Μονή Σινά: Ο Άγιος Ιωάννης ο σχολαστικός και το έργο του «Κλίμαξ»

Ο Άγιος Ιωάννης ο σχολαστικός, δηλαδή λόγιος και πεπαιδευμένος, έζησε μεταξύ 6ου και 7ου αιώνα (579-649) και πολύ νέος έγινε μοναχός στη Μονή Σινά. Είχε ευρύτατη μόρφωση και γνώση των ιερών κειμένων και επέλεξε την πνευματική άσκηση, αποσυρόμενος σε ερημική τοποθεσία στους πρόποδες των βουνών που περιβάλλουν τη μονή. Εκεί παρέμεινε για σαράντα χρόνια και έγινε γνωστός για τον αυστηρό ασκητικό του βίο και τη βαθιά θεολογική του γνώση. Σε μεγάλη ηλικία, όντας 75 ετών, έγινε ηγούμενος της μονής και ανέλαβε την πνευματική καθοδήγηση των μοναχών μέχρι τον θάνατό του.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΒιβλιοθήκη Μονής Σινά: ξενάγηση σε μία από τις πιο σημαντικές βιβλιοθήκες του κόσμουΕκεί συνέγραψε το έργο «Κλίμαξ», με σκοπό να διδάξει την ανοδική πνευματική και πρακτική πορεία που θα πρέπει ο μοναχός και κάθε άνθρωπος να κάνει, ώστε από τα γήινα να φτάσει στα ουράνια. Το όλο έργο διαρθρώνεται σε 30 λόγους, εν είδει σκαλοπατιών, που αναφέρονται στα ψυχικά πάθη, τα οποία περιγράφονται με θαυμαστή οξυδέρκεια και παραστατικότητα. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι στην εικονογραφία του αγίου παρουσιάζεται μια ανεμόσκαλα που στηρίζεται κάτω στη γη και πάνω φτάνει στον ουρανό. Μοναχοί πασχίζουν να ανέβουν, βάζοντας όλη τους τη δύναμη. Άλλοι λιγοψυχούν και από τη μια μεριά άγγελοι τους βοηθούν να προχωρήσουν στην ανάβαση, αλλά από την άλλη δαίμονες πονηροί τούς τραβούν προς τα κάτω και τους εμποδίζουν την ανάβαση.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΜία εβδομάδα στη Μονή του Όρους Σινά: συνομιλώντας με την ιστορίαΔεν υπάρχει άλλος πιο παραστατικός τρόπος να απεικονίσει κανείς τον πνευματικό αγώνα που κάνει ο άνθρωπος για να φτάσει από τη γη στον ουρανό, όπου φτάνοντας τους απλώνει το χέρι ο Θεός για να τους κάνει πολίτες της βασιλείας του και να κερδίσουν τον Παράδεισο. Λόγω της σημασίας του, του απλού χαρακτήρα του ύφους του, των σχημάτων λόγου, εξαρχής είχε γίνει κείμενο πολύ αγαπητό όχι μόνο στις μοναστικές κοινότητες, αλλά και σε κοσμικές, γιατί αναλύει διανοητικές και ψυχικές ενέργειες φθάνοντας μέχρι την έσχατη ρίζα της γενέσεώς τους, προτείνοντας ταυτόχρονα αντίστοιχες για την καταπολέμηση των πονηρών λογισμών.

Δεν νομίζω μάλιστα να υπάρχει καλύτερο κείμενο για να επιστήσει την προσοχή των αναγνωστών σχετικά με την τήρηση του μέτρου και την αυτοσυγκράτηση απέναντι στις γευστικές απολαύσεις. Διαβάζουμε μερικές γραμμές από την αρχή του αρχαίου κειμένου, το οποίο είναι θαυμάσια κατανοητό.

Λόγος ΙΔ ́. Περὶ τῆς παμφήμου καὶ δεσποίνης πονηρᾶς γαστρός1.

