Είναι πρωί Δευτέρας και κατευθυνόμαστε στη Μαρίνα Ζέας στο Πασαλιμάνι. Η κίνηση στον δρόμο, ο συνωστισμός στα μαγαζιά, οι άνθρωποι που τρέχουν στις δουλειές τους είναι μια κλασική εικόνα τις καθημερινές στο κέντρο του Πειραιά. Αυτή που αντικρίζουμε όμως όταν φτάνουμε στη μαρίνα είναι τελείως διαφορετική. Εδώ, δίπλα στα πολυτελή σκάφη αράζουν κάθε πρωί – εκτός αν έχει κακοκαιρία- καμιά εικοσαριά ψαροκάικα και στήνεται μια αυτοσχέδια ψαραγορά. Επικρατεί ένας ζωηρός αναβρασμός. Δίπλα στους πάγκους με την ψαριά της ημέρας, κάποιοι ψαράδες μπαλώνουν τα δίχτυα τους, κάποιοι περιμένουν υπομονετικά τους πελάτες και μερικοί, πιο φουριόζοι, περιφέρονται από βάρκα σε βάρκα και σπάνε πλάκα με τους συναδέλφους τους.
Πάνφρεσκα από το καΐκι
«Ό,τι πάρεις από εδώ είναι εγγυημένα φρέσκο, της ημέρας. Ζητάς το ψαράκι που θέλεις και αν υπάρχει στη θάλασσα, θα το βρεις σε εμάς», μου λέει ο Σπύρος Βάλβης, που μαζί με τα αδέλφια του είναι επαγγελματίες ψαράδες εδώ και 40 χρόνια. Πιο πέρα, ένας συνάδελφός του καθαρίζει με γρήγορες κινήσεις μια ντουζίνα φαγκριά. «Πως σας λένε;», τον ρωτάω. «Κορνήλιο», μου απαντά και αμέσως το κλίμα γίνεται φιλικό. Όλοι εδώ έχουν όρεξη για κουβέντα, είναι πρόθυμοι να μιλήσουν για τη δουλειά τους, ακόμα και να αποκαλύψουν μυστικά του επαγγέλματος. «Είμαστε εδώ κάθε μέρα από τις 7 το πρωί μέχρι τις 12 περίπου το μεσημέρι. Μετά παίρνουμε τα καΐκια και βγαίνουμε για ψάρεμα. Επιστρέφουμε τα μεσάνυχτα. Ακολουθεί ξεκούραση και στις 6.30 το πρωί πάλι στο πόδι», εξηγεί ο Κορνήλιος. «Κατά τις 7.00 στήνουμε τους πάγκους και ξεκινάμε να πουλάμε. Αρχίζουν και τα τηλέφωνα για τις παραγγελίες. Έχουμε πελάτες πολλά καλά μαγαζιά, αλλά και ιδιώτες που αγοράζουν ψάρια για το σπίτι, ακόμα και για να τα καταψύξουν. Όταν βάλεις φρέσκο ψάρι στην κατάψυξη, δεν αλλοιώνεται για λίγο καιρό. Αλλά αν το πάρεις μάπα και το καταψύξεις, ε, μάπα θα βγάλεις», καταλήγει γελώντας.
 |
 |
Χάνεται το επάγγελμα
«Εμείς είμαστε τέσσερα αδέρφια, ψαράδες 40 χρόνια, συνεχίζουμε τη δουλειά του πατέρα μας», παρεμβαίνει ο Σπύρος. «Γεννηθήκαμε στη Σαντορίνη και μετά ήρθαμε στον Πειραιά. Υπήρχε πολύ φτώχεια στο νησί πριν από τον τουρισμό. Ακολουθούσαμε τον πατέρα μας και μάθαμε. Είναι δύσκολο επάγγελμα, πρέπει να το μάθεις από μικρός και να το αγαπήσεις. Η αλήθεια είναι ότι έρχονται στιγμές που δεν τη θέλω καθόλου τη δουλειά, την κάνω γιατί ξέρω ότι μόνο έτσι θα επιβιώσω. Όταν έχεις όμως καλή ψαριά και βγάζεις ένα καλό μεροκάματο, χαμογελάς και παίρνεις χαρά. Αλλά κάθε μέρα είναι ρίσκο. Έχει και πολλά έξοδα. Με το που βάζεις μπροστά, θέλεις 200 ευρώ, κάτι που για κάποιους είναι απαγορευτικό. Η νέα γενιά δεν ασχολείται. Από εμάς ένας-ένας φεύγει, οι περισσότεροι είναι 60, 70 ακόμη και 80 χρονών. Εμείς είμαστε οι πιο νέοι. Ο γιος μου είναι 23 και δεν θέλει να ακούσει για ψάρεμα. Ούτε καν ζυγώνει. Χάνεται το επάγγελμα γιατί δεν ακολουθούν τα παιδιά μας. Αλλά φταίμε κι εμείς, γιατί τα χαϊδέψαμε. Τους προσφέραμε απλόχερα αυτά που εμείς ζοριστήκαμε να αποκτήσουμε. Και σου λένε τώρα “σιγά μη γίνω ψαράς”. Το θεωρούν υποτιμητικό. Αλλά σε πληροφορώ ότι σήμερα από το να είσαι δικηγόρος ή μηχανικός, καλύτερα να είσαι ψαράς. Πιο πολλά θα κονομάς».
