«Να πας να βρεις τον Ρούσιο και τη μάνα του, την κυρά Άννα, και να τους πεις με στέλνει η Βίκυ», μου είπε η φίλη μου όταν την ενημέρωσα ότι θα κατέβω στα μέρη της. «Η ταβέρνα του Ρούσιου είναι κατά τη γνώμη μου η καλύτερη στο νησί, και η Αγία Ρουμέλη στα Σφακιά είναι το ωραιότερο “νησί” της Κρήτης». Μου εξήγησε ότι την αποκαλούν νησί, επειδή δεν έχει πρόσβαση με αυτοκίνητο. Εκεί φτάνεις είτε με τα πόδια, διασχίζοντας περίπου 16,7 χιλιόμετρα άγριας φύσης μέσα από τον Φάραγγα –όπως λένε οι Σφακιανοί το φαράγγι της Σαμαριάς–, ή με το καραβάκι που θέλει γύρω στη μία ώρα από τη Χώρα Σφακίων. Και όμως, αυτό το απομονωμένο μέρος είναι χωριό κανονικό και όχι επίνειο. Έχει μόνιμους κατοίκους, ένα μάτσο τρελούς που έχουν γίνει ένα με τη φύση και τους ζηλεύουν όλοι για τα κότσια τους. Το φαράγγι τούς ζει. Χάρη σε αυτό παραμένει ζωντανό και δραστήριο το χωριό.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Παραδοσιακές πίτες: 3 θρυλικές συνταγές από την Κρήτη
Μια ώρα στο τηλέφωνο με τη Βίκυ Βαμιεδάκη
Στο καραβάκι από τα Σφακιά μιλάω στο τηλέφωνο ξανά με τη Βίκυ. Ζηλεύει λίγο που είμαι εκεί και θυμάται: «Με το που φτάνω Αγία Ρουμέλη, πάω και βρίσκω την κυρά Άννα, μια κλασική Σφακιανή, τεράστια γυναίκα! Θα μου τηγανίσει μια σφακιανή πίτα με τη δική της τη μυτζήθρα, που ποτέ δεν διαλύεται κι είναι μαλακιά και μελωμένη – ο άντρας της, βλέπεις, είναι κτηνοτρόφος και από τους πιο διάσημους μελισσοκόμους της περιοχής. Ύστερα πίνω μια πρώτη ρακή σε μια από τις ταβέρνες δίπλα στη θάλασσα και μετά πάω στην παραλία πέρα πέρα, στο τέρμα, στην άκρη, γιατί μετά τη 1 αρχίζουν και κατεβαίνουν κοπάδια τουριστών από το φαράγγι. Από 1.000 μέχρι 2.500 άτομα φτάνουν στην Αγία Ρουμέλη μέσα σε ένα δίωρο. Κάθομαι και τους χαζεύω. Άνθρωποι από όλες τις φυλές της Γης που έχουν κάνει τόσα χιλιόμετρα περπάτημα. Τα πρόσωπά τους είναι κατακόκκινα, έκπληκτα μόλις αντικρύσουν τη θάλασσα και, λες και βρίσκουν τη λύτρωση, κάποιοι μπαίνουν στο νερό ακόμα και με τα ρούχα. Στο μεταξύ, ο ήλιος έχει γυρίσει και τους κοιτάζει κατάφατσα. Είναι κατάκοποι, μα κανείς τους δεν γκρινιάζει. Ξεσκονίζουν τα παπούτσια, τα σακίδια και τα ρούχα τους και περπατούν σιγά σιγά προς το καραβάκι».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Το Apiri Greek Eatery στην Κρήτη ταράζει τα γαστρονομικά νερά
