Η Ηλιάνα Μαλίχιν εξηγεί πώς ο αμπελώνας της κέρδισε το ενδιαφέρον της NASA

Η οινοποιός Ηλιάνα Μαλίχιν δεν έχει κλείσει ακόμη τα 30 κι όμως έχει ήδη καταφέρει μερικά συναρπαστικά πράγματα: να αναβιώσει το Βιδιανό, μια αυτόριζη ρεθυμνιώτικη ποικιλία αμπελιού, να οργανώσει ντόπιους καλλιεργητές και να τους κάνει να στραφούν σε βιολογική αμπελουργία, να αναγεννήσει τους κατεστραμμένους αμπελώνες στις Μέλαμπες μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 2022–κυριολεκτικά μέσα από τις στάχτες τους– και να παλέψει προσωπικά για τον σχεδιασμό ενός πρότυπου συστήματος πυροπροστασίας στους αμπελώνες της περιοχής. Α! Και να παράγει κορυφαία κρασιά!

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΒιδιανό: Είναι η επόμενη σημαντική λευκή ποικιλία;Η ιστορία της Ηλιάνας είναι συναρπαστική και λίγο πολύ γνωστή στους οινόφιλους. Αν και μεγάλωσε στην Αθήνα, την εγκατέλειψε για να εγκατασταθεί μόνιμα στον τόπο καταγωγής της, τη Λαμπινή Ρεθύμνου, και να ασχοληθεί με την αμπελοκαλλιέργεια και την οινοποιία. Τελειώνοντας τις σπουδές Γεωπονίας στο Ηράκλειο και στο πλαίσιο της διπλωματικής της εργασίας για τις μεταπτυχιακές της σπουδές στην Οινολογία, εκπόνησε μια έρευνα για τις γηγενείς ζύμες της τοπικής ποικιλίας Βιδιανό που ουδέποτε είχαν ταυτοποιηθεί στο παρελθόν. Το ένα έφερε το άλλο και η Ηλιάνα βρέθηκε σε ημιορεινούς και ορεινούς αμπελώνες του Ρεθύμνου, σε υψόμετρο από 640 έως 940 μέτρα, όπου καλλιεργούνται κι άλλες γηγενείς ποικιλίες, όπως το Θραψαθήρι, το Λιάτικο, το Πλυτό, το Μελισσάκι και το Μαυρορωμέικο. Ποικιλίες εγκλιματισμένες στο υψόμετρο, το έδαφος και τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής, γερές, ανθεκτικές και παμπάλαιες. Η ίδια στο μεταξύ άρχισε να εργάζεται στα οινοποιία του Αλεξάκη και του Δουλουφάκη στην Κρήτη, ενώ το 2018, σε ηλικία μόλις 25 χρονών, βγάζει στην αγορά το πρώτο της κρασί, το Ρίζες 2, ένα χαρμάνι Βιδιανού από τον Φουρφουρά Ρεθύμνου με Ασύρτικο Σαντορίνης, σε συνεργασία με τον Σπύρο Χρυσό του οινοποιείου Akra Chryssos. Το Ρίζες 2 κάνει αμέσως αίσθηση για την άρτια οινοποίησή του και τη ζηλευτή του ισορροπία. Θέλοντας να αυξήσει την παραγωγή αυτού του κρασιού που ήταν αρχικά περιορισμένη, αναζητά παλιά αμπέλια Βιδιανού και μετά από περιπλάνηση φτάνει στις Μέλαμπες Ρεθύμνου, εκεί όπου έχουν απομείνει λίγα στρέμματα από αυτόριζους αμπελώνες της ποικιλίας. Η έμπνευση για κάτι μοναδικό γεννήθηκε με την πρώτη ματιά που έριξε στα αμπέλια και κατάλαβε τη δυναμική τους. «Μόλις έφτασα στο σημείο που μου υπέδειξαν κατάλαβα ότι εδώ πρέπει να γίνει κάτι άλλο, μοναδικό. Έμπνευση με την πρώτη ματιά», θυμάται.

