Βρήκα στο συρτάρι της κουζίνας το παλιό μαχαιράκι της. Από αυτά τα φτηνομάχαιρα με την πλαστική λαβή και τη λεπτή λάμα. Τσουκισμένη η κόψη του, τσαλακωμένη η μύτη του. Η λαβή του λαβωμένη, παραμορφωμένη. Φαίνεται θα το ’χε παρατήσει κολλητά στο σιδερένιο μάτι της κουζίνας, καυτό από την ντοματόσουπα με το ρύζι που μαγείρευε επάνω του. Ή μήπως το πλάκωσε στιγμιαία με κάνα τσιτσιρίζον τηγάνι, αυτό που ξεπέταγε τα πιταρούδια με την έτοιμη ζύμη και τον καβουρδισμένο κιμά.
Βλέπετε η γιαγιά μου δεν άνοιγε φύλλο για πίτες. Το είχαν συνήθειο οι παλιές Πειραιώτισσες να το αγοράζουν από καλό μάστορα. Πρέπει να υπάρχει ακόμα το στενό υπόγειο μαγαζί με τα έτοιμα φύλλα, τις σφολιάτες και τα κάθε λογής ζυμάρια στην αγορά του Πειραιά. Με είχε πάρει μαζί της μια φορά.
Τη βλέπω στην κουζίνα της. Περίπου τη βλέπω. Κλείνω τα μάτια, βαθαίνει ο χρόνος, ανελκύει το μυαλό μου αναμνήσεις, παλεύω να σκηνοθετήσω τις κινήσεις της. Ίχνη, άχνες αισθημάτων.
Αχ, αυτή η κουζίνα. Το πιο τρυφερό δωμάτιο, μαζί με την αυλή. Το στομαχάκι του σπιτιού, με τα δυο χέρια της γιαγιάς σταυρωμένα πάνω του. Έχει δει χαρές, λύπες, καλά μαντάτα, καβγάδες, έχει ζήσει θανάτους αυτό το δωμάτιο. Τραπέζια της κάθε μέρας, καφέδες, πασιέντζες και λικεράκια. Εκεί και η παλιά τηλεόραση Nordmende που είχε φέρει από το εξωτερικό ο καπετάνιος. Εκεί την τοποθετώ. Στο εργαστήρι του οικογενειακού μας βίου.
Σαν να τη βλέπω να βγάζει το μαχαιράκι της από το δικό της συρτάρι. Να κόβει την ντομάτα πάνω από τη γαβάθα με την πατατοσαλάτα. Το σκόρδο ψιλό ψιλό πάνω από το πλακερό για τα σκορδομακάρονα, τον δυόσμο, δεματάκια τα φύλλα, για τους κεφτέδες. Όλα στο χέρι.
Το χέρι της με τα ωραία δαχτυλίδια. Με αυτό τραβούσε ένα στενό συρτάρι πάνω από το βαθύτερο, με τα εργαλεία της μαγειρικής της, και ξεδιπλωνόταν ένα κρυφό τραπεζάκι, το τραπέζι μου του κολατσιού. Με θέα την αυλή της. Την άυλη αυλή μου των θαυμάτων.
Κατίνα Παγώνη-Αρμάου, Πειραιώτισσα. Κόρη του εργοστασιάρχου Παγώνη, η μεγαλύτερη από πέντε αδέλφια. Με παλιά καταγωγή από τη Σαντορίνη και την Κρήτη. Μια σταλιά, φουριόζα, αυστηρή, υπέρκομψη, συνεσταλμένη, αλλά και γλωσσού, μαγείρισσα δεινή, αλλά του τόσο όσο.
Μια ζωή ξέχειλη αέρας, τρίμματα από το ανάγλυφο μιας εποχής.
