… Όρτσ’ αλά μπάντα! Σ’ αυτό το μπάρκο συνταξιδεύουμε. Προσαρμόσου, φρόντισε, νοιάξου και τους γύρω σου με τις επιλογές σου.
Τα δικά μου μηνολόγια είναι αλάνθαστα. Οι ολοδικοί μου αλγόριθμοι λογαριάζουν κεσάτια στην αγορά. Στηρίζονται στις ισχνές και κακοταϊσμένες μύγες του Αυγούστου. Καταγράφουν γάτες αδέσποτες στα ταβερνάκια της πλατείας, αδύναμες. Δεν είναι καλό αυτό. Προαγγέλλει δυσκολίες. Ακόμα δυσκολότερες!
Η ευχάριστη είδηση, ωστόσο, μας ήρθε το μεσοκαλόκαιρο από την Τήνο: «Για τις επόμενες τρεις εβδομάδες δεν μπορούμε να δεχθούμε άλλες επισκέψεις-ξεναγήσεις στον αμπελώνα. Ευχαριστούμε που και αυτή την ιδιαίτερη χρονιά μας αδειάσατε το κελάρι». Παρόμοια μηνύματα, σαν αυτό των αμπελώνων Volacus, ήρθαν κι από άλλες περιοχές. Με τη γεύση να είναι παρούσα παντοιοτρόπως. Με μαγειρέματα που οργανώνονται σε αγροτουριστικές εγκαταστάσεις ή και σε σπίτια εξοχικά, με τυροκομικά, κηπευτικά, ελαιόλαδο, κρασί, μπίρα, θαλασσινά. Όλα στην τάβλα. Γαστρο-εμπειρίες που συχνά μέσα από την παράδοση δίνουν την ευκαιρία απολαυστικής γνωριμίας με τον τόπο. Που στρέφουν την πλάτη στη λογική της τουριστοπαγίδας και του κατεψυγμένου μουσακά. Κάποιες επιλογές έκατσαν. Άλλες όχι! Αν αγόρασες καινούργιο ψυγείο και το φόρτωσες κεφάλια παρμεζάνα για τη σεζόν, δεν είχες τύχη. Αλλά δεν είναι μόνο οι λάθος επιλογές. Είναι κι αυτός ο άνεμος που προηγήθηκε, αναζωπυρώνοντας τη μονοδιάστατη κι επιθετική αναπτυξιακή φωτιά, που καίει τα πάντα δίχως έλεος. Αλλάζει των ανθρώπων το μέτρο, ξεθεμελιώνει των τόπων τις αντοχές. Την κάθε κατακόρυφη αύξηση, την κάθε υπερβολή στους στόχους, την κάθε προσδοκία εύκολου και γρήγορου κέρδους λογίζω εντός μου σαν στοιχείο παρακμής.
Το καλοκαίρι πέρασε. Και δεν ήταν ένα καλοκαίρι όπως άλλοτε. Ούτε «το ταξίδι έως την Ιθάκη» των διακοπών ούτε το φτάσιμο εκεί. Έλειψαν φέτος η ξεγνοιασιά, οι ανέμελες ώρες και μέρες χαλάρωσης. Και το φαγητό, σαν ο μάγειρας να το μαγείρεψε με το στανιό. Σαν η δικιά μας γούλα να μην ήθελε να αποδεχθεί όσα συμβαίνουν. Στον ύπνο πιαστήκαμε. Στου Χαρδαλιά τα λόγια κρεμαστήκαμε.
Πολλοί θυμηθήκαμε την πεταλούδα, που δεν είναι να μην της δίνεις σημασία σαν άξαφνα πετάξει τρομαγμένη εκεί στη μακρινή Ασία. Ποιος γέροντας, ποιος Όργουελ, ποιος Νοστράδαμος, ποιος Κάλχας; Ποιος μπόρεσε να το προβλέψει; Και όμως, το τσουνάμι σκέπασε αίφνης την υδρόγειο, απ’ άκρη σ’ άκρη.
Κι ο χειμώνας; Να ’ναι τουλάχιστον ένας χειμώνας επαναπροσδιορισμού, επαναπροσέγγισης και διερεύνησης των δυνατοτήτων που ανοίγονται μπροστά μας; Να σκεφτούμε μήπως δύο και τρία βήματα… μία γενιά πίσω; Αρκεί να σωθεί η γενιά που έρχεται. Που δεν φταίει για όσα της κληροδοτούνται. Αναλογίζομαι τις πληγές (με τη βιβλική έννοια) που έζησε η ανθρωπότητα στα δικά μου χρόνια. Βαθύ το αποτύπωμά τους στην οικονομία, στην κοινωνία, στην καθημερινότητά μας.
Για μία ακόμα φορά δεν έχω τη λύση. Δεν είχαν και δεν έχουν τα γραφόμενά μου τον χαρακτήρα του κάνε αυτό ή κάνε εκείνο. Πλην όμως, εστιάτορά μου αγαπημένε, εσύ μάγειρα της καρδιάς μου κι εσύ καταναλωτή, μη σιχτιρίζεις.
Όρτσ’ αλά μπάντα! Σ’ αυτό το μπάρκο συνταξιδεύουμε. Προσαρμόσου, άλλαξε ρότα, φρόντισε, νοιάξου και τους γύρω σου με τις επιλογές σου. Πάρ’ το αλλιώς!
*Ίριδας Κρητικού, «Hortus Conclusus», εκδ. Έλιξ, Αθήνα 2020
