Το μάρκετινγκ του οβελία

Δεν είμαι βίγκαν. Δεν θα γίνω μάλλον ποτέ, εκτός κι αν η διατροφική αξία του κρέατος αντικατασταθεί κάποτε από κάποια ομοταγή πρόταση που δεν προϋποθέτει εκτροφές και σφαγεία ζώων.

Δεν είμαι και αντιβίγκαν. Δεν βρίσκω καμία αξία σε τίποτα το «αντί». Τα επιχειρήματα και των δύο πλευρών θα έπρεπε να αρκούν για να πείσουν κάθε καλόπιστο παρατηρητή. Κι αν δεν αρκούν, η ενίσχυσή τους με έριδες, σκυλοκαβγάδες και σκληρό ροκ αποξενώνει πάντα· ποτέ δεν προσθέτει κάτι πέρα από το λουστράρισμα του Εγώ στα eco chambers – τους «θαλάμους αντήχησης» και τα φερέφωνα των σόσιαλ μίντια.

Γι’ αυτό και θεωρώ κακή ιδέα αυτό το νεοφερμένο έθιμο των συνασπισμένων κρεατοφάγων με τα επιδεικτικά, δημόσια φαγοπότια τη Μεγάλη Παρασκευή. Αλλά ακόμη χειρότερη είναι αυτή που είδα χτες, στην καινούργια διαφήμιση μεγάλης αλυσίδας καταστημάτων με πρωταγωνιστή γνωστό τραγουδιστή στις νυχτερινές πίστες του παραπροχθές.

Παρεμπιπτόντως, σαχλή ιδέα είναι και το να περιγράφει κανείς έτσι πρόσωπα και φίρμες αντί να λέει τα πράγματα με το όνομά τους, αλλά ας τηρήσουμε την παράδοση, μια και η συγκεκριμένη διαφήμιση κάνει –υποτίθεται– το ίδιο πράγμα: τηρεί την παράδοση που θέλει την εικόνα του οβελία να γίνεται σύμβολο της προπασχαλινής περιόδου, τρυπώντας τα μάτια όσων φρίττουν στο θέαμα ενός σουβλισμένου ζώου, όχι απλώς σε δημόσια θέα αλλά σε υπερήφανη δημόσια επίδειξη.

Στη διαφήμιση υπάρχει ένα μέγεθος που λέγεται shock value. Είναι, μας έλεγαν κάποτε οι διαφημιστές, αποδοτικό να σοκάρεις με μια εικόνα ή μια ιδέα που ξεφεύγει από τα συνηθισμένα εργαλεία που χρησιμοποιεί το μάρκετινγκ για να προωθήσει ένα προϊόν, ειδικά όταν αυτό κινδυνεύει να χαθεί μέσα σε μια θάλασσα από ομοειδή προϊόντα. Ας προσπεράσουμε το γεγονός ότι πρόκειται για μια παρωχημένη πρακτική, πολύ βαριά για τα δεδομένα της σύγχρονης κοινωνίας. Κοινωνίας για την οποία οι φιλόσοφοι μπορεί να εκφέρουν όσες ενστάσεις θέλουν, οι διαφημιστές όμως είναι υποχρεωμένοι να αποδέχονται ως μπούσουλα των επιλογών τους, αν δεν θέλουν να πατώσουν στις επιλογές της.
Ένας εμβριθής επικοινωνιολόγος ας μας εξηγήσει εδώ πώς γίνεται να πλασάρεσαι στην αγορά ως το κατάστημα που απευθύνεται σε όλους και ταυτόχρονα να προσβάλλεις βάναυσα, με μια γκρανγκινιόλ διαφήμιση, όλους όσοι ετοιμάζονται να υποδεχτούν το Πάσχα με την παραδοχή ότι, για εκείνη την ημέρα του χρόνου που είναι γιορτή για τους περισσότερους, οι ίδιοι θα ζήσουν έναν εφιάλτη χωρίς τέλος. Γιατί ναι, πέρα από τους βίγκαν του συρμού και της μόδας, υπάρχουν κι αυτοί.

Αλλά κυρίως γιατί, στο κάτω κάτω της γραφής, το μόνο που αποκομίζουμε εμείς που δεν είμαστε βίγκαν αλλά ούτε και αντί (και είμαστε μάλλον οι περισσότεροι) είναι ότι αυτή η διαφήμιση δεν διακονεί κανένα τετραπέρατο σχέδιο, καμία δεύτερη ανάγνωση, κανένα shock value. Το μόνο που καταφέρνει είναι να υπηρετεί τις εμμονές κάποιου που έχει τα λεφτά –και το κακό γούστο– για να μας προσφέρει άλλη μια ευκαιρία για μουρμούρα και flame wars στο Facebook. Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι για να γίνεις viral.