Βεγγέρα έκαναν τα παλιά τα χρόνια στα σπίτια στη Σμύρνη. Ήταν μια βραδινή επίσκεψη που γινόταν σε συγγενικό ή φιλικό σπίτι και έπαιρνε χαρακτήρα μικρής γιορτής. Στους επισκέπτες προσφέρονταν όλα τα καλούδια που έφτιαχνε η νοικοκυρά του σπιτιού με μεράκι και αγάπη, που συνοδεύονταν πάντα με τσίπουρο ή κρασί.
Ένα βράδυ Κυριακής κάναμε κι εμείς το ίδιο. Βάλαμε τα καλά μας και πήραμε τον Νίκο Ψαρρά με τη σύζυγό του Έλενα Καρακούλη και κάναμε «Βεγγέρα στη Σμύρνη», στο Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς, εκεί όπου λειτουργεί μέχρι τις 18 του μήνα το pop up εστιατόριο του Γαστρονόμου. Οι οικοδεσπότες από το Δειπνοσοφιστήριον μάς υποδέχτηκαν με χαρά και ζεστασιά, ενώ η μαγείρισσα Νένα Ισμυρνόγλου είχε ήδη κάνει τις ετοιμασίες της με φροντίδα και μεράκι.
Η πρώτη εντύπωση, μπαίνοντας στον χώρο, είναι άκρως θεατρική. Τα σκηνικά και το art de la table που έχει επιμεληθεί ο Σταύρος Παπαγιάννης σε μεταφέρουν σε μια άλλη εποχή, στη Σμύρνη των αρχών του περασμένου αιώνα. Γι΄αυτό φροντίζουν οι φωτογραφίες και τα καρτ ποστάλ που έχουν τυπωθεί σε μεγάλες διαφάνειες και αποπνέουν με τον πιο φίνο και διακριτικό τρόπο τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της εποχής και του τόπου. Αλλά παρασύρθηκα και το τραπέζι μας μάς περιμένει ήδη στρωμένο.
Με τον Νίκο ξεκινάμε από τα επαγγελματικά, αφού ξέρω ότι εκτός από πολυάσχολος είναι και περιζήτητος ηθοποιός. Τον απολαμβάναμε σε τόσες επιτυχημένες σειρές πρόσφατα στην τηλεόραση, όπως στις «Άγριες Μέλισσες» και στην «Αγάπη Παράνομη» που είναι λες και τον ξέρω χρόνια. Φέτος, για πρώτη φορά, δεν κάνει θέατρο τον χειμώνα και είναι μια καλή ευκαιρία να περάσει τις γιορτές με την οικογένειά του, την Έλενα και τον 8χρονο γιο τους Πάνο. «Δεν τους έχω πει πού θα πάμε», μου λέει συνωμοτικά, «Είναι πάνω από 10 χρόνια που δεν εχω σταματήσει τη δουλειά τέτοιες μέρες και το έχω πολύ ανάγκη». Αλλά ως τότε έχει να κάνει ακόμα γυρίσματα για τις σειρές που θα πρωταγωνιστεί…
 |
 |
– Νίκο, πού θα σε δούμε φέτος τον χειμώνα;
Νίκος: Αρχές Ιανουαρίου θα βγει στην ΕΡΤ το «Βραχιόλι της Φωτιάς», σε σκηνοθεσία Γιώργου Γκικαπέππα, που είναι μια ιστορία για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης. Βασίζεται σε αληθινή ιστορία μιας οικογένειας, που ξεκινά με τη μεγάλη φωτιά από το 1917 και φτάνει μέχρι το 1962 που ο βενιαμίν της οικογένειας, που τον υποδύεται ο Χρήστος Λούλης, θυμάται όλη την ιστορία της οικογένειάς του και τον αφανισμό στο Άουσβιτς. Το δεύτερο είναι ότι μες τον Δεκέμβριο ξεκινάω γυρίσματα για τη «Μάγισσα» στον ΑΝΤ1, σε σκηνοθεσία Λευτέρη Χαρίτου, σενάριο Μελίνας Τσαμπάνη και Πέτρου Καλκόβαλη, όπου από την αντιπαλότητα δύο οικογενειών της Μάνης του 1817, στην προεπαναστατική Ελλάδα, παρακολουθούμε μια διένεξη οικογενειών, πειρατές, φόνους, και ταυτόχρονα τα σπάργανα της Φιλικής Εταιρείας. Ο δικός μου ρόλος είναι από τους πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρείας. Θα βγει τέλος Γενάρη ή Μάρτη και πάει για 60 επεισόδια, είναι μεγάλη σειρά. Θεατρικά θα με δείτε μετά το Πάσχα. Έχουμε πρεμιέρα στις 20 Απριλίου στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά, όπου μαζί με τη Μαρία Καλλιμάνη παίζουμε το «Σκηνές από έναν Γάμο», του Μπέργκμαν, σε σκηνοθεσία της Έλενας.