Το κορίτσι που εκπαίδευσε τους ντόπιους

Με πείσμα, ειλικρίνεια και αποφασιστικότητα ξεκίνησε τις πρώτες συνεργασίες με πέντε παραγωγούς που έφτασαν σήμερα τους 40, κάθε ηλικίας και που συνεργάζονται σταθερά με την Ηλιάνα. Απαραίτητη προϋπόθεση να καλλιεργούν βιολογικά και με τις ελάχιστες δυνατές παρεμβάσεις, κι εκείνη από την πλευρά της δεσμεύεται για την τιμή αγοράς που είναι ιδιαιτέρως δελεαστική για τους ίδιους. Η συνεργασία αποδίδει καρπούς. Μετά από από το Ρίζες 2 η Ηλιάνα αρχίζει να παράγει Βιδιανό σε δύο εκδοχές, το Βιδιανό Young Vines από νεαρούς αμπελώνες 5-15 ετών και το Βιδιανό Old Vines από 100% αμπέλια με ηλικίες που φτάνουν και τα 140 χρόνια. Τα κρασιά κάνουν τρομερή αίσθηση, κάνουν γνωστή την παλιά αυτή ποικιλία και κερδίζουν εντυπώσεις αλλά και δύσκολους κριτές. Ό,τι χρήματα αποφέρουν τα κρασιά της επιστρέφουν στους αμπελώνες και τους παραγωγούς, αλλά και στην αποπληρωμή του δανείου που πήρε για να ξεκινήσει όλη αυτή την όμορφη περιπέτεια, για να στήσει το οινοποιείο της, σε μια παλιά εγκαταλελειμμένη αποθήκη του τοπικού αγροτικού συνεταιρισμού στις Μέλαμπες. Τα αποτελέσματα της προσπάθειας ήταν συναρπαστικά και αυτά πλέον καθιέρωσαν στη συνείδηση των ντόπιων καλλιεργητών την Ηλιάνα ως έναν δυναμικό άνθρωπο, γνώστη και έντιμο, που τους ώθησε σε νέες μεθόδους καλλιέργειας με σημαντικά αυξημένη παραγωγή. Χαρακτηριστικά, κάθε στρέμμα που μέχρι τότε απέδιδε 300-400 κιλά σταφύλι, τώρα φτάνει και τα 700 κιλά, τόσο για το Βιδιανό όσο και για τις υπόλοιπες τοπικές παλιές ποικιλίες.

Η πορεία διαφαίνεται φωτεινή και συναρπαστική. Με ένα σημαντικά ευνοϊκό καλοκαίρι, η σοδειά του 2022 θα σημείωνε αύξηση της τάξης του 60-70%! Μάλιστα η Ηλιάνα νοίκιασε και επιπλέον αμπέλια με στόχο να φτιάξει ένα πειραματικό κρασί από όλες μαζί τις τοπικές ποικιλίες, ένα field blend που θα βασιζόταν σε μια πανάρχαια πρακτική: αφήνεται να υπερωριμάσει μια πρώιμη ποικιλία και τότε οινοποιείται μαζί με τις σχετικά άγουρες, υπόλοιπες ποικιλίες, προσδίδοντας στο κρασί ισορροπία σε οξύτητες και αρώματα. Το κρασί αυτό θα ονομαζόταν Cuvee Ancestral και θα κυκλοφορούσε σε πολύ λίγες, αριθμημένες φιάλες.

