Γραπωμένη στις μυρωδάτες από θυμάρι δυτικές πλαγιές του Υμηττού, η Ηλιούπολη έχει την τύχη να μοιάζει περισσότερο με μεγάλο χωριό παρά με προάστιο πρωτεύουσας. Έτσι, οι Ηλιουπολίτες απολαμβάνουμε τα απρόσμενα πλεονεκτήματα του χωριού ή, έστω, μιας επαρχιακής κωμόπολης. Όπως, για παράδειγμα, ότι μέχρι σχετικά πρόσφατα είχαμε κοντά μας κοπάδια με πρόβατα που έβοσκαν αμέριμνα στις πλαγιές, με τους βοσκούς, τους «γιαουρτάδες», να διασχίζουν τους δρόμους της πόλης διαλαλώντας το φρέσκο πρόβειο γιαούρτι και το γάλα τους. Χειμαδιό από τα καλά ο Υμηττός, βλέπετε, με αξιοθαύμαστη ποικιλία χλωρίδας, κυρίως για κοπάδια των κτηνοτρόφων από τα Βαρδούσια. Και στην Ηλιούπολη βρήκαν οι βοσκοί και οι τεχνίτες γιαουρτάδες την πρώτη καλή αγορά.
Ο παλαιότερος που θυμάμαι, ο οποίος υπήρχε ήδη από τη δεκαετία του ’30, ήταν ο Βασίλης Μπακογιάννης. Γυρνούσε με το τεράστιο στέισον βάγκον, με τις τάβλες του γεμάτες με κεσέδες παχύ πρόβειο γιαούρτι, σε κάθε γειτονιά της πόλης. Τον ακούγαμε από μακριά, με το μεγάφωνό του, να παίζει τέρμα κλαρίνα, ακόμα και το καταμεσήμερο. Κουτρουβαλούσαμε τα πιτσιρίκια στις σκάλες, με τα εικοσάρικα στα χέρια, να αγοράσουμε γιαούρτι ή μυρωδάτο ρυζόγαλο, στο πλαστικό κεσεδάκι με τα χρωματιστά γράμματα. Το στέισον του (συγχωρεμένου πια) κυρ Βασίλη βρίσκεται ακόμη παρκαρισμένο έξω από το διάσημο πια σε όλη την Αθήνα γαλατάδικο με το πρόσφατα ανακαινισμένο εργαστήρι, στην οδό Χρυσοστόμου Σμύρνης 15 (Τ/210-97.36.971), στην πλατεία Κανάρια, στην καρδιά της Ηλιούπολης. Εκεί συνεχίζουμε να βρίσκουμε το ίδιο απίθανο γιαούρτι, ρυζόγαλο, κρέμα σοκολάτα και βανίλια, πρόβειο παγωτό και το νοστιμότερο και πιο πυκνόρρευστο σοκολατούχο πρόβειο γάλα που έχω δοκιμάσει (παρασκευάζεται με μέλι και το τιμούν δεόντως ακόμα και μεγάλοι αθλητικοί σύλλογοι της χώρας). Το απίθανο πρόβειο γιαούρτι του το έφτιαχνε μόνο με τη φυσική μαγιά του προϊόντος: από το γάλα δηλαδή των προβάτων που τον χειμώνα έβοσκαν στα Βαρδούσια στη Φωκίδα και το καλοκαίρι στον Υμηττό. Το μαγαζάκι του δεν έκλεινε ποτέ, παρά μόνο την ημέρα της Γιορτής των Γιαουρτάδων, την Καθαροδευτέρα, όταν όλοι μας απείχαμε από τα γαλακτοκομικά και οι κτηνοτρόφοι της Αθήνας μαζεύονταν στους Στύλους του Ολυμπίου Διός και γλεντούσαν τα Κούλουμα, πρώτα με νηστίσιμα, λόγω της ημέρας, κι έπειτα με ψητά αρνιά.
