Έχετε κοιτάξει ποτέ τις ετικέτες στα τρόφιμα των σούπερ μάρκετ; Είναι αποθαρρυντική η άσκηση. Αρκετά προϊόντα ευρείας κυκλοφορίας είναι κατά κανόνα γεμάτα συντηρητικά, άγνωστης προέλευσης φυτικά έλαια –μεταξύ των οποίων και φοινικέλαιο–, χρωστικές και βελτιωτικά και μπόλικο «κρυμμένο» αλάτι και ζάχαρη. Πολλές φορές, δε, είναι γεμάτα άγνωστες λέξεις, που ούτε ξέρουμε τι σημαίνουν ούτε τι σκοπό εξυπηρετούν. Αποθαρρυντικό πράγματι, αλλά αναγκαίο να μάθουμε να διαβάζουμε τις ετικέτες, γιατί τότε θα μπορέσουμε να εκτιμήσουμε ακόμα περισσότερο τις φωτεινές εξαιρέσεις.
Μια τέτοια ιδιάζουσα και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η περίπτωση της Φιλεντέμ, μιας κρητικής εταιρείας ποιοτικών παραδοσιακών τροφίμων που βασίζει τη φιλοσοφία της στην κρητική μεσογειακή διατροφή, αλλά με ουσία, με συγκεκριμένο σχεδιασμό και στόχους και όχι μόνο σε επίπεδο μάρκετινγκ. Η παραγωγή των προϊόντων της ξεκίνησε το 2015. Είχαν προηγηθεί έξι χρόνια προετοιμασίας, κατά τη διάρκεια των οποίων ο κ. Παύλος Παύλου, συνιδιοκτήτης της Φιλεντέμ και σήμερα διευθυντής παραγωγής και εμπορικός διευθυντής, ταξίδεψε σε όλη την Ελλάδα, από τη Γαύδο μέχρι την Ορεστιάδα και από την Ήπειρο μέχρι την Αλόννησο, αναζητώντας παλιές συνταγές και πληροφορίες για την παρασκευή των τροφίμων πριν από την εμφάνιση των τεχνητών συντηρητικών και των ψυγείων, αφού ο σκοπός ήταν να φέρουν στο τραπέζι μας διατροφικές συνήθειες των αρχών του περασμένου αιώνα. Και πράγματι, οι συνταγές στις οποίες βασίστηκαν χρονολογούνται ως επί το πλείστον από το 1920 μέχρι το 1940.
Άρχισε να επισκέπτεται παραδοσιακούς φούρνους, τυροκομεία, αποστακτήρια, εργαστήρια παρασκευής ζυμαρικών και σαλτσών, τουρσιών, ξιδιού, ελιών και να στρατολογεί συνεργάτες. Με μερικούς από αυτούς αναγκάστηκε στην πορεία να διακόψει, «γιατί δεν άντεξαν την πίεση και την ιδιοτροπία μου στο απόλυτο, στο καθαρό», μας λέει. Μετά από δοκιμές δέκα μηνών, τα πρώτα δέκα προϊόντα βγήκαν στην παραγωγή τον Δεκέμβριο του 2015. Όλα καινοτόμες προτάσεις, που δεν έβρισκες στον ανταγωνισμό, και επιπλέον προϊόντα χωρίς συντηρητικά, χωρίς διογκωτικά, χωρίς χρωστικές και χωρίς ζάχαρη. Τότε ήταν που αποφάσισαν να κάνουν κρούση στον Σκλαβενίτη και βρήκαν ανταπόκριση.
Παίρνοντας θέση στα ράφια μιας από τις μεγαλύτερες ελληνικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ, δεν εξασφάλισαν μόνο την πρόσβαση στον καταναλωτή, αλλά διεκδίκησαν χώρο στην εφοδιαστική αλυσίδα για επιχειρήσεις με διαφορετική φιλοσοφία από την κραταιά. Σήμερα, τα δέκα προϊόντα έχουν γίνει ογδόντα και η εταιρεία απασχολεί σαράντα υπαλλήλους. Παράλληλα έχουν και μια πολύ οικονομημένη και βιώσιμη στρατηγική ως προς τον όγκο των προϊόντων που θα παραγάγουν. «Η ετήσια παραγωγή μας συμβαδίζει με την ετήσια κατανάλωση. Δεν παράγουμε εμπορεύματα για να τα παρκάρουμε. Ό,τι παράγουμε τη μία εβδομάδα το πουλάμε την επόμενη», εξηγεί ο κ. Παύλου.