Το ενδιαφέρον της NASA για τις Μέλαμπες

Η αναβίωση του Βιδιανού που κατάφερε η Ηλιάνα στις Μέλαμπες και τον Φουρφουρά προκάλεσε σημαντικότατη άνθηση της τοπικής οικονομίας. Είχε κερδίσει με το σπαθί της την εμπιστοσύνη ακόμη και των πιο πεισματάρηδων παραγωγών, κατάφερε να αλλάξει εδραιωμένες νοοτροπίες και να επιβληθεί με τον παιδικό της αυθορμητισμό, τη σοβαρότητα, τη γνώση και τη σκληρή δουλειά της και η εξέλιξη έφερε οικονομική άνθηση στην περιοχή. Να σημειωθεί μάλιστα εδώ ότι η ίδια δεν κατάγεται από οινοπαραγωγική οικογένεια, δεν κατείχε κληρονομημένη εμπειρία και γνώση, ούτε κεφάλαιο, ξεκινώντας από το μηδέν και σε μικρή ηλικία.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΈνα ελληνικό brand κρασιού αφοσιωμένο αποκλειστικά στην παραγωγή αφρωδών οίνωνΠαρόλα αυτά, η ωριμότητα και σοβαρότητα με τις οποίες αντιμετώπισε εξαρχής το εγχείρημά της, την ώθησαν να συνυπολογίσει και έναν σοβαρό παράγοντα: την αυξημένη ανάγκη για προστασία των αμπελώνων από πυρκαγιές. «Έχουν καεί πάρα πολλές φορές τα αμπέλια εδώ, γι’ αυτό και κανένα δεν έχει πια χοντρούς κορμούς», εξηγεί. Τα τελευταία 20 χρόνια έχει πιάσει εδώ 7 φορές φωτιά». Οι εκκλήσεις της στις τοπικές αρχές για αυξημένη προστασία από πυρκαγιές ήταν συνεχείς, ιδιαίτερα μάλιστα καθώς τα αμπέλια αυτά αποτελούν μια σπάνια πολιτιστική κληρονομιά για την Κρήτη και την Ελλάδα: είναι από τους ελάχιστους αυτόριζους αμπελώνες στον κόσμο, κάτι που αποτελεί από μόνο του μια εξαιρετική σπανιότητα, πολλαπλασιάζει την αξία τους και ο αντίκτυπός τους είναι παγκόσμιος. Δεν είναι τυχαίο ότι η NASA σε συνεργασία με επιστήμονες από 3 πανεπιστήμια (των ΗΠΑ, της Ελλάδας και της Κύπρου) επέλεξε τις Μέλαμπες ως μία από τις 3 πιο πυρόπληκτες περιοχές στην Ελλάδα και τη μελετούσε για τον τρόπο που ανακάμπτει μετά από κάθε πυρκαγιά σε βιολογικό, γεωπονικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Η Ηλιάνα μάλιστα προσκάλεσε τους επιστήμονες αυτούς σε διαβούλευση με τις τοπικές αρχές για να σχεδιάσουν ένα αποτελεσματικό πλάνο πυροπροστασίας με βάση τα ευρήματα των παρατηρήσεων και μελετών της NASA. Όμως στην προγραμματισμένη συνάντηση ουδείς εμφανίστηκε από τη δημοτική αρχή, ενώ από την Περιφέρεια ήρθε μόνο ένας εκπρόσωπος της πολιτικής προστασίας. Το αποτελεσματικό πλάνο της NASA για την πυροπροστασία της περιοχής τελικά έμεινε στα συρτάρια.

Η «μαύρη μέρα»

Ηταν πρωί της 15ης Ιουλίου 2022 όταν η Ηλιάνα βρισκόταν στο δρόμο για τα αμπέλια και την ειδοποίησαν για φωτιά στην κοντινή Κρύα Βρύση. Με ένα ψεκαστικό φορτωμένο στο καινούριο της αγροτικό αυτοκίνητο πηγαίνει με άλλους καλλιεργητές στη φωτιά, κάνουν ό,τι μπορούν και επιστρέφουν το μεσημέρι, ήρεμοι ότι η φωτιά έσβησε. Το απόγευμα παρουσιάστηκαν νέες εστίες με το μέτωπο να κινείται προς τις Μέλαμπες. Παρά τις εκκλήσεις, δικές της και άλλων κατοίκων, οι αρχές αλλά κι η πυροσβεστική έδειξαν ότι είχαν εκτιμήσει εντελώς λάθος την κατάσταση, υποτίμησαν τη σοβαρότητα της πυρκαγιάς, έδειξαν πλήρη έλλειψη προετοιμασίας, οργάνωσης και συντονισμού και τελικά η νέα φωτιά που ξέσπασε, καθώς και οι αναζωπυρώσεις, έκαψαν σε τρεις μόνο μέρες το 90% των αμπελώνων, φτάνοντας ακόμη και μέσα στην πλατεία των Μελάμπων και προκαλώντας ζημιές σε σπίτια. Όταν ήρθε η εντολή για εκκένωση δεν την ακολούθησαν -και απ’ ότι αποδείχθηκε ορθώς- καθώς η διαδρομή που είχε υποδειχθεί τυλίχτηκε στις φλόγες και θα θρηνούσαν θύματα. Εμειναν όλοι στο χωριό και το έσωσαν. Η Ηλιάνα θυμάται ακόμη εκείνες τις ημέρες με φανερή ταραχή, ανείπωτο πόνο αλλά και αγανάκτηση. Είχε χάσει τα πάντα, τόσο εκείνη όσο και οι υπόλοιποι αμπελουργοί, συνεργάτες της και μη. Όλοι οι κόποι, οι φροντίδες, το πάθος και η αγάπη που έδειχναν τα τελευταία χρόνια που αναβίωσαν τα αμπέλια, έγιναν στάχτη σε μερικές ώρες. Ηταν η καταστροφικότερη πυρκαγιά που είχε πλήξει την περιοχή εδώ και δεκαετίες, κατακαίγοντας 20.000 στρέμματα αμπελώνων και του ιστορικού ελαιώνα Χοντρολιάς της περιοχής.

