Τι γνωρίζεται για τα άνθη της ντομάτας που γονιμοποιούνται με επικονίαση από μέλισσες; Το λουλούδι της ντομάτας ως δομή έχει ταυτόχρονα αρσενικά και θηλυκά μέρη. Αρκεί λοιπόν να υπάρξουν κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και μια μικρή δόνηση για να έχουμε γονιμοποίηση. Αυτή η δόνηση μπορεί να γίνει είτε φυσικά από τον αέρα, είτε τεχνητά από τον καλλιεργητή, είτε από τις μέλισσες.

Περιττό βέβαια να επισημάνω τη σημασία της ύπαρξης των μελισσών στον πλανήτη, που είναι αναμφισβήτητα πολύ μεγάλη. Είναι τόσο σημαντική, που, αν εξαφανιστούν, η Γη θα έχει το πολύ τέσσερα χρόνια ζωής, σύμφωνα με τον Αϊνστάιν.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΕμείς οι Έλληνες ζούμε σε μια πανέμορφη χώρα, με πολύ πλούσια χλωρίδα. Εδώ ευδοκιμούν για χιλιετίες οικογένειες φυτών κατάλληλες για αρτυματική, αρωματική και θεραπευτική χρήση. Δεν υπάρχουν πολλά μέρη στον πλανήτη που να έχουν σε τόσο μικρή έκταση 6.000 διαφορετικά φυτά, με περίπου το 1/3 αυτών ενδημικά. Οι πρόγονοί μας από πολύ νωρίς κατάλαβαν την αξία αυτών των φυτών και, αφού τα μελέτησαν προσεκτικά, τα αξιοποίησαν σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητές τους. Διάσημοι θεραπευτές της αρχαιότητας (Γαληνός, Διοσκουρίδης, Ιπποκράτης, Θεόφραστος) εφάρμοζαν θεραπείες βασισμένες σε μεγάλο βαθμό σε βότανα. Κάποια από αυτά ήταν τόσο αποτελεσματικά, που οι άνθρωποι τους απέδιδαν έως και θεϊκές ιδιότητες, δημιουργώντας θρύλους και δοξασίες γύρω από αυτά. Από τότε έχουν αλλάξει πολλά, έχει προοδεύσει η τεχνολογία, έχει κάνει άλματα η ιατρική, αλλά κάποιες αξίες παραμένουν σταθερές, όπως τα ροφήματα βοτάνων. Άλλοι πιστεύουν στις θεραπευτικές τους ιδιότητες, άλλοι απολαμβάνουν απλώς τη γεύση. Ένας καλός οδηγός χρήσης είναι να προτιμάμε τοπικά προϊόντα. Κατά έναν μυστηριώδη, θαυμαστό αλλά ανεξήγητο λόγο, σε κάθε τόπο μεγαλώνουν φυτά που ταιριάζουν στους κατοίκους του. Σημαντικό, φυσικά, είναι η συλλογή τους να γίνεται σε καθαρούς τόπους, μακριά από μόλυνση, σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας, και να διατηρούνται σε σκιερό και στεγνό μέρος κρεμασμένα ανάποδα, ώστε να αποξηρανθούν. Η αποξήρανση γίνεται για επιμήκυνση της διατήρησης και φυσικά δεν είναι προϋπόθεση για την παρασκευή ροφημάτων. Τα ροφήματα με φρέσκα φυτά είναι εξίσου καλά – αν όχι καλύτερα– με τα αποξηραμένα. Σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να μη διατηρούνται πάνω από ένα έτος, γιατί χάνουμε μεγάλο μέρος του αρώματος και της γεύσης τους. Σημαντικό ρόλο παίζει και ο τρόπος παρασκευής του ροφήματος. Ζεσταίνουμε νερό, το σβήνουμε και προσθέτουμε ποσότητα βοτάνου ανάλογη με το πόσο δυνατό το θέλουμε. Το αφήνουμε περίπου 15 λεπτά, για να αποδώσει το βότανο τις ουσίες του και να μειωθεί η θερμοκρασία, ώστε, μόλις προσθέσουμε λίγο μέλι, να μην το καταστρέψουμε. Από όλα τα ελληνικά βότανα έχω ξεχωρίσει τέσσερα αγαπημένα, τα οποία τα χρησιμοποιώ εναλλάξ, ανάλογα με τη διάθεση. Γλυκάνισος Υπέροχο, αξίζει να το πίνεις καθημερινά. Υποκαθιστά την καθημερινή συνήθεια του καφέ και θυμίζει ούζο χωρίς αλκοόλ. Δεντρολίβανο Δεν θα πιστέψετε την απίθανη γεύση του αν συνδυαστεί με λίγο μέλι. Μπορεί να το έχουμε συνδέσει με φαγητό, αλλά εκεί που αναδεικνύει τα στοιχεία του είναι ως ρόφημα. Φασκόμηλο Υπεραγαπημένο αφέψημα, ιδιαίτερα τους μήνες του χειμώνα. Εθεωρείτο το φάρμακο για όλες τις ασθένειες και χαρακτηριζόταν το βότανο της αθανασίας. Προσοχή! Επειδή περιέχει πολλές τανίνες, αν μείνει πάνω από 2 λεπτά σε ζεστό νερό, πικρίζει. Τσάι του βουνού Σημείο αναφοράς για τα βότανα. Κάθε ορεινός τόπος έχει και το δικό του τσάι του βουνού. Ο περιβόητος «Σιδερίτης» φυτρώνει κυρίως στον Όλυμπο, στον Ταΰγετο, στον Παρνασσό, στην Κρήτη, αλλά και σε πολλά άλλα βουνά. Σε πολλά ορεινά χωριά είναι καθημερινό πρωινό ρόφημα. Το ποιο ή ποια βότανα μας ταιριάζουν είναι κάτι που θα ανακαλύψουμε με την πάροδο του χρόνου. Εκτός από ευχαρίστηση, μπορεί να αντιμετωπίζουν ή να προλαμβάνουν ήπιες διαταραχές. Δεν πρέπει να υποκαθιστούν την ιατρική ή τη φαρμακευτική αγωγή και σε κάθε περίπτωση δεν είναι ούτε πανάκεια ούτε δαίμονας.Εσείς ποιο βότανο προτιμάτε;