– Τι είναι αυτό που σε εντυπωσιάζει στη διασκευή της Έλενας; (έχει κάνει εκτός από τη σκηνοθεσία, τη μετάφραση από τα γερμανικά και τη θεατρική διασκευή)
Νίκος: Αυτό που μου κάνει φοβερή εντύπωση είναι ότι μετά τη βίαιη σκηνή του διαζυγίου, 5 χρόνια μετά, οι πρωταγωνιστές ξαναβρίσκονται ως παράνομο ζευγάρι. Είναι και οι δύο παντρεμένοι, οι σύζυγοί τους λείπουν, κι αυτοί το σκάνε και έχουν μια πάρα πολύ τρυφερή σκηνή…αλλά δεν με αφήνει να πω περισσότερα η σκηνοθέτις…
Έλενα: Κοίταξε, το έργο αυτό είναι πάρα πολύ γνωστό και είναι ένα έργο πολύ δυνατό που μιλάει για κάτι διαχρονικό: το ζευγάρι, τον γάμο, τη σχέση, τη φθορά, τον έρωτα, τον χωρισμό, τη ζωή των ανθρώπων από το μαζί στο χώρια. Είναι σαν να έπρεπε δυο άνθρωποι να χωρίσουν για να βρεθούν ξανά μαζί. Αυτό που κάνει ο Μπέργκμαν είναι ότι βάζει στο τραπέζι όλες τις αυτές τις συμβάσεις, το αστικό μοντέλο, τη συνήθεια, αυτό που κάνει τους ανθρώπους να ασφυκτιούν. Σε αυτή τη διασκευή βλέπουμε τους ανθρώπους πως είναι και χωρίς αυτό.
Νίκος: Βέβαια κατά τη διάρκεια του έργου πέφτουν κάτι ερωτήματα του τύπου “Αγαπήθηκα ποτέ; Aγαπήθηκες; To αξίζουμε; Πώς είναι η ζωή μας;”
Έλενα: Είναι ερωτήματα που αποκλείεται να μην τα έχεις αντιμετωπίσει κάποια στιγμή. Είναι δύσκολο να μην ταυτιστεί κανείς με αυτά. Ανεξάρτητα με το τι εχει περάσει κάποιος σε μια σχέση ή σε έναν γάμο, μπορεί να αναγνωρίσει τον εαυτό του μέσα στη σχέση αυτού του ζευγαριού.
Όσο εμείς μιλάμε από το τραπέζι μας παρελαύνουν ωραία μεζεδάκια για το τσίπουρο του καλωσορίσματος: Λακέρδα, λαχανικά και τουρσιά διά την όρεξιν, Λαχανοντολμάδες λαδεροί και δροσεροί, Σκορδαλιά ελαφριά με αμύγδαλα -την απόλαυσα ιδιαίτερα, Σουτζουκάκια ψητά με το κύμινό τους, όλα ένα κι ένα, λες κι είναι φτιαγμένα ειδικά για εμάς, για να μας τιμήσουν, όμως, από το βλέμμα όλων στα γύρω τραπέζια, παρακολουθώ την ίδια ευχαρίστηση και το ίδιο χαμόγελο με το δικό μας. Η κουβέντα συνεχίζεται παράλληλα με τα πιάτα, είμαστε μια παρέα, που συζητά, απολαμβάνει και χαίρεται τη μοναδική αυτή βραδιά.
– Πώς είναι να δουλεύετε μαζί;
Έλενα: Σκηνές από έναν γάμο! (γέλια) Εντάξει, έχει το καλό του ότι γνωρίζουμε ο ένας τον άλλο. Είναι η 4η μας παράσταση, που σημαίνει ότι υπάρχει ένας κατακτημένος κώδικας. Την ίδια στιγμή και αυτό είναι ένα εμπόδιο. Είναι σύνθετο πράγμα.
– Νίκο, την ακούς τη γυναίκα σου στη δουλειά;
Νίκος: Την ακούω, και πρέπει να την ακούω!