Η Ηλιάνα κατακεραύνωσε τους υπεύθυνους της ανείπωτης καταστροφής, δεν χαρίστηκε σε κανέναν και αυτό παραλίγο να της στοιχίσει σε προσωπικό επίπεδο αφού σχεδόν κατηγορήθηκε ότι κίνησε τόσο έντονες διαμαρτυρίες για την καταστροφή επειδή, τάχα, είχε σκοπό να πολιτευθεί ως αντίπαλος της δημοτικής αρχής! Το σοκ τη ρίχνει στο κρεβάτι για τρεις εβδομάδες, περνά μία από τις πιο μαύρες και σκληρές περιόδους στη ζωή της: έχουν χαθεί τα πάντα και όλοι φοβούνται ότι θα τα παρατήσει ολοκληρωτικά και μαζί της και οι υπόλοιποι καλλιεργητές που, για άλλη μια φορά, βλέπουν τα αμπέλια τους να καταστρέφονται. Όλα δείχνουν ότι δεν υπάρχει πια ελπίδα ανάκαμψης.

Η εκστρατεία Save the Vines

Έναν μήνα μετά την καταστροφή, ξεκινά από οινόφιλους κάθε γωνιάς της Ελλάδας (μεταξύ αυτών και της συναδέλφου, δημοσιογράφου Νένας Δημητρίου), μια εκστρατεία για fund raising ώστε να συγκεντρωθεί το απαιτούμενο ποσό για βοήθεια των πληγέντων καλλιεργητών. Η εκστρατεία «Save the Vines» βρίσκει υποστηρικτές σε όλη την Ελλάδα και η απήχησή της κάνει ακόμη και το κορυφαίο οινολογικό περιοδικό Decander να αναφερθεί με ιδιαίτερη ζέση στην ανάγκη διάσωσης του σπάνιου αμπελώνα και των παραγωγών του, σε άρθρο του με τίτλο «Plans to rebuild after wildfire damages rare vines in Crete», στο οποίο περιγράφεται η σπανιότητα του συγκεκριμένου αμπελώνα αλλά και η ανάγκη να κηρυχθεί ως μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την Unesco. Την ίδια στιγμή η Ηλιάνα και οι συνεργάτες της είναι αναγκασμένοι να βιώσουν μια τρομερά επώδυνη διαδικασία: να ποτίσουν τα καμένα αμπελάκια. «Αυτό που μπορούσαμε να κάνουμε εμείς ήταν… τίποτα», θυμάται με δάκρυα στα μάτια. «Μόνο να ποτίσουμε τα αμπέλια για να βοηθήσουμε τη νέα βλάστηση, και να μην αγγίξουμε τίποτα. Ήταν μια απίστευτα οδυνηρή εμπειρία να ποτίζουμε κάθε μέρα κατάμαυρα αμπέλια. Άλλα ήταν μισοκαμένα, αλλά εντελώς καμένα είτε από το θερμικό φορτίο είτε γιατί τα διαπέρασαν οι φλόγες. Μόλις πριν λίγες μέρες τα βλέπαμε καταπράσινα και σκεφτόμαστε πόσο καλή θα ήταν η σοδειά του ’22, εγώ θα ξεχρέωνα επιτέλους το χρέος μου και θα έμπαινα πια σε κερδοφορία, ενώ τα αμπέλια ήταν στο αποκορύφωμα της παραγωγής τους, στην καλύτερη στιγμή τους μετά από 3 χρόνια της αναζωογόνησής τους». Τώρα όλα ήταν στάχτη. Τι μπορούσε να ελπίζει κανείς μετά από την ολοκληρωτική καταστροφή;

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ6 Ευρωπαίοι σομελιέ που έγιναν πρεσβευτές του ελληνικού κρασιού

