Θεσσαλονίκη: Οδός Ολύμπου, ο δρόμος που έχει τη δική του ιστορία

Τον Αύγουστο του 1917, μια τρομερή πυρκαγιά θα κατακάψει ένα μεγάλο τμήμα του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης. Σπίτια, μαγαζιά, εκκλησίες, συναγωγές, τζαμιά και δημόσια κτίρια θα καταντήσουν πυρπολημένοι ερειπιώνες. Η Θεσσαλονίκη έχει απελευθερωθεί μόλις πριν από πέντε χρόνια, ο Α ́ Παγκόσμιος Πόλεμος μαίνεται, ο Εθνικός Διχασμός κυριαρχεί στην πολιτική ατζέντα και η Ρωμαϊκή Αγορά βρίσκεται ακόμα θαμμένη βαθιά μέσα στη γενέθλια γη. Η κυβέρνηση του Βενιζέλου θα αντιδράσει αμέσως. Θα συστήσει μια επιτροπή υπεύθυνη για την ανοικοδόμηση, στην οποία συμμετέχουν τα πιο λαμπρά μυαλά της εποχής. Έλληνες, Γάλλοι και Άγγλοι ειδήμονες θα πρέπει να σχεδιάσουν τη νέα Θεσσαλονίκη, μια πόλη που θα πρέπει να μοιάζει σαφώς πιο ευρωπαϊκή από αυτήν που κάηκε. Επικεφαλής της επιτροπής ορίζεται ο ιδιοφυής Γάλλος αρχιτέκτονας, πολεοδόμος και αρχαιολόγος Ερνέστος Εμπράρ. Το σχέδιό του –που δεν θα υλοποιηθεί ποτέ σε όλη του την έκταση– θα μας δώσει, μεταξύ άλλων, την πιο όμορφη πλατεία της πόλης, την πλατεία Αριστοτέλους.

Εκεί που βρίσκεται σήμερα η Ρωμαϊκή Αγορά, λίγο πιο κάτω από τον επίσης καμένο ναό του Αγίου Δημητρίου, θα σχεδιάσει το διοικητικό κέντρο της πόλης. Έτσι, όταν στις αρχές της δεκαετίας του 1960 οι υπεύθυνοι θα αρχίσουν το σκάψιμο για τα θεμέλια του δικαστικού μεγάρου, θα έρθει στο φως ένας από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Θεσσαλονίκης. Η άγνωστη έως τότε Ρωμαϊκή Αγορά θα αναδυθεί μέσα από τα έγκατα της γης. Τα δικαστήρια θα χτιστούν τελικά στον Βαρδάρη, όμως η πλατεία που δεσπόζει μπροστά στο Forum –εκεί όπου έστεκαν οι Μαγεμένες ή las Incantadas, όπως τις αποκαλούσαν οι Σεφαραδίτες Σαλονικιοί Εβραίοι, πριν μεταφερθούν στο Λούβρο το 1864– θα συνεχίσει να ονομάζεται πλατεία Δικαστηρίων, ανακαλώντας τη μνήμη ενός πρότζεκτ που δεν υλοποιήθηκε ποτέ. -Τάσος Παπαδόπουλος, αρχαιολόγος – ξεναγός

10 μαγαζιά προς εξερεύνηση

Η οδός Ολύμπου, που ξεκινά από την προσφάτως αναπλασμένη πλατεία Αγίων Αποστόλων και καταλήγει σχεδόν πίσω από τη Ροτόντα, έχει τα πάντα: καφέ και καφενεία, πατσατζίδικο, μπαρ και έθνικ εστιατόρια, παλιές αγορές – εδώ βρίσκεται το Μπιτ Παζάρ με τα παλαιοπωλεία και τις αντικερί– αλλά και ραφτάδικα, μανάβικα και μικρές βιοτεχνίες επίπλων. Δίπλα στα μεζεδοπωλεία του Μπιτ Παζάρ λειτουργούν σήμερα αρκετές επιχειρήσεις εστίασης από μετανάστες των παρευξείνιων χωρών (Ρωσία, Ουκρανία, Γεωργία, Αρμενία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Τουρκία) που ζουν στη Θεσσαλονίκη εδώ και μερικές δεκαετίες. Τις μέρες που έχει λιακάδα, τα γουστόζικα καφέ στους πεζόδρομους γύρω από την Αγορά γεμίζουν και οι θαμώνες – κυρίως φοιτητές αλλά και περίοικοι– τεντώνονται ράθυμα «μαζεύοντας» ήλιο.

Tο εστιατόριο Nama σερβίρει κουζίνα μεσογειακή με πολλά μπαχαρικά και φρέσκα μυρωδικά.