Έλενα: Δεν είναι αυτό το θέμα. Είναι ένα στοίχημα. Το θέατρο είναι μια συμπυκνωμένη εμπειρία ζωής. Είναι μια δοκιμασία των δυνάμεών μας, τι έχουμε να πούμε, πού βρισκόμαστε στην παρούσα φάση που το κάνουμε, έχει μια ευθύνη και είναι μόνο δυο ώρες για τον θεατή. Θέλουμε να το χαρούμε και εμείς και οι θεατές όσο περισσότερο γίνεται!
Ήρεμη δύναμη η Έλενα, έχει μια ταπεινότητα, μια συστολή, αλλά παράλληλα έναν κρυφό δυναμισμό και μια σπάνια καλλιέργεια. Άλλωστε γνωρίζει καλά το θέατρο, θεατρολόγος είναι και αυτό διδάσκει τόσα χρόνια στη Γερμανική Σχολή Αθηνών. Τη σκηνοθεσία την κάνει παράλληλα με τη διδασκαλία. Με τον Νίκο γνωρίστηκαν το 2012 στο Εθνικό Θέατρο, σε μια παράσταση που δεν έγινε ποτε γιατί αρρώστησε ο σκηνοθέτης. Η Έλενα ήταν δραματολόγος. Μέχρι τότε, η μόνη επαφή που είχαν ήταν οι κριτικές που είχε γράψει για εκείνον, «επαρκής στον ρόλο του», ακόμα το θυμάται ο Νίκος και γελάει αφού τώρα πια είναι ζευγάρι.
– Τι θαυμάζεις στον Νίκο ως ηθοποιό;
Έλενα: Τη σκηνική του γενναιοδωρία.
Νίκος: Έλα τι ωραίο, ευχαριστώ!
Έλενα: Είναι πολύ έξυπνος ηθοποιός, γιατί ξέρει ότι αν φροντίσει τον συμπαίκτη του, το αποτέλεσμα θα είναι καλό για όλους. Αυτό το κάνει ο Νίκος πολύ άνετα, και γιατί είναι πολύ δοτικός χαρακτήρας και γιατί είναι θέμα σκηνικής ευφυίας. Δεν είναι τυχαίο που όλοι οι συμπρωταγωνιστές του θέλουν πάντα να ξαναπαίξουν μαζί του, γυναίκες και άντρες. Αυτό είναι επιτυχία για έναν ηθοποιό. Δεν είναι ανταγωνιστικός, δεν στέκεται στο δικό του άγχος. Και στον σκηνοθέτη είναι πολύ δοτικός. Αυτό που του δίνεις ως ερέθισμα στο πάει 10 φορές παρακάτω.
Νίκος: Στην Αμερική μου έλεγαν “το μυστικό δεν είναι σε σενα, είναι στον συμπαίκτη σου. Κοίτα τον. Εκεί είναι η συνέχειά σου”. Κι αυτό είναι κάτι από το οποίο πάσχουμε εμείς οι Έλληνες ηθοποιοί. Βουλιάζουμε σε εμάς, ασχολούμαστε πολύ με τον εαυτό μας και ξεχνάμε τον συμπαίκτη. Να προσθέσω στο προηγούμενο που είπε η Έλενα στο πως είναι όταν δουλεύουμε μαζί. Η διαφορά με όλες τις άλλες δουλειές, είναι ότι με εμάς η πρόβα δεν τελειώνει ποτέ…
Έλενα: Είναι ένας χρόνος μελέτης βιβλίων, συμπεριφορών, παρελθόντος. Από τον Ιούνιο έχουμε ξεκινήσει αυτή τη δουλειά, δεν κρατάει δηλαδή 2 μήνες που είναι η πρόβα. Βλέπουμε τις ταινίες του Μπέργκμαν, διαβάζω τα πάντα, είναι το επίκεντρο των συζητήσεών μας, μπαίνουμε σε ένα σύμπαν λίγο γνωστό ή άγνωστο και το ερευνάμε σε βάθος.
Το πρώτο πιάτο εξαφανίστηκε γρήγορα με το που ήρθε στο τραπέζι μας. Ήταν Γαρίδες στον ταβά και ρεγγοσαλάτα, στο ζουμάκι τους βουτήξαμε το τέλειο σαν κέικ ψωμί και αναστέναξε το πιάτο. Τη θέση τώρα πήρε ένα Ψάρι παπατζίδικο με ξίδι και σαφράν, που συνοδεύεται από ένα πολίτικο πιλάφι με αμύγδαλο. Ελαφρύ και μυρωδάτο, δεν είχαμε ξαναφάει κάτι παρόμοιο σε άλλο εστιατόριο.
 |
 |
– Ποιος μαγειρεύει στο σπίτι;
Έλενα: Εγώ ως επι το πλείστον.