Τα προϊόντα, οι άνθρωποι, μια αλυσίδα
Η καινοτομία βρίσκεται στον πυρήνα της Φιλεντέμ. Τα προϊόντα πρέπει να είναι πρωτότυπα, να μην υπάρχουν όμοια ανταγωνιστικά, τουλάχιστον όταν πρωτολανσάρονται, αφού μετά ακολουθεί η αναπόφευκτη προσπάθεια αντιγραφής από άλλες εταιρείες. Δεν είναι τυχαίο ότι ήταν από τους πρώτους που λάνσαραν προϊόντα με βάση το χαρούπι σε μια δύσπιστη τότε αγορά. Σήμερα, τα ντακάκια χαρουπιού τους είναι από τους πιο δημοφιλείς κωδικούς της Φιλεντέμ. Από 100% χαρουπάλευρο ολικής άλεσης, αλεσμένο σε πετρόμυλο, χωρίς ούτε ένα γραμμάριο σταρένιο αλεύρι, άρα χωρίς γλουτένη, έχουν υψηλή διατροφική αξία, είναι πεντανόστιμα και έχουν ίσως τον χαμηλότερο γλυκαιμικό και θερμιδικό δείκτη από όλα τα παξιμάδια της αγοράς.
Το φυστικοβούτυρό τους είναι από 100% σερραϊκό κόκκινο στρογγυλό φυστίκι και όχι από το αράπικο. Αλέθεται και ο πολτός μπαίνει στο βάζο ακέραιος, χωρίς να απομακρυνθεί το λάδι του φυστικιού και χωρίς ομογενοποιητές. Γι’ αυτό και στο ράφι μπορεί να δούμε το λάδι να έχει διαχωριστεί και να έχει ανέβει στην επιφάνεια, όπως συμβαίνει και στο ταχίνι τους. Με ένα απλό ανακάτεμα, όμως, επανέρχεται στην πρότερη μορφή του. Κι ακόμα, φτιάχνουν ένα καταπράσινο «ταχίνι» κολοκυθόσπορου, έναν διατροφικό θησαυρό πλούσιο σε ωφέλιμα ω3 και ω6 λιπαρά οξέα, από ελληνικούς επιλεγμένους σπόρους κολοκυθιού ολικής άλεσης.
Ο χαλβάς τους, «Παραδοσιακός Καππαδοκίας» όπως λέγεται, είναι χειροποίητος, μαστιχωτός, από σουσάμι που αλέθεται σε παραδοσιακούς μύλους για να γίνει ταχίνι, και παρασκευάζεται με δική τους συνταγή (χωρίς προσθήκη ζάχαρης), από την παλιά χαλβαδοποιία «Ελευθερίου» της Δράμας. Ακόμα, έχουν μια πολύ ωραία ποικιλία από όσπρια και μείγματα οσπρίων προορισμένα για σούπες και ωραίες οσπριάδες αλλά και πολλά ζυμαρικά φτιαγμένα με παραδοσιακές συνταγές, όπως ο ξινόχοντρος Κρήτης, τα σιουφικτά, το ποντιακό κους κους κ.ά.
Οι πολύχρωμες παπαρδέλες παράγονται από σιμιγδάλι σκληρού σίτου και ζωμό από φρέσκα αφυδατωμένα λαχανικά (σπανάκι, καρότο, ντομάτα). «Κρατάνε» στο βράσιμο κι είναι πεντανόστιμες, και μάλιστα χωρίς ίχνος αλατιού. Άλλη απίθανη ιδέα το «Eλληνικό Pesto», με αγιορείτικο βασιλικό, γραβιέρα Κρήτης αντί για παρμεζάνα, κουκουνάρι, σκόρδο, ξίδι, λεμόνι και εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο. Η λίστα των καινοτόμων προϊόντων δεν έχει τέλος.
Ποιος τα παράγει όλα αυτά;
Διαλεγμένοι συνεργάτες από όλη τη χώρα, μοναστήρια, γυναικείοι σύλλογοι και μικροί παραγωγοί, με τους οποίους τους ενώνουν κοινές αξίες, έχουν αναλάβει την παρασκευή των προϊόντων. «Αν και συμμετέχουμε ενεργά στον τρόπο παραγωγής των προϊόντων μας, έχουμε μόνιμα και έναν συμβουλευτικό και εποπτικό ρόλο προς τους παραγωγούς-συνεργάτες μας, οι οποίοι δουλεύουν αποκλειστικά για εμάς και πρέπει οπωσδήποτε να τηρούν τις οδηγίες μας, να εφοδιάζονται με όλα τα πιστοποιητικά υγιεινής των τροφίμων και να εφαρμόζουν πιστά τη συνταγή που τους έχουμε δώσει. Παράλληλα, όλες οι πρώτες ύλες για τα προϊόντα μας περνάνε αποκλειστικά από τα χέρια μας, ώστε να ελέγχουμε την ποιότητα, και μετά καταλήγουν στους συνεργάτες μας», εξηγεί ο κ. Παύλου.
Τα προϊόντα της Φιλεντέμ διατίθενται από τα καταστήματα Σκλαβενίτης σε όλη την Ελλάδα. Πληροφορίες: www.filedem.gr
