Είναι βέβαια τα φεγγάρια δύσκολα με μόνη τη φαντασία να καλπάζει σε ανθοστόλιστα λιβάδια. Και ενώ περιορισμένοι στους τέσσερις τοίχους δεν μας επιτρέπεται ούτε μία εκδρομή μέχρι την Ταρσό της Κορινθίας, εμένα η ψυχή λαχτάρησε το ταξίδι. Φυλλομετρώντας ένα από τα αγαπημένα βιβλία βοτανολογίας**, το μάτι μου έπεσε στη φωτογραφία ενός αρχαίου νομίσματος, ενός στατήρα του 4ου αιώνα π.Χ. από την Ταρσό της Κιλικίας. Ναι ναι, από εκείνα τα μέρη. Ένα νόμισμα που πάνω του ανάγλυφα παριστάνεται η Αφροδίτη με τον αραχνοΰφαντο χιτώνα της καθισμένη οκλαδόν να παίζει αστραγάλους, ένα τυχερό παιχνίδι πολύ δημοφιλές στην αρχαιότητα. Ένα ζάρι με τέσσερις πλευρές από κότσι γίδας ή προβάτου. Κι αν σου τύχαινε ο καλύτερος συνδυασμός κατά το «αστραγαλίζειν», τότε ήσουν ο τυχερός της Αφροδίτης.
Η Αφροδίτη που λατρεύεται σε όλη τη Μεσόγειο αλλά και στη γειτονική της Ταρσού Κύπρο. Και βέβαια δεν είναι η ομορφιά, τα στολισμένα μαλλιά, το περιδέραιο, το ζωηρό νεανικό στήθος της θεάς και η ανεμελιά της που με εντυπωσίασαν, ήταν το λουλούδι, το άνθος μιας ανεμώνης που σχεδόν αγκαλιάζει τη μορφή της. Και είναι αυτή η σύνδεση της θεάς με τη φύση που αντανακλά τη στενή σχέση των αρχαίων Ελλήνων με τους κύκλους της ζωής και τα άνθη, άνθη που συμβολίζουν τον ερχομό της άνοιξης και την προαιώνια αναγέννηση της φύσης. Μικρό ποώδες φυτό που ομοιάζει με την παπαρούνα, γι’ αυτό και σε πολλά μέρη της χώρας μας ονομάζεται και αγριοπαπαρούνα ή ανεμολούλουδο ή και αγριολαλάδα. Στη Μεσόγειο είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη, φυτρώνει σε λιβάδια και αγρούς και αρέσκεται σε υγρές θαμνώδεις ή χλοώδεις περιοχές. Ανθίζει από τον Φεβρουάριο έως τον Απρίλιο και ξεχωρίζει από τα δύο μικρά φύλλα που φέρει κάτω από το άνθος της. Άνθη χωρίς σέπαλα σε όλες τις αποχρώσεις του μοβ, ροζ και του λευκού, και αργότερα του κόκκινου, χάρμα οφθαλμών το χαλί από τις ανθισμένες ανεμώνες! Η πολύ διαδεδομένη παραδοχή ότι η ονομασία της ανεμώνης προέρχεται από τη λέξη «άνεμος», εξαιτίας της ιδιαιτερότητάς της να φυτρώνει και να ανθίζει εκεί που φυσούν βόρειοι άνεμοι, ίσως και να μην ευσταθεί, αν και αρέσκεται στους βοριάδες. Δάκρυσε η Αφροδίτη για τον θάνατο του Άδωνη, δάκρυσε και άνθισε η ανεμώνη.
Ακαταμάχητος ο Θεός του έρωτα και πάθος δυσήνιο που ορμά σαν τρελός αγέρας να σκορπίσει χαρές και πίκρες, να σκορπίσει και τα φύλλα της ανεμώνης, χάδι ηδονικό της Αφροδίτης για εμάς τους θνητούς. Ίσως όμως το όνομά της να μην έχει σχέση με τον άνεμο, αλλά να είναι σημιτικής προελεύσεως, από το «amona», που σημαίνει «ερυθρός». Η ανεμώνη θεωρούνταν από τους αρχαίους ως θεϊκής προελεύσεως και όχι μόνο λόγω του μύθου του Άδωνη, αλλά γι’ αυτό το μοναδικό μαύρο «μάτι» της που ομοιάζει με το άλλο, αυτό της ουράς του παγονιού. Κι αν ο μύθος της συνδυάζεται με τους κύκλους της ζωής, του εφήμερου, της ομορφιάς που δεν διαρκεί αλλά σώνεται, ας μας φυλάξει τουλάχιστον το μάτι της από το κακό για να ξαναβρούμε τα ανθισμένα λιβάδια με τις μοβ και ροζ ανεμώνες του Φεβρουαρίου. Ρίξε μια ζαριά καλή, Κύπριδα κυρά, και «του κάμπου δώστε μου την ανεμώνη»***.
*Η Εύα Μ. Μαθιουδάκη είναι συγγραφέας και εργάζεται στον χρηματοπιστωτικό τομέα.
- **Έλμουτ Μπάουμαν, «Φυτά σε αρχαία ελληνικά νομίσματα», Εκδόσεις Ηλίβατον, Αθήνα 2004.
- *** Κωστής Παλαμάς, «Γεια σας, τριαντάφυλλα» Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στον Γαστρονόμο Φεβρουαρίου, τεύχος 178.
