει ο Χρήστος. «Όλοι οι κτηνοτρόφοι της περιοχής είμαστε επί ποδός, οι μονάδες είναι γεμάτες ζώα και η φωτιά έχει πλησιάσει πολύ», συμπληρώνει.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Η κυρά του Δέλτα: η πιο αφοσιωμένη ψαρού στον Έβρο, εδώ και 40 έτη Θυμάμαι τους λόφους και τις πλαγιές γύρω από τα βοσκοτόπια και τους στάβλους του Χρήστου, όταν πριν πέντε μήνες πραγματοποιούσαμε το οδοιπορικό μας στον Έβρο. «Αυτά έχουν καεί όλα, είναι όλα μαύρα», λέει ο ίδιος. «Η φωτιά έχει φτάσει στα πεντακόσια μέτρα από το Κτηνοτροφικό Πάρκο και βλέπουμε συνεχώς νέες εστίες. Ναι μεν έχει πολύ δυνατό αέρα αλλά νέες εστίες φουντώνουν διαρκώς, δεν μπορούμε να μην σκεφτούμε ότι είναι εμπρησμός», συνεχίζει. «Μέσα σε ένα απόγευμα έχουν πιάσει τρεις νέες φωτιές γύρω από τις Φέρες. Σπίτια, ξωκλήσια και αποθήκες εκατέρωθεν της Εγνατίας Οδού έχουν καεί, μάντρες με ζώα και αποθήκες με προϊόντα, όλα έχουν καεί. Δεν μπορούμε να ηρεμήσουμε. Η εικόνα είναι κάτι ασύλληπτο: τα πάντα μέσα στη νύχτα είναι κόκκινα, όσο βλέπει το μάτι, χωράφια με ηλίανθους, με βαμβάκια, φλέγονται όλα, μέχρι την Αλεξανδρούπολη. Μιλάμε για πολλά χιλιόμετρα. Καταστροφή!».
«Έχουν καεί τα πάντα»
«Έχουν καταστραφεί πολύ μεγάλες εκτάσεις με ηλίανθους [σ.σ. η περιοχή του Έβρου φημίζεται για την καλλιέργεια ηλιοτρόπιων με τα οποία παράγονται μεγάλες ποσότητες ηλιέλαιου], καλλιέργειες σουσαμιού, κηπευτικά, στάρια», λέει η Ευαγγελία Κουντουράκη, πρόεδρος του Αγροτικού Επιμορφωτικού Συλλόγου του χωριού Βρυσούλα, κοντά στις Φέρες. «Δεν έχει μείνει τίποτα, κάηκαν σπίτια, ακατοίκητα και μη, εκκλησίες, πολλά ζώα, αγροτικά μηχανήματα και εξοπλισμός, ανθρώπων που κοπίαζαν μια ολόκληρη ζωή για να αποκτήσουν. Ευτυχώς δεν θρηνούμε ανθρώπινες ζωές, αλλά αν χάνεται το βιος σου σε μια στιγμή, χάνεται και η μισή σου ζωή. Με τι κουράγιο και χρήματα να τα αποκτήσεις πάλι;», αναρωτιέται. «Αυτή τη στιγμή καίνε δύο μεγάλα μέτωπα, ένα στον Άβαντα και ένα στο Μοναστηράκι, που λόγω των θυελλωδών ανέμων δεν μπορούν να σβήσουν με τίποτα. Είδαμε να καίγονται στάβλοι αλλά δεν ξέρω αν γλίτωσαν τα ζώα -το πιο πιθανό είναι ότι χάθηκαν πολλά».
