Όλοι στη λαϊκή μιλάνε για την κλιματική αλλαγή

Είναι Τρίτη μεσημέρι. Στη λαϊκή της οδού Λυσικράτους στις Τζιτζιφιές, δίπλα στα προσφυγικά, πίσω από το ΚΠΙΣΝ, οι πάγκοι με τα φρούτα και τα λαχανικά έχουν στηθεί. Οι κάτοικοι έχουν βγει για να ψωνίσουν τα απαραίτητα για την εβδομάδα. Ένας από τους υποψήφιους δημάρχους της περιοχής με τους συνοδούς του μοιράζουν φυλλάδια και υποσχέσεις. Έχει ζέστη και υγρασία κάπως αφύσικη για την εποχή. Σε έναν από τους πάγκους ακούω να μιλάνε για την κλιματική αλλαγή. Είναι το κύριο θέμα συζήτησης μεταξύ των παραγωγών και των εμπόρων. Το φαινόμενο είναι για εκείνους καθημερινότητα – ειδικά για τους αγρότες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων. «Πάθαμε πολύ μεγάλη ζημιά το καλοκαίρι εξαιτίας του Λίβα», λέει ο κ. Φίλιππος. «Ο καύσωνας και οι νεροποντές που ακολούθησαν κατέστρεψαν τις καλλιέργειες. Οι ντομάτες και τα σταφύλια είχαν το μεγαλύτερο πρόβλημα, για αυτό οι τιμές έχουν πάει στον θεό για προϊόντα που δεν είναι και της καλύτερης ποιότητας. Τα αποτελέσματα από τις πλημμύρες στη Θεσσαλία δεν έχουν φανεί ακόμη. Έχει ένα σωρό φρούτα εκεί, κάστανα, ακτινίδια, αχλάδια, φιρίκια. Θα τις δούμε τις ελλείψεις πολύ σύντομα».

Λίγο πιο κάτω, στον πάγκο με τα φρούτα, παρατηρώ ότι έχει ακόμη ροδάκινα. Είναι τα όψιμα, τα τελευταία. Έχουν μείνει λίγα καρπούζια και πεπόνια (θρακιώτικη ποικιλία) από την Ηλεία, τη Μεσσηνία, την Κρήτη και τη Χαλκίδα. Βρισκόμαστε στην αλλαγή των εποχών. Τελειώνουν τα καλοκαιρινά και έρχονται τα φθινοπωρινά. Έχει όμως λίγα ακόμη σύκα, τα Black Mission από το Κιλκίς, που καλλιεργούνται μόνο εκεί και κρατάνε μέχρι τέλη Σεπτέμβρη. Τα αχλάδια Τυρνάβου που είχαν συγκομιστεί από τον Αύγουστο γλίτωσαν τις πλημμύρες. Οι βανίλιες τώρα είναι στο πικ τους και είναι πιο γλυκιές από ποτέ, ειδικά οι άσπρες. Ξεκινήσανε και τα ρόδια, στους πάγκους βρίσκουμε τα Άκο και τα ΠΟΠ Ερμιόνης. Από πορτοκάλια έχει τα Βαλέντσια και σε κανέναν μήνα θα εμφανιστούν οι Ναβαλίνες. Τα λεμόνια μόλις βγήκαν αλλά είναι πολύ λίγα σε σχέση με άλλες χρονιές από ό,τι μαθαίνω. Φέρνουν κάποια από την Πρέβεζα και το Άργος αλλά κατά κύριο λόγο είναι εισαγωγής. Τα ιταλικά λεμόνια είναι η καλύτερη εναλλακτική, όπως με ενημερώνουν. Δεν έχουν κάνει πολλά χιλιόμετρα και παραμένουν ζουμερά. Σε λίγες εβδομάδες θα ξεκινήσουν τα κάστανα και τα φιρίκια.

«Κανονικά η αγορά θα έπρεπε να είναι γεμάτη μήλα, αλλά όπως βλέπεις έχει πολύ λίγα», λέει ένας παραγωγός από την ορεινή Κορινθία, που καλλιεργεί μήλα Στάρκιν. Εκτός από το Πήλιο, που έπαθε ζημιά, υπάρχουν μήλα και στη Νάουσα, στην Έδεσσα και στο Καϊμακτσαλάν αλλά δεν είναι αρκετά. «Τα καλά μήλα φέτος θα είναι σε έλλειψη. Δεν έγινε σωστή καρπόδεση (διαδικασία ωρίμανσης των φρούτων), έχουμε μεγάλες ζημιές από τον καύσωνα και από το χαλάζι και οι πλημμύρες στο Πήλιο ολοκληρώνουν το σκηνικό της καταστροφής».