Πώς φτάνουμε όμως κάποιοι καλλιεργητές να προωθούν τόσο πολύ τη δράση των μελισσών, ώστε να το διαφημίζουν μάλιστα και με αφίσες δίπλα στα προϊόντα τους;

Ενώ λοιπόν η φύση έχει τόσο πολλές δράσεις και μηχανισμούς που προκαλούν δέος και θαυμασμό με την τελειότητά τους, γιατί τόση έμφαση για τη δράση των μελισσών στις ντομάτες;

Δυστυχώς, για άλλη μία φορά η απάντηση βρίσκεται πίσω από τον συνήθη ύποπτο… Τα χρήματα!

Και εξηγώ αμέσως: Οι μέλισσες οι οποίες χρησιμοποιούνται για επικονίαση από τους παραγωγούς, κυρίως των θερμοκηπίων, ονομάζονται βομβίνοι. Οι βομβίνοι είναι μέλισσες μεγάλου μεγέθους, κάπως δυσκίνητες, οι οποίες όμως επιτελούν το έργο της επικονίασης με πολύ μεγάλη επιτυχία. Στην προσπάθειά τους να τραφούν με γύρη και νέκταρ, κάθονται πάνω στο κάθε λουλούδι δημιουργώντας μια δόνηση. Με τη δόνηση αυτή πέφτει ένα ποσοστό γύρης στον ύπερο και έτσι έχουμε καρπόδεση.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΤα αχλάδια έχουν εποχήΤα αχλάδια έχουν εποχή

