O φαντασμαγορικός κόσμος της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων αποκαλύπτεται στο V&A Museum του Λονδίνου, όπου η έκθεση Alice: Curiouser And Curiouser περιλαμβάνει περισσότερα από 300 αντικείμενα -χειρόγραφα, εικονογραφήσεις, φωτογραφίες, ενδύματα, ταινίες και πίνακες- που ξεναγούν το κοινό σε αυτό το παράδοξο σύμπαν μέσα από πέντε ενότητες. Η έκθεση, μεταξύ άλλων, έχει στόχο να εξερευνήσει οπτικά τον τρόπο που έχει επηρεάσει και τροφοδοτήσει το μυθιστόρημα τον σύγχρονο πολιτισμό – από τη μόδα, τον κινηματογράφο και τη μουσική ως την… κουζίνα.
Ναι, την κουζίνα. Απόδειξη ότι ο πάντα ανήσυχος Βρετανός σεφ Heston Blumenthal έχει αντλήσει έμπνευση από το κλασικό αριστούργημα της παιδικής λογοτεχνίας, δημιουργώντας ένα από τα πλέον εμβληματικά του πιάτα: την «ψευτο-χελωνόσουπα», σήμα-κατατεθέν του τριάστερου εστιατορίου του The Fat Duck. Στο τραπέζι εμφανιζόταν μια διαφανής τσαγιέρα, στο κάτω μέρος της οποίας υπήρχε ένα «αυγό» φτιαγμένο από ρέβα και ζελέ ρέβας. Στο πάνω μέρος του δοχείου έμπαινε ζεστό νερό, στο οποίο οι σερβιτόροι προσέθεταν ένα χρυσό ρολόι τσέπης σαν να επρόκειτο για φακελάκι τσαγιού. Το ρολόι ως διά μαγείας διαλυόταν στο ζεστό νερό για να μεταμορφωθεί σε ένα θεσπέσιο κονσομέ. Στη συνέχεια, το κονσομέ το άδειαζαν στο κάτω μέρος, εκεί που υπήρχε το αυγό. Το πιάτο είχε παρουσιάσει ο σεφ και στην εκπομπή του Heston’s Feast, ενώ στην έκθεση περιλαμβάνεται ένα βίντεο με την επιστημονική διάσταση της προετοιμασίας του πιάτου και, βέβαια, μια τρισδιάστατη εκδοχή του.
 |
 |
Αλλά, για σταθείτε! Υπάρχει χελωνόσουπα για να μιλάμε και για «ψευτο-χελωνόσουπα»; Ναι, υπάρχει – ή, μάλλον, υπήρχε, γιατί προφανώς απαγορεύεται πλέον, καθώς οι θαλάσσιες χελώνες αποτελούν προστατευόμενο είδος. Για την ιστορία, λοιπόν, να σας πούμε ότι η καλή κοινωνία της Μεγάλης Βρετανίας και κατόπιν της Αμερικής περιλάμβανε στο μενού της σούπα από θαλάσσιες χελώνες. Oι πρώτες λέγεται ότι έφτασαν σε βρετανικό έδαφος γύρω στο 1750, από ναύτες οι οποίοι τις φόρτωναν στα πλοία στις Δυτικές Ινδίες, για να εξασφαλίσουν κάποιου είδους κρέας στο ταξίδι τους. Έπειτα ξεκίνησε το εμπόριο. Θρυλείται μάλιστα πως στο απόγειό του σχεδόν 15.000 χελώνες έφταναν στη Δύση. Οι τιμές ήταν, προφανώς, απρόσιτες για τον λαό. Μόνο η βασιλική οικογένεια, οι ευγενείς και η ελίτ μπορούσαν να εξασφαλίσουν τις χελώνες, το μαγείρεμα των οποίων απαιτούσε την ύπαρξη ενός επιτελείου μαγείρων και βοηθών – ας μην περιγράψουμε τη διαδικασία. Το πιάτο διαδόθηκε στη συνέχεια στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπως στη Φιλαδέλφεια, που αγκάλιασε θερμά αυτή τη ζελατινώδη, γευστική εξτραβαγκάνζα. Επειδή όμως οι χελώνες ήταν πολύ μεγάλες -έφταναν ακόμα και τα 130 κιλά- συνήθιζαν να τις μαγειρεύουν σε Φεστιβάλ και γιορτές -με πολύ ακριβό αντίτιμο- ή σε ξενοδοχεία και ταβέρνες, συγκεκριμένες ημέρες την εβδομάδα.