«Μάντρες με ζώα και αποθήκες με προϊόντα, όλα έχουν καεί. Δεν μπορούμε να ηρεμήσουμε»
Την ίδια απελπιστική κατάσταση περιγράφει και ο Θανάσης Πολυζωίδης, καλλιεργητής σουσαμιού στον Έβρο και παραγωγός πολυβραβευμένου ταχινιού Σάμυθος. «Ζούμε μια τραγικά δύσκολη κατάσταση. Έχουν καεί πολλές καλλιέργειες και τρεις μικρές τοπικές επιχειρήσεις κάηκαν ολοσχερώς. Ιδιαίτερα οι μελισσοκόμοι έχουν υποστεί ολοκληρωτική καταστροφή», εξηγεί. Οι καλλιέργειές του βρίσκονται έξω από το Διδυμότειχο και δεν κινδυνεύουν, όμως πολλοί συνάδελφοι και φίλοι του παραγωγοί στα νότια του νομού έχασαν τα πάντα. Χωράφια γεμάτα με παραγωγή χάθηκαν σε μια στιγμή. «Τα βράδια που κόβει λίγο ο άνεμος νιώθουμε μια μικρή ανακούφιση γιατί κάπως περιορίζεται η φωτιά, αλλά λίγο πριν το ξημέρωμα ξεκινά και πάλι τόσο δυνατός άνεμος που φουντώνουν πάλι τα πάντα». Ο ίδιος ακουγόταν ανήσυχος -οι φλόγες έχουν φτάσει στα πρώτα σπίτια του χωριού της συζύγου του. «Ξέρετε τι είναι να είσαι χρεωμένος για μια ζωή για να επιβιώσεις και να χάνονται όλα μέσα σε λίγα λεπτά; Γονατίζεις, απλά γονατίζεις».
Η Άρτεμη Παπακωστίδου, η «Κυρά του Δέλτα» και μοναδική γυναίκα αλιέας στο Δέλτα του Έβρου, που μας φιλοξένησε στην ψαροκαλύβα της στη διάρκεια του οδοιπορικού μας, μας περιέγραψε την αγωνία της για την εξέλιξη, αφού οι φλόγες έφτασαν κοντά στο σπίτι της και αναγκάστηκε να το αφήσει για πιο ασφαλές σημείο της πόλης. «Μια γυναίκα της περιοχής, κτηνοτρόφος και τυροκόμος, με λίγα κατσίκια, έχασε τα πάντα», λέει η Άρτεμη συγκινημένη. «Κατάφερε μεν να σώσει τα ζώα της γιατί τα οδήγησε στο γήπεδο του χωριού, αλλά είχε πρόσφατα, με πολύ κόπο, εκσυγχρονίσει τη μονάδα της με νέο εξοπλισμό. Τα έχασε όλα μέσα σε λίγα λεπτά, εγκαταστάσεις, μηχανήματα, ηλεκτρονικές συσκευές, τα πάντα. Πώς να τα ξεκινήσει πάλι από την αρχή;» αναρωτιέται.
Οι φωτιές έχουν πλέον φτάσει στα προάστια τις Αλεξανδρούπολης (σήμερα το πρωί μαθαίνουμε ότι εκκενώθηκε το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο!) και όλες οι προσπάθειες της Πυροσβεστικής, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των εθελοντών έχουν επικεντρωθεί στο να αποτραπεί πλέον η είσοδός της μέσα στην πόλη που είναι πνιγμένη στους καπνούς. «Ξέρουμε ότι έχουν χαθεί καλλιέργειες, μελίσσια και κτηνοτροφικές μονάδες έξω από την Αλεξανδρούπολη», λέει η Βαλεντίνα Σωκράτους, Μουσειοπαιδαγωγός στο Εθνολογικό Μουσείο Θράκης στην καρδιά της Αλεξανδρούπολης, με πρωτοβουλία του οποίου συγκεντρώνονται από τις πρώτες κιόλας ώρες είδη βασικής ανάγκης όπως τρόφιμα, φαρμακευτικό υλικό και μπουκάλια με νερό για τους πυροσβέστες και τους εθελοντές.
Όλοι γνωρίζουν ότι μόλις σβήσουν οι φωτιές και ξεκινήσει η καταγραφή καταστροφών και ζημιών, ο νότιος Έβρος θα βγει πολλαπλά πληγωμένος, οικονομικά και κοινωνικά. Ο ακριτικός νομός και ιδιαίτερα οι παραγωγοί του, αγωνιούν, καθώς οι φωτιές συνεχίζουν την καταστροφική τους πορεία και κανείς δεν ξέρει πότε θα τεθούν υπό έλεγχο και πόσα ακόμα θα καταστρέψουν μέχρι τότε.
Με την σκέψη μας πάντα κοντά τους, όλοι οι άνθρωποι του «Γαστρονόμου» ευχόμαστε να λήξει ο εφιάλτης τους το συντομότερο δυνατόν και θα είμαστε εκεί να στηρίξουμε την παραγωγή τους και τους κόπους τους. Τα προϊόντα τους το αξίζουν. Οι ίδιοι το αξίζουν.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Αγγέλα Γιαννακίδου: «Το μαύρο χώμα του Έβρου καθόρισε τις ζωές των ανθρώπων εδώ»