Μιλώντας με τους παραγωγούς–συνεργάτες της Ηλιάνας διαπίστωσα την επιφυλακτικότητά τους για τις προθέσεις της πολιτείας να βοηθήσει. Δεν είχαν άδικο: Η αυτοψία από τον ΕΛΓΑ δεν είχε γίνει ήδη τρεις μήνες μετά την καταστροφή και αυτό ήδη προβληματίζει σοβαρά, καθώς όσο περνά ο καιρός τόσο μικρότερη φαίνεται η ζημιά στα αμπέλια. Κάποιοι εξέφρασαν τη βεβαιότητα ότι ο εμπειρογνώμονας μπορεί να καταλάβει τη ζημιά αλλά αυτό πρέπει να γίνει πριν τα κλαδέματα. Σε περιπτώσεις πυρκαγιάς οι αποζημιώσεις πιστώνονται μετά από τέσσερα χρόνια και, παρόλο που τους δόθηκε η υπόσχεση για μικρότερο διάστημα, παραμένουν δύσπιστοι. «Το κράτος ενδιαφέρεται αν κάηκαν σπίτια ή αν χάθηκαν ζωές, διαφορετικά δεν μπαίνει η περιοχή στο ειδικό καθεστώς. Είναι παράλογο», λέει ένας από την ομάδα. «Κανείς δεν ξέρει το ποσό και τον τρόπο αποζημίωσης για να υπολογίσει τι θα κάνει», συμπληρώνει ένας άλλος. Άλλοι είναι απόλυτα απογοητευμένοι: «Δεν περιμένουμε τίποτα, μην τους πιστεύετε!», φωνάζει κάποιος οργισμένος. «Δυστυχώς τα κλήματά μας δεν έχουν υπαχθεί επίσημα σε καθεστώς παραδοσιακού αμπελώνα, δεν το ξέραμε, δεν μας ειδοποίησε κανείς κι έτσι δεν το παλέψαμε κι εμείς ώστε να ενταχθούμε. Κανένα κόμμα δεν μας ενημέρωσε», ακούγεται η οργισμένη παρατήρηση ενός άλλου. «Είναι μαζί μας, λένε, αλλά κανείς δεν μας βοήθησε». Η φανερή τους απόγνωση γεννά ένταση, δηλώνουν αποφασισμένοι να «ρίξουν μαύρο» στους πάντες, την επόμενη στιγμή όμως αναλογίζονται τις δικές τους ευθύνες που δεν προσπάθησαν περισσότερο να οργανωθούν, να διεκδικήσουν και να κατοχυρώσουν την ιστορικότητα του αμπελώνα. Μετά από λίγα λεπτά συμφωνούν και πάλι ότι αν γνώριζαν, θα δρούσαν ανάλογα. «Αν δεν είχε έρθει η Ηλιάνα να φτιάξει το οινοποιείο, κανείς μας δεν θα ασχολιόταν με τα αμπέλια», λέει βροντόφωνα ένας γηραιότερος και συμφωνούν ομόφωνα όλοι. «Οι γεωπόνοι έγιναν γραφειοκράτες, μας αφήσανε να ξεπατώνουμε αμπελώνες και να πετσοκόβουμε ελαιώνες γιατί δεν γνωρίζαμε, αλλά κανείς δεν ήρθε να μας συμβουλέψει και να μας μάθει πέντε πράγματα. Η Ηλιάνα μόνο ασχολήθηκε, καλεί ειδικούς, οργανώνει ενημερώσεις, δημοσιοποιεί τα θέματα με δημοσιογράφους. Κανείς άλλος», συμπληρώνουν. Το βέβαιο είναι ότι η οργή τους έχει μετατραπεί σε πείσμα και είναι αποφασισμένοι να μην αφήσουν το μελαμπιανό αμπελώνα να χαθεί, μετά από τόσους αιώνες ζωής και αντοχής.

Πείσμα και επιμονή, φύσης και ανθρώπων

Παρόλα αυτά, τα αμπέλια άρχισαν το πρώτο στάδιο της αργής τους ανάκαμψης σε μερικούς μήνες. Με ξεναγεί στα πρανή του βουνού με τα αμπελάκια που προσπαθούν με πείσμα να πρασινίσουν και η εικόνα σού δαγκώνει την καρδιά. «Βλάστησαν όλα και αν τα δει κάποιος που δεν γνωρίζει τι πέρασαν, δεν θα καταλάβει εύκολα ότι είχαν καεί», περιγράφει η Ηλιάνα καθώς περπατάμε ανάμεσα στα «παιδάκια» της, όπως τα αποκαλεί. «Οσα βέβαια κάηκαν από τη ρίζα θα δώσουν καρπό μετά από 3 χρόνια, άρα ο παραγωγός θα μείνει χωρίς εισόδημα», συμπληρώνει προβληματισμένη.