Νίκος: Ρώτα και ποιος τα μαζεύει μετά!…
– Ποιος τα μαζεύει μετά;
Νίκος: Άστο! Εγώ προσπαθώ να της μεταφέρω ότι ένας καλός σεφ όταν τελειώνει το μαγείρεμα είναι σαν να μην πέρασε ποτέ από την κουζίνα.
Έλενα: Προφανώς και δεν είμαι ένας καλός σεφ, αλλά μαγειρεύω με αγάπη και με όρεξη, είναι η μόνη δουλειά που δεν την βλέπω σαν αγγαρεία. Κάνω ωραία κινέζικα, μακαρόνια με κιμά, γιουβαρλάκια που αρέσουν στον Πάνο και κάθε βδομάδα κάνω και γλυκό. Κάνω πολύ ωραία μηλόπιτα και γκανάζ. Για μένα το μαγείρεμα είναι δημιουργία, που σημαίνει ότι δεν μπορώ να σκέφτομαι το επόμενο στάδιο, απολαμβάνω τη στιγμή. Είναι αλήθεια, δεν μου αρέσει να τακτοποιώ μετά…
Νίκος: Ναι αλλά αν η κουζίνα είναι βομβαρδισμένη σημαίνει ότι κάτι έχει γίνει λάθος! (γέλια).
– Εσύ, Νίκο, μαγειρεύεις;
Νίκος: Τα πάντα! Από παστίτσιο και μουσακά, μέχρι κοκκινιστό, κάνω πολλά στη γάστρα, ανοίγω φύλλο, και τι δεν κάνω! Ξέρεις, όταν πρωτοήρθε η Έλενα στο σπίτι μου και της είχα μαγειρέψει για πρώτη φορά, ήταν μια φάση από τις πολύ συνηθισμένες για μένα που παλεύω με τα κιλά μου, όπου προσπαθούσα να τρώω υγιεινά. Οπότε είχα κάνει σε ατμομάγειρα σολομό με λαχανικά και ρύζι. Η Ελενα έφαγε και δεν είπε κουβέντα, αλλά τη δεύτερη φορά που βγήκαμε έξω και εγώ παρήγγειλα ένα μπιφτέκι κοτόπουλου με λαχανικά, εκείνη πήρε ένα burger με blue cheese σος και πατάτες τηγανητές. Εγώ έπαθα σοκ! (γέλια). Όταν είχα πάει μια φορά σε έναν διαιτολόγο μου είχε πει πριν ξεκινήσουμε τη δίαιτα θέλω να δω τη γυναίκα σου, θα της δώσω μια διατροφή για μια εβδομάδα και θα σου πω τι συμβαίνει. Όταν τέλειωσε και την είδε, μου είπε: άκου να δεις, ο λόγος που παχαίνεις είναι η γυναίκα σου! Αυτή έχει έναν καταπληκτικό μεταβολισμό και είναι αδύνατη. Εσύ θα πρέπει να τρως το ένα τρίτο απ΄οτι τρώει και να προσέχεις για πάντα! (γέλια)
Ώρα που λέμε για τα κιλά, να σου κι ο μουσακάς ο μικρασιάτικος χωρίς μπεσαμέλ, μόνο με ντομάτα και κασέρι. «Αααα», κάνουμε όλοι με μια φωνή, αδημονώντας να τον δοκιμάσουμε όπως τον έφτιαχναν στην προ μπεσαμέλ εποχή οι παλιές νοικοκυρές στη Σμύρνη.
 |
 |
Έλενα: Ξέρεις, ότι από την πλευρά του πατέρα μου έχω κι εγώ καταγωγή από τη Μικρά Ασία; O παππούς μου ήταν από ένα χωριό κοντά στην Προύσα, πήγε αρχικά Κωνσταντινούπολη και μετά όταν ήταν 11 χρονών ήρθαν στη Νέα Ερυθραία και οργάνωσαν εδώ τη ζωή τους. Ίσως γι’ αυτό να με τραβάει τόσο η Ανατολή. Λατρεύω τα μπαχάρια και όλο αυτό το χαρμάνι.
– Κάνετε τραπέζια στις γιορτές;
Νίκος: Τα τελευταία χρόνια κάναμε ένα μεγάλο τραπέζι για 15 άτομα, πάντα στις γιορτές. Την παραμονή από το πρωί ξεκινάγαμε τον πόλεμο στην κουζίνα! Είχαμε σίγουρα μια σούπα, μια γαλοπούλα με γέμιση, ρολό με δαμάσκηνα και βερίκοκα. Είναι ωραίο τα Χριστούγεννα να έχεις φίλους και να κάνεις τραπέζια. Τα δυο τελευταία χρόνια λόγω της πανδημίας το είχαμε περιορίσει αλλά σιγά σιγά ξαναμπαίνουμε στο κλίμα.