Στον πάγκο με τα σταφύλια οι πελάτες επιλέγουν προσεκτικά τι θα αγοράσουν. «Δεν υπάρχουν λεφτά για ξόδεμα», λέει ένας κύριος. «Ακόμη και τα σκεπαστά που δεν βράχηκαν έβγαλαν προϊόν κακής ποιότητας», λέει ο κύριος Ηλίας, παραγωγός από την Κορινθία. «Ήταν ο πιο δύσκολος τρύγος εδώ και δεκαετίες. Η κλιματική αλλαγή τελικά επηρεάζει. Αυξάνονται οι τιμές. Δεν έχω άγχος. Εντάξει, τα σταφύλια πάθανε ζημιές. Όλοι πάθαμε, είναι γενικό το φαινόμενο. Αλλά αυτά φτιάχνονται. Έχουν πεθάνει άνθρωποι, έχασαν τα σπίτια τους. Τι να λέμε τώρα. Στεναχωριέμαι».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΑχλάδι: 25 απίθανες συνταγές και ο λόγος που θεωρείται «δώρο των θεών»

Κάθε πάγκος με τα προβλήματά του. Τα κολοκύθια έχουν πάθει ζημιά από πέρσι, από μια ίωση που τα ταλαιπωρεί. «Σταματάνε να φυτρώνουν και μαραζώνουν. Φυτεύουμε 500 και ζουν τα 100, μεγάλο πρόβλημα. Δεν είναι μόνο ο καιρός που φταίει, υπάρχει και μεγάλη έλλειψη σε εργατικά χέρια. Η γη δεν καλλιεργείται», σημειώνει ο κ. Γιώργος. Οι εκτιμήσεις των παραγωγών για τις ελιές είναι αποκαρδιωτικές. Υπολογίζουν ότι η τιμή στο λάδι θα διπλασιαστεί σε σχέση με πέρσι, θα πάει δηλαδή στα 9-10 ευρώ το λίτρο. «Ο κόσμος δεν αγοράζει γιατί δεν έχει λεφτά και πολλά αγαθά φεύγουν στο εξωτερικό. Εκεί έχουμε καταντήσει», λέει ένας νεαρός παραγωγός από την Κρήτη.

Ευτυχώς υπάρχουν και οι αισιόδοξοι. Είναι βέβαια αυτοί που δεν αντιμετώπισαν σοβαρά προβλήματα με τις καλλιέργειες. Στην Πρέβεζα δεν είχαν τόσο καιρικά ακραία φαινόμενα και πήγε καλά η χρονιά. «Περίπου στο 80% είμαστε, όχι στο 100%, κάποια χωράφια πήγαν καλά και κάποια άλλα όχι, και ήρθαμε στα ζύγια μας», κάνει τον απολογισμό ο κύριος Απόστολος. «Όμως υπάρχει πρόβλημα. Είμαι αγρότης από τα 13 και τώρα είμαι 66. Η κλιματική κρίση συμβαίνει. Είμαι αγράμματος αλλά έχω εμπειρία. Κάποτε παίρναμε 500 κιλά από το στρέμμα και τώρα το στρέμμα βγάζει το πολύ 200. Πολύ κάτω». Από τις κουβέντες συνειδητοποιώ ότι φέτος και τα επόμενα χρόνια κερδισμένοι θα βγαίνουν οι παραγωγοί που θα καταφέρνουν να κρατούν στην ποιότητα κάποια στάνταρ.

Έχει ακόμη φασολάκια που κρατάνε μέχρι τον Νοέμβρη. Μου κάνουν εντύπωση τα άσπρα, που όπως μου λένε έχουν ίδια γεύση με τα πράσινα, μόνο το χρώμα αλλάζει. Λίγα καλαμπόκια έχουν μείνει επίσης. Οι μελιτζάνες είναι τώρα στα καλύτερά τους. Μωβ και άσπρες Σαντορίνης, που είναι πιο γλυκιές και δεν έχουν πολλά σπόρια. Οι κολοκύθες φέρνουν φθινοπωρινή διάθεση στη λαϊκή. «Τις μαζέψαμε πριν μια εβδομάδα. Οι περισσότερες θα ωριμάσουν τον Οκτώβρη», λέει ο κ. Λευτέρης από τη Λιβαδειά.

Φρέσκο φθινοπωρινό πετιμέζι με σταφύλι από τη Νεμέα πουλάει η κ. Φλώρα. «Είναι ό,τι πρέπει για τα κέικ και τα κουλούρια του Φθινοπώρου», συμβουλεύει. Μαγειρικές οδηγίες και μαθήματα οικιακής οικονομίας παίρνω και από τον πάγκο της κυρίας Γιώτας με τα μελιτζανάκια από τα Μέγαρα. Τα πουλάει ένα ευρώ το κιλό. «Τσάμπα θα το κάνεις το γλυκό μελιτζανάκι. Δεν είναι δύσκολη συνταγή. Δεν υπάρχουν μυστικά. Το σκέφτεσαι τώρα και λες είναι “δύσκολο”, αλλά είναι μέχρι να το κάνεις. Δεν είναι τίποτα, στο υπόσχομαι», λέει γιατί με βλέπει σκεπτική. «Θα φτιάξεις σπίτι σου τέσσερα βάζα και όταν θα έχεις να κεράσεις τον επισκέπτη. Θα βγεις ασπροπρόσωπη με λίγα ευρώ. Αν ξέρεις, δεν χρειάζεται να ξοδεύεις πολλά για να τρως καλά».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΜελιτζάνες: Τα είδη, το ξεπίκρισμα και 46 τέλειες συνταγές