Η Φωκίδα όμως τροφοδοτεί ακόμη την Ηλιούπολη με λαχταριστό πρόβειο γιαούρτι και από μια άλλη πηγή: το κρεοπωλείο Ραβάνη, με έδρα τον Αθανάσιο Διάκο στα Βαρδούσια. Το κατάστημά του στην Ηλιούπολη βρίσκεται στον λαϊκό τομέα της πόλης, την Αγία Μαρίνα, δίπλα στην ομώνυμη εκκλησία, στην Αλέκου Παναγούλη 4 (Τ/210-97.56.219). Από τις αρχές της δεκαετίας του ’50, στον Ραβάνη οι Ηλιουπολίτες αγόραζαν καλό κρέας για τα κυριακάτικα και γιορτινά τραπεζώματα, αλλά και δροσερό πρόβειο γιαούρτι με την παχιά, πτυχωτή πετσούλα του. Με τα χρόνια, η νεότερη γενιά Ραβάνη κατάφερε να φτιάχνει και ένα σπάνιο παγωτό από πλήρες πρόβειο γάλα, με την πιο πυκνή και δυνατή γεύση που έχω δοκιμάσει, αν και χωρίς τη βαριά πρόβεια μυρωδιά. Συσκευασμένο πωλείται όχι μόνο στο κατάστημα της Αγίας Μαρίνας και ένα ακόμα στο Ελληνικό, επί της Ιασωνίδου 68 (Τ/216-800.1625), αλλά και σε επιλεγμένα deli και παντοπωλεία σε όλη την Αττική.
Γιαούρτι και κρέμα αγοράζαμε, όμως, και από έναν άλλο διάσημο γαλατά της Ηλιούπολης με πρόβατα στον Υμηττό, τον Σίμο, ο οποίος πωλούσε την πραμάτεια του στο μαγαζί του στην Άνω Ηλιούπολη, κοντά στο σημερινό δημαρχείο. Το μαγαζί έχει πια κλείσει χωρίς συνεχιστές, μα τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, μαθητές τότε, θυμόμαστε τη «γιαουρτίλα», όπως τη λέγαμε, μια ζεστή, βαριά μυρωδιά που σε χτυπούσε απευθείας, πριν καν πλησιάσεις το μαγαζί, το οποίο έκλεινε μόνο με καγκελένια ρολά και όχι με πόρτες, για να «αναπνέουν» τα φρεσκοφτιαγμένα γιαούρτια εντός του.
Η εποχή που αφήναμε το γυάλινο μπουκάλι για το γάλα στις αυλές και στα πλατύσκαλα για να τα γεμίσουν οι γαλατάδες του βουνού, αλλά και οι μέρες που ανηφορίζαμε τις πλαγιές του Υμηττού με το εμαγέ κατσαρολάκι στο χέρι για να πάρουμε ζεστό πρόβειο γάλα για το σπίτι, έχουν περάσει. Με την εξάπλωση της πόλης ολοένα και ψηλότερα στις πλαγιές του Υμηττού, τα κοπάδια έφυγαν και παραμένουν πια στα Βαρδούσια και στα χειμαδιά στα Γεράνεια όρη. Όμως, το καλό πρόβειο γάλα συνεχίζει να έρχεται στην Ηλιούπολη, φρέσκο και παχύ, και οι τεχνίτες φτιάχνουν θαυμάσιο γιαούρτι και κρέμες, χωρίς η γεύση και η ποιότητά τους να αλλάξει στο παραμικρό. Τώρα πια βρίσκουμε γάλα και γιαούρτι από κάθε γωνιά της Ελλάδας στα καλά παντοπωλεία της πόλης, όπως στον Αλεξανδρή που λειτουργούσε ήδη τη δεκαετία του ’40, και αργότερα σε άλλα μπακάλικα που άνοιξαν στην περιοχή μας. Αλλά εκείνο το ρουστίκ πρόβειο γιαούρτι με τη βαριά μυρωδιά, το γιαούρτι των δικών μας γαλατάδων, εξακολουθεί να είναι η αδυναμία μας. Γιατί, όσο κι αν απλώθηκε η πόλη, όσο κι αν γέμισε με διάσημα brands, παραμένει ένα μεγάλο ημιορεινό χωριό, που εκτιμά τις γεύσεις με τις οποίες μεγάλωσε και τους συνεχιστές μιας μακράς γαλακτοκομικής παράδοσης.
