Ήταν μια παρορμητική αγορά, το ομολογώ. Ίσως ντρέπομαι κιόλας, να πω την αλήθεια, που «τσίμπησα» με μια τόσο κραυγαλέα επιλογή θέματος. Συνήθως είμαι πιο αυστηρή. Αλλά νίκησε η περιέργεια. Αυτό το μικρό βιβλίο τσέπης της Penguin ανήκει σε αυτό το είδος βιβλίων που ξεκινούν από μια απίθανη αφετηρία και που η ουσία τους μοιάζει να εξαντλείται στην επιλογή ενός ιντριγκαδόρικου θέματος και ενός πιασάρικου τίτλου. Ακόμα κι έτσι, όμως, μπορεί να κρύβουν αρετές: στη χειρότερη περίπτωση μπορεί να ανακαλύψεις σε αυτά κάποιο ενδιαφέρον trivia, στην καλύτερη ένα απολαυστικό κείμενο. Παρά τις προκαταλήψεις μου, λοιπόν, αυτό το βιβλίο είχε απ’ όλα και μπόλικα.
Συγγραφέας είναι ο Witold Szablowski, ένας βραβευμένος Πολωνός δημοσιογράφος, που έχει ασχοληθεί με καυτά θέματα, όπως το μεταναστευτικό, και ο οποίος σε μια προηγούμενη ζωή του, αμέσως μόλις αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο, είχε εργαστεί για ένα φεγγάρι ως μάγειρας στην Κοπεγχάγη, προσεγγίζοντας την παράξενη ψυχοσύνθεση αυτού του επαγγέλματος. «Οι μάγειρες είναι ποιητές, γιατροί, ψυχολόγοι και μαθηματικοί, όλα σε ένα», λέει. Η προϋπηρεσία του αυτή σίγουρα τον βοήθησε να φέρει σε πέρας αυτό το βιβλίο. Του πήρε 4 χρόνια για να το ολοκληρώσει, μέσα στα οποία ταξίδεψε σε δύσκολα και επικίνδυνα μέρη του πλανήτη προκειμένου να βρει τους προσωπικούς σεφ πέντε δικτατόρων, του ΙρακινούΣαντάμ Χουσεΐν, του Ιντί Αμίν της Ουγκάντα (ένα φρικιαστικό πορτρέτο του σκιαγραφεί η ταινία «Ο τελευταίος βασιλιάς της Σκωτίας»), του Αλβανού Ενβέρ Χότζα, του Πολ Ποτ, ηγέτη των Ερυθρών Χμερ της Καμπότζης και του Φιντέλ Κάστρο (δεν θα συμφωνήσουμε όλοι ότι ανήκει σε αυτή την παρέα, αλλά ο συγγραφέας προφανώς υιοθετεί αυτή την άποψη), και να τους πείσει να του μιλήσουν. Ήταν περίεργος να μάθει τι συνέβαινε στο περιθώριο της Ιστορίας, τι έτρωγαν αυτοί οι ηγέτες και αν το φαγητό που τους άρεσε «λέει» κάτι γι’ αυτούς. Οι διηγήσεις του είναι πραγματικά συναρπαστικές, στο στιλ που χάραξε ο Άντονι Μπουρντέν. Η κουζίνα είναι απλώς το σκηνικό όπου επιλέγει να τοποθετήσει τους ήρωές του (πρόσωπα υπαρκτά μεν, αλλά που ο ίδιος φωτίζει ανάγλυφα και αναδεικνύει σε μυθιστορηματικές φιγούρες).
Μας εξιστορεί ιστορίες γνήσιας τρέλας. Όπως αυτή με τον Σαντάμ Χουσεΐν που σε μια κρουαζιέρα στον Τίγρη έψησε σουβλάκια για όλους κι έριξε κρυφά μπόλικο ταμπάσκο, για να γελάσει με τις αντιδράσεις των καλεσμένων του. Όταν βέβαια τύχαινε να μην αρέσει σε εκείνον κάποιο φαγητό, έβαζε τον σεφ του να πληρώσει τα υλικά! Δεν είναι αυτό ενδεικτικό της μενταλιτέ της εξουσίας;
WITOLD SZABLOWSKI, «Ηow to feed a dictator», εκδ. Penguin, 2019, σελ. 270, γλώσσα: αγγλικά.