Μέλλοντες περὶ γαστρὸς λέγειν, ὡς ἐν ἅπασι, νῦν πλέον καθ ̓ ἑαυτῶν φιλοσοφεῖν προεθέμεθα. Θαυμάζω γὰρ μη τις τάφον οἰκήσας, ἐγένετο ταύτης ἐλεύθερος. Γαστριμαργία ἐστὶ κοιλίας ὑπόκρισις· κεκορεσμένη γὰρ οὖσα ἔνδειαν ἀναβοᾷ, καὶ πεφορημένη καὶ ῥηγνυμένη πεινᾶν ἀνακράζει. Γαστριμαργία ἐστὶ καρυκείας δημιουργός, ἡδυτήτων πηγή· κατήργησας τὴν φλέβα, καὶ ἄλλοθεν ἀνέκυψε· καὶ ταύτην ἀποφράξας, ἑτέρᾳ ἡττήθης. Γαστριμαργία ἐστὶν ὀφθαλμῶν ἀπάτη· μέτρια δεχομένη, τάδε σύμπαντα καταπίνειν ὑφ’ ἓν ὑποτιθεμένη· κόρος βρωμάτων, πορνείας πατήρ· θλίψις δὲ κοιλίας, ἁγνείας πρόξενος. Λέοντα ὁ κολακεύσας, πολλάκις ἡμέρωσε· σῶμα δὲ ὁ θεραπεύσας ἐπὶ πλείω ἠγρίωσε. Χαίρει Ἰουδαῖος Σαββάτῳ καὶ ἑορτῇ· μοναχὸς γαστρίμαργος Σαββάτῳ καὶ Κυριακῇ· πρὸ χρόνου τὸ Πάσχα ψηφίζει, καὶ πρὸ ἡμερῶν τὰ ἐδέσματα εὐτρεπίζει. Ψηφίζει κοιλιόδουλος ἐν ποίοις βρώμασιν ἑορτάσει· ὁ δὲ θεόδουλος ἐν ποίοις χαρίσμασιν πλουτήσει. Ξένου ἐπιδημήσαντος εἰς ἀγάπην ὅλος ἐκ γαστριμαργίας κινεῖται· καὶ παράκλησιν ἀδελφοῦ τὴν ἑαυτοῦ κατάλυσιν λογίζεται· ἐπὶ παρουσίᾳ τινῶν τοῦ οἴνου καταλύειν ἐσκέψατο· καὶ ἀρετὴν δοκῶν κρύπτειν, πάθους δοῦλος ἐγένετο. Ἐχθραίνει πολλάκις κενοδοξία τῇ γαστριμαργίᾳ, καὶ ὡς ἐπὶ ὠνησίμῳ δούλῳ τῷ ἀθλίῳ μοναχῷ διαμάχονται· ἡ μὲν καταλύειν βιάζεται, ἡ δὲ τὴν ἑαυτοῦ ἀρετὴν θριαμβεύειν ὑποτίθεται· σοφὸς μοναχὸς ἀμφοτέρων ἐκφεύξεται, ἐν οἰκείῳ καιρῷ τῇ ἑτέρᾳ τὴν ἑτέραν ἀποσειόμενος. Τῆς μὲν σαρκὸς σφρυγούσης, ἐν παντὶ καιρῷ καὶ τόπῳ ταύτην τιμωρήσωμεν· ταύτης δ’ ἡρεμούσης, ὅπερ πρὸ τάφου οὐ πείθομαι, τὴν ἑαυτῶν ἐργασίαν ἀποκρύψομεν.

Το απόσπασμα αντιγράφεται εδώ βάσει του σιναϊτικού περγαμηνού κώδικα 422, που γράφτηκε με βαθιά ευλάβεια και περισσή ταπείνωση το έτος 1100 (6608 από κτίσεως κόσμου) από τον ιερομόναχο Λουκά.

Ο Άγιος Ιωάννης ο σχολαστικός μάς διδάσκει πώς από τα γήινα θα φτάσουμε στα ουράνια και μας εφιστά την προσοχή απέναντι στις γευστικές απολαύσεις.

Βραβεία Ποιότητας

Αποκτήστε συνδρομή

Βραβεία Ποιότητας

Εισέλθετε στο Γαστρονόμο

Εγγραφή στο Newsletter