Στον αριθμό 1 της Ολύμπου βρίσκεται τα τελευταία χρόνια το εστιατόριο Nama (Τ/2313-088.241), που σερβίρει κουζίνα μεσογειακή με πολλά μπαχαρικά και φρέσκα μυρωδικά, μπίρες μικρών παραγωγών και ωραία, επιλεγμένα κρασιά. Στην Ολύμπου 17 έχει την έδρα της η Valitsa (Τ/2316-070.561, www.valitsa.beer), μια ηλεκτρονική κάβα με θαυμαστή ποικιλία από μπίρες, ενώ στον αριθμό 57, λίγα βήματα από το Διοικητήριο, λειτουργεί το Πικάπ (Τ/2310-271.499), ένα καφέ-πολυχώρος με self-service μπαρ. Στεγάζει μια μικρή δισκογραφική εταιρεία, τo Pikap Records, ένα δισκάδικο και δυο αίθουσες που λειτουργούν ως γκαλερί, όπου φιλοξενούνται εγκαταστάσεις τέχνης, ομιλίες και εργαστήρια. Από εδώ εκπέμπει το web ραδιόφωνο: topikap.gr/radio.

Το Πικάπ, ένα καφέ-πολυχώρος με self-service μπαρ, στεγάζει μια μικρή δισκογραφική εταιρεία.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΓιατί είναι τόσο αφράτα τα στραγάλια-καβουρμάς; Ο «Ηρακλής» ξέρει. Στο νούμερο 59 θα ψωνίσουμε τα τέλεια στραγάλια-καβουρμά και καλοκαβουρδισμένα φυστίκια Καλαμάτας από το βραβευμένο με Βραβείο Ποιότητας «Γαστρονόμου» ξηροκαρπάδικο Ηρακλής (Τ/2310-261.412), όπου τα αδέρφια Καραφουλίδη συνεχίζουν την παράδοση του πατέρα τους Ηρακλή, πρόσφυγα από τα Σούρμενα του Πόντου. Στον αριθμό 75 υπάρχει ένα γεωργιανό εστιατόριο που σερβίρει παραδοσιακές συνταγές από τον τόπο καταγωγής των ιδιοκτητών. Λέγεται Daisi (Τ/2310-271.593) και εκεί μπορούμε να μάθουμε λίγα πράγματα για τη γεωργιανή κουζίνα και να δοκιμάσουμε σκμερούλι, οτζαχούρι, ελάρτζι και… άλλες άγνωστες λέξεις.

Οδός Ολύμπου, ο δρόμος που έχει τη δική του ιστορία — Ψωνίζουμε στο βραβευμένο με Βραβείο Ποιότητας «Γαστρονόμου» ξηροκαρπάδικο Ηρακλής.

Διαγωνίως απέναντι, στον αριθμό 78, στο θρυλικό πατσατζίδικο του Τσαρούχα (Τ/2310-271.621), θα δοκιμάσουμε αριστοτεχνικό πατσά με συνταγή από το ’67 και άλλες θερμαντικές και καταπραϋντικές σούπες, όπως γιουρβαρλάκια, χυλωμένη κοτόσουπα και φακές. Παραδίπλα, στο 82 της Ολύμπου, υπάρχει η Salumeria del Greco (Τ/2310-272.988), που σερβίρει κρασιά μαζί με μεζεδάκια, όπως επιλεγμένα τυριά κι αλλαντικά, αλοιφές, καπνιστά ψαράκια και αλίπαστα από την οικογενειακή βιοτεχνία αλιπάστων Πασχαλίδη της Κομοτηνής.

Στο θρυλικό πατσατζίδικο του Τσαρούχα θα δοκιμάσουμε αριστοτεχνικό πατσά με συνταγή από το ’67 / Φωτογραφίες: Περικλής Μεράκος

Στον αριθμό 89, στο μεζεδοπωλείο Κιτς και σ’ έφαγα (Τ/2315-519.191) με την επιτηδευμένα κιτς διακόσμηση, καθόμαστε για πιάτα πειραγμένα και πληθωρικά, πικάντικα και αλμυρά, όπως τα ρεβύθια με κιμά, που τραβάνε μπόλικο κρασί και κουβεντολόι. Για παραδοσιακό φαγητό βρίσκουμε στον αριθμό 116 το μαγειρείο Λημέρι (Τ/2310-207.545), που σερβίρει από μουσακά και λαχανοντολμάδες μέχρι μπάμιες και γλώσσες τηγανητές, και στο νούμερο 127 τον Αχνό (Τ/2310-201.751), ένα συμπαθητικό ταβερνάκι που λειτουργεί από το 1971, ψήνει της ώρας και ετοιμάζει και μαγειρευτά.