Στην πορεία θέλησε κι ο απλός κόσμος να δοκιμάσει αυτή την εμπειρία. Για προφανείς λόγους, άρχισαν να πειραματίζονται με υλικά που μπορούσαν να προσδώσουν την ιδιαίτερη υφή της. Και τι δεν δοκίμασαν: μοσχάρι, χοιρομέρι, όστρακα, γλώσσες, μυαλά, για να καταλήξουν στο κεφαλάκι και τα πόδια βοδιού. Κι έτσι γεννήθηκε η «ψευτο-χελωνόσουπα», μια κρεατόσουπα στην ουσία, με κομμάτια κρέατος, αυγά, όστρακα, ενίοτε τηγανητά μυαλά κ.ά., συνταγή που υιοθετήθηκε και από μεγάλες εταιρείες τροφίμων, όπως η Heinz και η Campbell’s. Σε διαφήμιση της τελευταίας διαβάζουμε: «(…) Είναι μια σούπα που απαιτεί ό,τι καλύτερο έχει να προσφέρει ένας σεφ όσον αφορά στα συστατικά, τις ικανότητές του και το μαγείρεμα. Μόνο τα καλύτερα, τα πιο τρυφερά μέρη από το κεφάλι του βοδιού, κομμένα σε κομματάκια, επιλέγονται για την ψευτο-χελωνόσουπα της Campbell’s. Πλούσιος βοδινός ζωμός, πουρές από χυμώδεις, ώριμες ντομάτες, τραγανό σέλερι, αρωματικά και καρυκεύματα βρίσκονται σε αυτό το απαλό blend που ζωντανεύει από μια δόση ευρωπαϊκού αρώματος».
 |
 |
O Lewis Carroll, ενήμερος ασφαλώς για την ιστορία και τον συμβολισμό της κοινωνικής ανισότητας που καθρεφτίζεται ακόμη και στη χελωνόσουπα, δημιούργησε έναν εκπληκτικό χαρακτήρα στην ιστορία του: τη μελαγχολική «Ψευτο-χελώνα». Όταν αυτή συναντά την Αλίκη, της διηγείται περίλυπη πως κάποτε υπήρξε… αληθινή χελώνα. Όπως μπορεί να δει κανείς στις εκάστοτε εικονογραφήσεις, η Ψευτο-χελώνα μπορεί να φέρει το χαρακτηριστικό καύκαλο του ερπετού, όμως έχει κεφάλι βοδιού και ποδαράκια χοίρου. Γνήσιο, φλεγματικό βρετανικό χιούμορ. Να σημειώσουμε πως τον χαρακτήρα της Ψευτο-χελώνας έχει υποδυθεί και ο Κάρι Γκραντ στην ταινία «Alice in Wonderland» του 1933.
Για να επανέλθουμε στον Heston Blumenthal, εμπνεύστηκε από το βιβλίο για να φτιάξει τη δική του, αποδομημένη και γαστριμαργική «ψευτο-χελωνόσουπα». Με αφορμή μάλιστα την έκθεση του V&A, ο σεφ σημειώνει: «Ο χαρακτήρας της Αλίκης εκλογικεύει σουρεαλιστικές καταστάσεις, αλλάζοντας τη λογική των άλλων – αυτή είναι η μεγαλύτερη πηγή δημιουργικότητας. Οι καταστάσεις είναι σουρεαλιστικές, γιατί βγάζουμε συμπεράσματα βασισμένοι σε ό,τι μας έχουν πει ήδη. Γι’ αυτό και το μότο μου είναι “να αμφισβητείς τα πάντα”. Και γι’ αυτό Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων αποτελεί αστείρευτη πηγή έμπνευσης για εμένα».
H έκθεση Alice: Curiouser And Curiouser θα διαρκέσει έως το τέλος Δεκεμβρίου
Φωτογραφίες: Courtesy of The Victoria & Albert Museum