«Μόλις αδειάσουν τον τόπο, εμείς που μένουμε, 20-40 άνθρωποι όλοι κι όλοι, παραγγέλνουμε μπίρες και ρακές, το γνωστό μπιράκ, ενώ σιγά σιγά αρχίζει να σουρουπώνει. Εκείνη την ώρα που καταλαγιάζει ο ήλιος, γίνεται ένα ροζ συννεφάκι ο ορίζοντας κι εγώ κάθομαι εκεί μέχρι που θα νυχτώσει για τα καλά, γιατί δεν μπορώ να χάσω ούτε δευτερόλεπτο από αυτό το ροζ. Γυρίζω πίσω στο δωμάτιο, στολίζομαι –μη φανταστείς τίποτα σπουδαίο, αφού πάω σχεδόν με μια σακούλα πράγματα και δεν έχω παραπανίσια ρούχα- και κάνοντας τη μεγάλη βόλτα μπροστά από τα μαγαζιά και μέσα από τα μποστάνια την ώρα που ανοίγουν τα αυτόματα ποτιστικά, φτάνουμε στην ταβέρνα του Ρούσιου, του γιου της κυρά Άννας. Κανένα βράδυ δεν παραγγέλνουμε τα ίδια πράγματα, εκτός από εξαιρέσεις, όπως τη σαλάτα με τα άπαντα του κήπου μέσα της και τις τηγανητές πατάτες, αλλά και τα φοβερά μπιφτέκια και το αρνί στιφάδο που τα επαναλαμβάνουμε τακτικά. Όταν τελειώσουμε με το φαγητό, κόβουμε τσαμπιά σταφύλια από την κληματαριά που κρέμεται επάνω από την αυλή, τα πλένουμε και ολόδροσα τα τρώμε μαζί με τις ρακές. Αράζουμε στο μπαρ που έχει φτιάξει ο Ρούσιος, εκεί μέσα στα μποστάνια του».
«Δίπλα κάθονται συνήθως παρέες που κάνουν εκεί διακοπές. Μεσήλικες και άνω, συνήθως, χωρίς παιδιά, πολλές φορές με κατοικίδια. Πολλοί από αυτούς είναι διανοούμενοι. Έχω κρυφακούσει απίστευτες συζητήσεις, για φιλοσοφία, μουσική, πολιτική, πολύ ωραίες, βαθιές κουβέντες. Πάμε για ύπνο 12.30-1, αφού περάσουμε πρώτα απ’ όλα τα μπαρ του “νησιού”. Κλείνω πάντα το ίδιο δωμάτιο, που δεν έχει ούτε τηλεοράσεις ούτε τίποτα ιδιαίτερες ανέσεις, παρά μόνο ένα κλιματιστικό και ακραία καθαριότητα. Δεν βλέπει στη θάλασσα, αλλά στην μπούκα του φαραγγιού, γιατί το πρωί που θα ξυπνήσω θέλω να δω το βουνό. Η πρώτη πρωινή μυρωδιά είναι από τα φαγιά που φτιάχνει η κυρά Άννα από νωρίς. Τα γεμιστά και τους ντολμάδες της».
Ο κήπος με τα βλίτα, τα αρμυρά βοσκοτόπια και η αρχαία Τάρρα
Η παντόφλα έχει ρίξει άγκυρα και κατεβάζει την μπουκαπόρτα. «Έλα, Βίκυ, σ’ αφήνω γιατί φτάσαμε» της λέω, κατεβαίνω από το πλοίο και το σενάριο που μόλις έχω ακούσει στο τηλέφωνο είναι τώρα πια ολοζώντανο μπροστά μου. Ο Ρούσιος είναι η πρώτη ταβέρνα που βλέπεις στην απόληξη του φαραγγιού και η τελευταία αν φτάσεις με καράβι στον γιαλό. Ένας ψηλός και εύσωμος άντρας είναι ο Ρούσιος Τζατζιμάκης, που γεννήθηκε μέσα στο φαράγγι, στην παλιά Αγία Ρουμέλη. Έχει χαμογελαστά μάτια και στα νιάτα του, λέει, υπήρξε καλλονός. Η γυναίκα του, η Αργυρώ Παπαευθυμίου, παράτησε την πόλη και έρχεται από τα Χανιά εδώ τα καλοκαίρια, να τον βοηθάει μαζί με τις κόρες τους, την Άννα και τη Μαριλένα. Εκείνος έρχεται από τον Απρίλη που αρχίζουν οι δουλειές με τα μελίσσια, τους κήπους και τα ψαρέματα. Γύρω από την ταβέρνα έχει τα μποστάνια του, πίσω από το μαγαζί είναι ο κήπος με τα βλίτα και λίγο πιο πέρα βόσκουν την αρμύρα τα κατσικοπρόβατα, κοντά εκεί που βρίσκονται τα χαλάσματα της αρχαίας Τάρρας, ανατολικά και δυτικά της εκβολής του ποταμού που ρέει από το φαράγγι. «Καλά που υπάρχει και ο ποταμός», μου λέει ο Ρούσιος, «γιατί εδώ ο τόπος είναι σκέτη πέτρα».