Σημειολογικά αναφέρω ότι οι ντομάτες οι οποίες έχουν επικονιαστεί από βομβίνους έχουν ιδιαίτερα ισορροπημένη, φυσική μορφή και μεγαλύτερο ειδικό βάρος. Οι παραγωγοί τώρα, οι οποίοι διαφημίζουν ότι χρησιμοποιούν στην καλλιέργειά τους βομβίνους, κάνουν έναν σαφή υπαινιγμό ότι η καλλιέργειά τους έχει αναπτυχθεί ήπια, χωρίς τη χρήση χημικών. Χωρίς να το δηλώνουν με σαφήνεια, αφήνουν να εννοηθεί ότι είναι υψηλότερης ποιότητας, άρα και μεγαλύτερης αξίας. Αυτό ως γεγονός μπορεί να είναι αληθές μπορεί και όχι. Η χρήση των εντομοκτόνων σίγουρα δυσχεραίνει τη ζωή όλων των εντόμων και μειώνει τον πληθυσμό τους, αλλά κανένας δεν εμποδίζει τους παραγωγούς να απομακρύνουν τις κυψέλες με τα μελισσοσμήνη από το θερμοκήπιο την ώρα του ψεκασμού για να τις επιστρέψουν την επόμενη ημέρα. Άρα το ότι ένας παραγωγός χρησιμοποιεί βομβίνους για γονιμοποίηση επ’ ουδενί δεν σημαίνει ότι τα φυτά του είναι καθαρά από δηλητήρια. Τα μυκητοκτόνα από την άλλη, καθότι χημικά και αυτά, επηρεάζουν με τη σειρά τους τη ζωή της μέλισσας, απλώς τα αποτελέσματά τους φαίνονται σε βάθος χρόνου.

Όλοι οι συμβατικοί παραγωγοί θα ήθελαν να έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν ελεύθερα λιπάσματα, εντομοκτόνα, μυκητοκτόνα, ορμόνες και να πουλάνε σε τιμές βιολογικών. Επειδή αυτό είναι εξ ορισμού αδύνατον, εφευρίσκουν διάφορα τεχνάσματα για να παραπλανήσουν τους καταναλωτές.

Αυτό που είναι πέρα για πέρα σίγουρο είναι ότι κάποιες βιολογικές μέθοδοι χειρισμού των καλλιεργειών είτε θρέψης, είτε φυτοπροστασίας, είτε καρπόδεσης είναι πολύ δημοφιλείς, γιατί είναι όχι απλώς αποτελεσματικότερες από τις αντίστοιχες χημικές, αλλά και πολύ φθηνότερες. Αυτός είναι και ο μόνος λόγος που υιοθετούνται από τους καλλιεργητές με τα χημικά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΓιατί μας αρέσουν τα μεγάλα καρπούζιαΓιατί, κόντρα στη μόδα, προτιμάμε να αγοράζουμε μεγάλα καρπούζια

Τα παλιότερα χρόνια, που δεν υπήρχαν οι βομβίνοι, οι παραγωγοί «ορμόνιαζαν» τα άνθη για να «δέσουν», όπως έλεγαν. Αν ο καιρός ήταν φυσιολογικός, τα άνθη γίνονταν πλούσια τσαμπιά από ντομάτες. Αν όμως τύχαινε να ζεστάνει απότομα, είχαν έντονες παραμορφώσεις. Αυτό σήμαινε όχι απλώς απώλεια παραγωγής και πρωιμότητας, αλλά και έξοδα για απομάκρυνση των παραμορφωμένων καρπών.

Το marketing των εταιρειών που πουλούν τις κυψέλες με τους βομβίνους φροντίζει να περνάει έμμεσα αλλά δυνατά μηνύματα με εικόνες, τα οποία μπορεί να είναι στα όρια της αλήθειας, αλλά από την άλλη δύσκολα μπορεί κάποιος να τους κατηγορήσει για παραπλάνηση.

Πόσο νόμιμο ή πόσο ηθικό είναι αυτό το φαινόμενο εναπόκειται στην κρίση και στη συνείδηση του καθενός. Το ποια θα είναι η επιλογή του κάθε καταναλωτή είναι επίσης προσωπικό του θέμα.

Τουλάχιστον τώρα δεν μπορεί να προφασιστεί ότι δεν γνωρίζει!

Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Γαστρονόμος, τεύχος 155.

ΑΠΟΨΕΙΣ

Άρθρα

Βραβεία Ποιότητας

Δες ανά κατηγορία τα βραβεία των προηγούμενων ετών
MHT