Παράλληλα τελείωσε και ο δύσκολος τρύγος εκείνης της χρονιάς. Ήταν ένας άθλος, καθώς η Ηλιάνα έπρεπε να βρει παραγωγούς αποκλειστικά από το Ρέθυμνο, με βιολογική καλλιέργεια ντόπιων ποικιλιών, για να γίνει έστω και μια υποτυπώδης παραγωγή, ωστόσο όλα πήγαν καλά: η παραγωγή 2022 ήταν περίπου 20 τόνοι -σχεδόν διπλάσια ποσότητα από της προηγούμενης χρονιάς και έτσι με τα έσοδα γλίτωσε και το οινοποιείο της. Εκτός από τις δεξαμενές, γέμισαν ακόμα και μικρά δοχεία και δανεικά βαρελάκια, αφού υπήρξαν και παραγωγοί που έδωσαν τα σταφύλια τους αφιλοκερδώς, ενώ την προσέγγισαν και καλλιεργητές με τους οποίους οι προηγούμενες προσπάθειες συνεργασίας δεν είχαν καρποφορήσει. Βέβαια η παραγωγή έγινε μόνο με Λιάτικο από το οποίο η Ηλιάνα παρήγαγε ροζέ και κόκκινο κρασί, μιας και το Βιδιανό και το Θραψαθήρι είχαν καταστραφεί πλήρως στις πληγείσες Μέλαμπες. Παράλληλα έπρεπε να αντιμετωπιστεί και το πρόβλημα της ποιότητας του κρασιού: μετά από τόσο σοβαρή πυρκαγιά εμφανίζεται το φαινόμενο smoke taint, δηλαδή τα σταφύλια δίνουν κρασί με δυσάρεστη αίσθηση «βρεγμένου σταχτοδοχείου», αλλά και εκεί η Ηλιάνα εφάρμοσε την ενδεικνυόμενη μέθοδο συνεχών εκπλύσεων των σταφυλιών με νερό, αγοράζοντας μάλιστα τη σοδειά των πληγέντων καλλιεργητών ώστε να μην καταστραφούν εντελώς οικονομικά μέχρι να τους δοθούν οι όποιες αποζημιώσεις.

Η ίδια διατηρεί τις καλές σχέσεις της με τους παραγωγούς που τη βοήθησαν και είναι πολύ πιθανό η συνεργασία τους να συνεχιστεί ακόμη και όταν μετά από 3 χρόνια ανακάμψουν οι καμένοι αμπελώνες. Το σημαντικότερο είναι ότι τόσο η Ηλιάνα όσο και οι συνεργάτες της, με μια σπαρακτική επιμονή δηλώνουν πεισμωμένοι να συνεχίσουν, ελπίζοντας πως θα αξιοποιήσουν την καταστροφή για να κάνουν ακόμη καλύτερη παραγωγή στο μέλλον.