– Εξω βγαίνετε;
Νίκος: Δεν βγαίνουμε πολύ, έχουμε περάσει πια σε άλλη φάση. Τώρα θα προτιμήσουμε να πάμε θέατρο, σινεμά ή σε κάποιο σπίτι φίλου. Δεν είναι το πιο βασικό να βγούμε. Έχουμε βγει πολύ στη ζωή μας, δεν μας λείπει. Πιο πολύ αποζητάμε να μείνουμε οι δυο μας και να μιλήσουμε.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Βεγγέρα στη Σμύρνη: Ένα εστιατόριο-ταξίδι στη Μικρά Ασία του 1900 Ο Νίκος μεγάλωσε σε ένα χωριό έξω από τη Θεσσαλονίκη που λέγεται Σοχός. Όταν ήταν μικρός, τριών μόλις ετών, έδειξε την τηλεόραση και είπε στη μάνα του: «μια μέρα εγώ θα παίζω εδώ». Εκείνη σταυροκοπήθηκε και συνέχισε τη δουλειά της. Μεγαλώνοντας, έβρισκε συνέχεια τρόπους να είναι κοντά στο θέατρο βγάζοντας το χαρτζιλίκι του πουλώντας εισιτήρια ή παίζοντας σε ερασιτεχνικές παραστάσεις, μέχρι που μεγάλωσε και έδωσε για το ΚΒΘΕ. «Συνειδητοποίησα με τα χρόνια πόσο καλά πέρναγα σε μια παράσταση και είπα μέσα μου “τι ωραία θα ήταν αυτό που χαίρομαι δυο φορές το χρόνο να το κάνω κάθε μέρα”», μου λέει κάποια στιγμή. Βέβαια δεν πέρασε με την πρώτη και τα βρήκε σκούρα τα πράγματα. Ούτε και με τη δεύτερη. Τον έκοψαν δυο φορές, αλλά εκείνος πεισματάρης Σαλονικιός δεν το βαλε κάτω, την τρίτη πέρασε και τέλειωσε αριστούχος. Όταν τον φώναξε στο τέλος των σπουδών του και του ‘πε ο διευθυντής ότι είναι ο πρώτος αριστούχος της σχολής του το φύλαγε. «Πώς γίνεται να βγάλετε αριστούχο έναν που κόψατε δυο φορές πριν ως ακατάλληλο;», του λέει. Η απάντηση ήταν εκείνη που κι ο ίδιος ο Νίκος ήξερε βαθιά μέσα του: ο Νίκος Ψαρράς που αποφοίτησε δεν ήταν ίδιος με το παιδί που είχε πρωτοπάει να δώσει. Είχε δουλέψει πολύ σκληρά για να γίνει αυτό που έγινε και ακόμα και σήμερα συνεχίζει να δουλεύει σκληρά. «Ποιο ταλέντο;» μου λέει κάποια στιγμή, «τι είναι το ταλέντο, δουλειά χρειάζεται». Ας λέει. Εκείνος έχει και το ταλέντο, όπως έχει και ένα σπάνιο επικοινωνιακό χάρισμα που όλοι αντιλήφθηκαν εκείνη τη βραδιά. Κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας σηκωνόταν, χαιρετούσε τον κόσμο, τον ρωτούσε αν του άρεσε το φαγητό, έκανε ο ίδιος σαν οικοδεσπότης, κανα δυο φορές άνοιξε και την πόρτα σε κάποιους και τους καληνύχτησε. «Ετσι είναι ο Νίκος», μου λέει η Έλενα και γελάει, «πολλές φορές τον ακούω να μιλάει, να μιλάει και νομίζω ότι γνωρίζει τον κόσμο και μετά τον ρωτάω, “ποιος ήταν αυτός”, και ενώ περιμένω να μου πει “κάποιος φίλος μου”, μου λέει “δεν τον ήξερα”!».
Βεγγέρα στη Σμύρνη, Εστιατόριο του Μουσείου Μπενάκη–Πειραιώς 138, έως τις 18/12, Πέμπτη-Κυριακή 21.00-00.00. Κρατήσεις στο benaki.org/smyrnirestaurant ή τηλεφωνικά στο 698-16.92.689
