Πρόσφατα, η EFSA* ανέπτυξε ένα εργαλείο προκειμένου να βοηθήσει τις επιχειρήσεις τροφίμων να αξιολογήσουν πότε είναι σωστή η χρήση της ένδειξης «κατανάλωση έως» ή «κατανάλωση κατά προτίμηση πριν από» σε προϊόντα καθημερινής κατανάλωσης. Οι πληροφορίες αυτές χρησιμεύουν προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια των τροφίμων που διατίθενται στην αγορά, ενώ ακολουθώντας αυτές τις ενδείξεις, οι καταναλωτές μπορούν επίσης να συμβάλουν στην καταπολέμηση της σπατάλης τροφίμων.
Πράγματι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι έως και το 10% των 88 εκατομμυρίων τόνων αποβλήτων τροφίμων που παράγονται κάθε χρόνο στην ΕΕ, σχετίζεται με την ένδειξη της ημερομηνίας λήξης των τροφίμων. Εμβαθύνουμε στο θέμα μαζί με την Michaela Hempen, επιστημονική εμπειρογνώμονα στη μονάδα BIOCONTAM της EFSA. Η Michaela κατάγεται από τη Γερμανία και έχει διδακτορικό στα κτηνιατρικά θέματα που συνδέονται με τη δημόσια υγεία από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Έγινε μέλος της ομάδας BIOCONTAM της EFSA το 2007.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ του «κατανάλωση έως» και του «κατανάλωση κατά προτίμηση πριν από»;
Η διατύπωση «κατανάλωση έως» στα τρόφιμα αφορά την ασφάλειά τους: τα τρόφιμα μπορούν να καταναλωθούν μέχρι μια συγκεκριμένη ημερομηνία, αλλά όχι μετά, ακόμη και αν φαίνονται ή μυρίζουν καλά, καθώς θα μπορούσαν να προκαλέσουν τροφικές δηλητηριάσεις. Η διατύπωση «κατανάλωση κατά προτίμηση πριν από» αναφέρεται στην ποιότητα: ότι τα τρόφιμα θα είναι ασφαλή για κατανάλωση ακόμη και μετά την ημερομηνία που εμφανίζεται στην ετικέτα, αλλά μπορεί να μην είναι στη βέλτιστη κατάσταση, όπως για παράδειγμα ως προς τη γεύση και την υφή.
Πώς βοηθά το εργαλείο που ανέπτυξε η EFSA τις επιχειρήσεις τροφίμων να αποφασίσουν ποια από τις δύο ενδείξεις αρμόζει καλύτερα στα προϊόντα τους;
Το εργαλείο έχει τη δομή ενός διαγράμματος ερωτήσεων (decision tree), το οποίο ο εκάστοτε υπεύθυνος καλείται να απαντήσει και το οποίο θα καθορίσει την τελική επιλογή επισήμανσης. Οι ερωτήσεις ποικίλλουν από το εάν οι προϋποθέσεις για την επισήμανση της ημερομηνίας σε μια κατηγορία τροφίμων έχουν ήδη καθοριστεί από τη νομοθεσία, εάν το προϊόν υποβάλλεται σε επεξεργασία για την εξάλειψη τυχόν επικίνδυνων μικροοργανισμών, ή εάν θα υποστεί ξανά επεξεργασία πριν από τη συσκευοποίηση, ποια είναι τα χαρακτηριστικά και οι συνθήκες της συντήρησης.
Οι εμπειρογνώμονες της EFSA ανέλυσαν επίσης τους παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη για τον καθορισμό της διάρκειας ζωής, δηλαδή το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ένα τρόφιμο παραμένει ασφαλές ή / και επαρκές σε ποιότητα για κατανάλωση, με την προϋπόθεση ότι η συσκευασία παραμένει ανέπαφη και το προϊόν συντηρείται σύμφωνα στις οδηγίες. Επιπλέον, η EFSA προχώρησε πρόσφατα σε μια σειρά από συμβουλές για τους παραγωγούς τροφίμων προκειμένου να αξιολογήσουν ποιες πληροφορίες θα πρέπει να παρέχουν στους καταναλωτές σχετικά με την συντήρηση των τροφίμων και τις προθεσμίες κατανάλωσης μετά το άνοιγμα των συσκευασιών.
Τι ρόλο έχουν οι καταναλωτές υπό αυτή την άποψη;
Γενικά, οι καταναλωτές πρέπει πάντα να ακολουθούν τις οδηγίες του παραγωγού σχετικά με την συντήρηση και την προετοιμασία ώστε να είναι βέβαιοι ότι τα τρόφιμα τους είναι ασφαλή. Δίνω ένα παράδειγμα σε σχέση με τις καλές πρακτικές απόψυξης τροφίμων, οι οποίες καταγράφηκαν από την EFSA σε ένα γράφημα. Γνωρίζουμε ότι το κρύο εμποδίζει την ανάπτυξη βακτηρίων. Ωστόσο, αυτά τα μικρόβια μπορούν να ανακάμψουν κατά την απόψυξη και στη συνέχεια να πολλαπλασιαστούν έως ότου φτάσουν σε επίπεδα ικανά να προκαλέσουν τροφικές δηλητηριάσεις. Για την ελαχιστοποίηση αυτού του κινδύνου, η απόψυξη πρέπει να πραγματοποιείται σε χαμηλές θερμοκρασίες, για παράδειγμα στο ψυγείο. Επιπλέον, τα τρόφιμα που ξεπαγώνουν θα πρέπει να διατηρούνται στην αρχική τους συσκευασία ή σε καθαρό δοχείο ώστε να αποφευχθεί η οποιαδήποτε μόλυνση, ενώ δεν θα πρέπει και να τοποθετούνται ξανά στην κατάψυξη.
*Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA : European Food Safety Authority) είναι ένας οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ιδρύθηκε για να παρέχει ανεξάρτητες επιστημονικές συμβουλές και επικοινωνία σχετικά με υφιστάμενους κινδύνους που συνδέονται με την τροφική αλυσίδα. Η EFSA ιδρύθηκε επίσημα τον Ιανουάριο του 2002, μετά από μια σειρά κρίσεων στα τρόφιμα στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Από το 2005, η EFSA εδρεύει στην Πάρμα, στην καρδιά της ιταλικής Food Valley.