|
|
|
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Πεσκέσι: Το εστιατόριο που μαγειρεύει τα ξεχασμένα φαγητά της Κρήτης
Η ωραιότερη σφακιανή πίτα της ζωής μου και άλλα ωραιότατα
Είχαμε φτάσει στο πιο ιδιαίτερο μέρος στον κόσμο, που από εντελώς άδειο ξαφνικά το είδαμε να γεμίζει με χιλιάδες ανθρώπους απ’ όλο τον πλανήτη και ύστερα πάλι να αδειάζει το ίδιο ξαφνικά. Πέρασαν 30 χρόνια από τότε που ο Ρούσιος αποφάσισε να κάνει καφέ τον κήπο της γιαγιάς του και πριν από 10 χρόνια περίπου το μετέτρεψε σε ταβέρνα. Αυτόν τον κήπο τον χάλασε, αλλά κράτησε τους υπόλοιπους, για να είναι αυτάρκης. Αναγκαστικά, δεν γίνεται κι αλλιώς. Η αυτάρκεια είναι ζητούμενο εδώ κάτω που δεν φτάνει αμάξι.
Καθίσαμε και μείναμε για λίγο σιωπηλοί να ακούμε τα ριζίτικα τραγούδια που γεννήθηκαν στη Σαμαριά, στις ρίζες των βουνών όπως λέει ο Ρούσιος. Πήραμε κρασί και φάγαμε ψωμί μιγάδι που φτιάχνει ο ίδιος με στάρι, κριθάρι, λίγο ρεβίθι και προζύμι παλιό. Ζητήσαμε να μας φέρουν καλτσούνια μαλακερά -με μυζήθρα και μαλάκα- και μελωμένους ανθούς με ρύζι, μικρά αριστουργήματα που φτιάχνει η κυρά Άννα. Μας έφεραν και ντάκο με το πιο ωραίο παξιμάδι του κόσμου, δικό τους, ψημένο στον ξυλόφουρνο, και τριμμένη ντομάτα μούρλια. Η Βίκυ με έχει ορμηνέψει να πάρω οπωσδήποτε αρνί ή κατσίκι – σιγά μη δεν έπαιρνα… «Τα ζώα έχουν κρέας ουσιαστικό και αρμυρό από τα χόρτα που τρώνε και τα ποτίζει το κύμα, και επίσης δεν είναι μαντρωμένα. Υπάρχουν δεκάδες σφακιανές συνταγές με αρνί και κατσίκι. Να ξέρεις, η Αγία Ρουμέλη είναι κρεατοχώρι», μου είχε πει στο τηλέφωνο. Παραγγείλαμε αρνί με γιαούρτι στο πήλινο που «είναι συνταγή του μιτάτου», όπως μας λέει ο Ρούσιος. Το φτιάχνει με στραγγιστό γιαούρτι, μυζήθρα και λίγη στάκα, όλα δικά τους, και το ψήνει για 4-5 ώρες στο γκάζι ή στον ξυλόφουρνο, που τον ανάβει κυρίως Ιούλιο και Αύγουστο, που έχει πιο πολλή δουλειά. Αφού ξεκοκαλίσαμε το αρνάκι, ήρθε η ώρα για μια ένδοξη πίτα σφακιανή. Ήταν η ωραιότερη που έχω φάει στη ζωή μου, με μέλι δυναμίτη που μυρίζει Κρήτη. Μαζί με τις αναμνήσεις πήρα μαζί κι ένα βαζάκι απ’ αυτό το θυμαρόμελο, με το οποίο έχω κολλήσει μέρες τώρα.
