Αναμνήσεις από την Πόλη

Στον χώρο του επισιτισμού, μια άλλη πολυπληθής ομάδα εργαζομένων ήταν οι πλανόδιοι πωλητές. Γνωστό και αποδεκτό επάγγελμα από την εποχή των βυζαντινών χρόνων, υμνείται και από τους πτωχοπροδρομικούς στίχους: «Παστελοπούλης, καρυδάς, κανναβοσησαμάτος και δαυκοψήστης, ρεπανάς, σευκλογουλιάς αν ήμουν… Αν ήμουν οξυγαλατάς, οξύγαλα να πούλουν, την τζούκαν του ξυγάλακτος στον ώμο μου να βάστουν και από ψυχής να στρίγγιζα, περιπατών τας ρύμνας. Τα καρυδάτα, αρχόντισσες, εδώ τα σησαμάτα. Επάρατε δρουβανιστόν οξύγαλα, κυράδες».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΠρόσκληση σε μια «Βεγγέρα στη Σμύρνη»: στο εστιατόριο του Γαστρονόμου

Οι πλανόδιοι γιαουρτάδες τριγυρνούσαν τις γειτονιές κουδουνίζοντας ένα μικρό καμπανάκι, ενώ είχαν κρεμασμένα δύο τεράστια ταψιά με γιαούρτι Σηλυβρίας, με παχύ καϊμάκι, σ’ ένα κοντάρι περασμένο στους ώμους. Οι χαλβατζήδες, οι στραγαλάδες, οι σερμπετζήδες, οι παγωτατζήδες (ντοντουρματζήδες), οι σαλεπιτζήδες, οι παγοπώλες, οι αυγουλάδες, οι γαλατάδες, οι πωλητές φύλλου κρούστας, οι κουλουράδες, οι πλανόδιοι φρουτάδες και ζαρζαβατζήδες (λαχανοπώλες), με την πραμάτεια φορτωμένη σε άλογο ή γαϊδουράκι, οι ραδικούδες με ραδίκια, γούβες, ζοχούς, μολόχες, λάπατα, κ.ά.

Ανάμεσα στις αξέχαστες παιδικές μνήμες της δεκαετίας του 1950 είναι και κάποιοι άλλοι πωλητές που την άνοιξη –τον Μάη– περνούσαν από τις γειτονιές του Πέραν, κρατώντας πανέρια, όπου φύλαγαν, μέσα σε καρό πετσέτες, τα ευωδιαστά τριαντάφυλλα. Θυμάμαι την ανησυχία της μητέρας μην τυχόν και προσπεράσουν. Αν είναι δυνατόν να μην προλάβει να φτιάξει και φέτος τριαντάφυλλο γλυκό του κουταλιού, στο χρώμα του ρουμπινιού! Έπειτα ακολουθούσαν οι πωλητές με τα καλάθια γεμάτα πράσινα, άγουρα συκαλάκια, τα οποία αγόραζαν ανά εκατό –αυτή ήταν η δόση για ένα κιλό ζάχαρη– οι επιτήδειες Πολίτισσες· και πάνω απ’ όλα, η μοσχομυρωδάτη μεγαρευμιώτικη φράουλα μέσα σε ειδικά καλαθάκια, μακρόστενα, με ψηλό χεράκι. Αυτή τη φράουλα την περίμεναν πώς και πώς οι νοικοκυρές, μα και ολόκληρη η οικογένεια.

Παραλίγο να ξεχάσουμε το βύσσινο –«το αφιλότιμο, με το που φαίνεται, χάνεται»– για το γλυκό του κουταλιού, τη δροσιστική βυσσινάδα για τα καλοκαιρινά απογεύματα και το σπιτικό λικέρ με κανέλα και γαρίφαλα για τις χειμωνιάτικες βεγγέρες.

Απαραίτητο συμπλήρωμα νοστιμιάς της πολίτικης κουζίνας ήταν και τα μπαχαρικά. Η ονομασία «μπαχαρικά» (καρυκεύματα) προέρχεται από την αραβική λέξη «μπαχάρ». Το πιπέρι, η κανέλα, το γαρίφαλο, το κύμινο, το μαχλέπι, η ζαφορά, το σουμάκι, η πιπερόριζα, το κόλιανδρο, το μοσχοκάρυδο κ.ά., με την πρόσμειξή τους στα διάφορα φαγητά συντελούν στη διαμόρφωση ιδιόμορφων γεύσεων.