Το πλάνο πυροπροστασίας και η κρατική αδιαφορία

Η Ηλιάνα αρνήθηκε να λάβει έστω και ένα ευρώ των χρημάτων που συγκεντρώθηκαν στο fund raising «Save the Vines» για προσωπική της αποζημίωση και αποφάσισε δίχως δεύτερη σκέψη να διοχετευτεί όλο το ποσό στον αμπελώνα ολόκληρης της ομάδας: έπρεπε να επενδυθεί σε ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα πυροπροστασίας, πρόληψης και καταστολής πυρκαγιάς με τη βοήθεια της τεχνολογίας, αποκλειστικά και μόνο για τα αμπέλια. Συμβουλεύτηκε λοιπόν ειδικούς μηχανικούς–μηχανολόγους, δασολόγο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου και μετεωρολόγους του Εθνικού Αστεροσκοπείου, που ενθουσιάστηκαν με το πρότζεκτ, παρά τη δυσκολία του. Η μελέτη που εκπονούν από κοινού προβλέπει τοποθέτηση θερμικών καμερών, αυτοματισμών με μπεκ που θα καταβρέχουν τα αμπέλια όταν πλησιάζει φωτιά και συγκρότηση πιστοποιημένης εθελοντικής ομάδας πυροπροστασίας. Η μελέτη βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη και η υλοποίησή της στους αμπελώνες αναμένεται σε 2-3 χρόνια. Είναι ένα σχέδιο–πρόκληση, καθώς τα αμπέλια βρίσκονται διάσπαρτα και σε πολύ μεγάλη έκταση σε πλαγιές, όταν όμως εφαρμοστεί θα είναι κάτι μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα, κάτι πραγματικά πρωτοποριακό. Το στοίχημα είναι μεγάλο, ιδιαίτερα καθώς προϋποθέτει συνεργασία Δήμου και Περιφέρειας –μένει να δούμε αν τελικά θα συνεργαστούν καθώς μέχρι στιγμής έχουν προχωρήσει μόνο στην τοποθέτηση μιας δεξαμενής νερού και κρουνών. Ακόμα και η πυροσβεστική, παρά την προθυμία της να βοηθήσει στην εφαρμογή του σχεδίου, δηλώνει τελικά ανήμπορη, καθώς το προσωπικό της φέτος είναι μειωμένο κατά 60%, με ό,τι μπορεί αυτό να σημαίνει για την ασφάλεια του σπάνιου αμπελώνα και του ιστορικού ελαιώνα, αλλά και των ίδιων των χωριών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΟ Στέφανος Κουνδουράς μάς ταξιδεύει στα μονοπάτια των αμπελολόγων Η Ηλιάνα δεν κρύβει τους προβληματισμούς της: «Το σημαντικότερο και εξοργιστικότερο όλων είναι η απροθυμία κράτους και τοπικής αυτοδιοίκησης για συνεργασία με την ομάδα των επιστημόνων που εκπονούν τη μελέτη πρόληψης, παρά το γεγονός ότι τους προσφέρεται έτοιμη, χωρίς την οικονομική τους επιβάρυνση. Όσο για τις αποζημιώσεις, δόθηκε ένα εξευτελιστικά μικρό ποσό που κυμαινόταν από 5 έως 40 ευρώ ανά ελαιόδεντρο και μιλάμε για υπεραιωνόβια δέντρα του ιστορικού ελαιώνα» περιγράφει η Ηλιάνα. «Οι αμπελοκαλλιεργητές έχουν μείνει εντελώς ξεκρέμαστοι. Όσοι ανήκουν στην ομάδα μου συνεχίζουν να καλλιεργούν κανονικά τα αμπέλια, αναμένοντας να περάσει το διάστημα 2-3 ετών για να ξαναδώσουν καρπό, ενώ όσοι έχουμε αμπέλια που επλήγησαν μόνο από το θερμικό φορτίο και δεν κάηκαν ολοσχερώς ίσως φέτος έχουμε μια μικρή παραγωγή. Οι υπόλοιποι, μετά από τόσες πυρκαγιές για τελευταία χρόνια, νιώθουν πια ότι δεν μπορούν να συνεχίσουν, ότι τους έχουν εγκαταλείψει όλοι. Φαντάσου ότι είμαστε σε προεκλογική περίοδο και όλοι οι υποψήφιοι, εν ενεργεία και μη, περνούν από τα μέρη μας και δεν έχουν αναφέρει το παραμικρό σχέδιο για προστασία και έργα. Κι όμως εμείς δεν θέλουμε αποζημιώσεις, το μόνο που ζητάμε είναι προστασία, πρόληψη για έναν αμπελώνα σπάνιας πολιτισμικής αξίας. Η Κρήτη θα λάβει ένα μεγάλο ποσό για αποζημιώσεις αλλά όταν μοιραστεί οι παραγωγοί θα λάβουν ψίχουλα. Καλύτερα αυτό το ποσό να δοθεί σε έργα πυροπροστασίας. Αλλά δεν βλέπουμε κάτι τέτοιο ούτε καν για τα μάτια του κόσμου, ούτε καν ως προεκλογική εξαγγελία. Ακόμη κι αν έχουμε μια παραγωγή, είμαστε πάντα στο έλεος μια επόμενης πυρκαγιάς. Όμως για πόσο ακόμα θα προσπαθούμε; Όλο το βάρος τελικά πέφτει πάνω μας, ό,τι κάνουμε μόνοι μας», καταλήγει.