«Βαριούνται τα παιδιά, προτιμούν τα πιο εύκολα», λέει ο Κώστας Βάλβης. «Μας βλέπουν βέβαια κι εμάς που είμαστε σακάτηδες από τα 50 μας. Υγρασίες σε κάβους, φουρτούνες, κουνήματα, υποφέρει η μέση μας. Στην αρχή το παλεύεις, αλλά μόλις φτάσεις σε κάποια ηλικία δυσκολεύουν τα πράγματα. Από τα 50 και μετά αρχίζουν τα προβλήματα. Χάνεται το επάγγελμα. Σε κάποια νησιά τα παιδιά ακόμα ακολουθούν τους γονείς τους ίσως γιατί δεν είχαν τη δυνατότητα ή και την επιθυμία να μορφωθούν. Τον πρωτευουσιάνο ξέχνα τον! Αλλά δεν είναι μόνο το ψάρεμα. Πολλά επαγγέλματα χάνονται. Οι μαραγκοί, οι παπουτσάδες, οι μικρές βιοτεχνίες εξαφανίζονται. Πάνε όλοι στο κινέζικο, το τυποποιημένο, το φτηνό. Κάποτε ο Έλληνας είχε μεγάλη παραγωγή, τώρα δεν έχει τίποτα. Σε λίγο θα χαθεί και ο αγρότης, δεν θα βγάζουμε ντομάτες που λέει ο λόγος, θα τις φέρνουμε από το διάστημα. Τι να πω;».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Κακαβιά στο καΐκι
 |
 |
Τι ψάρια βρίσκουμε;
Στην ψαραγορά της Μαρίνας Ζέας αυτή την εποχή μπορείς να βρεις από γόπες, μαριδάκια, κολιούς και μπαλαδάκια στα 3-5 ευρώ/κιλό ανάλογα το μέγεθος, μπακαλιάρο (10-15 ευρώ/κιλό), κουτσομούρες και μπαρμπούνια (15-20 ευρώ/κιλό) μέχρι σκορπίνες, στείρες, συναγρίδες και φαγκράκια (20-25 ευρώ/κιλό). Επίσης πουλάνε μαλάκια όπως χταπόδια και σουπιές (πιο κοντά στην Άνοιξη) στα 10 ευρώ το κιλό. Τα οστρακοειδή απαγορεύονται. Αν τους ζητήσεις να σου καθαρίσουν το ψάρι, το κάνουν. «Καθαρίζουμε τα ψάρια για να προσελκύσουμε αγοραστές. Ποιος νέος θα το κάνει στις μέρες μας; Το γυρίσαμε στο τσάμικο, βοηθάμε όσο μπορούμε. Αλλά, εντάξει, δεν θα καθαρίσουμε το ψιλό ψαράκι, το φτηνό, γιατί αν ξοδέψουμε 10 λεπτά με τόση δουλειά που έχουμε και τα πουλάμε 2-4 ευρώ, καλύτερα να τα δώσουμε τζάμπα».
Οι ψαράδες εδώ ρίχνουν δίχτυα και παραγάδια κυρίως. «Πάμε μέχρι Αίγινα, Πόρο, Αγκίστρι, Μέθανα, στα κοντινά. Παντού έχει σημεία για ψάρεμα, απλά λιγοστεύουν και ψαχνόμαστε. Ούτε τα μισά ψάρια δεν έμειναν από πέρσι. Δεν ισχύει αυτό που λένε ότι λόγω Covid αυξήθηκαν. Με τα μικρόψαρα επιβιώσαμε, αλλά κι αυτά χάνονται από την υπεραλίευση. Και η κουτσή Μαρία ψαρεύει πλέον», πετάγεται ένας από διπλανό καΐκι. «Δεν γίνεσαι ψαράς, γεννιέσαι. Είναι δύσκολη δουλειά, δεν έχει ωράριο, ενώ μπορεί και κάτι να σου τύχει – να πιαστούν τα δίχτυα και να γίνουν χίλια δυο κομμάτια. Θάλασσα είναι. Μπορεί να φαίνεται εύκολο απ’ έξω το ψάρεμα και να μοιάζει ωραία εμπειρία η ζωή του ψαρά, αλλά εμένα ο νους μου είναι συνέχεια στο πώς θα φέρω το μεροκάματο στο σπίτι μου».
 |
 |
Η Μαρίνα και οι ψαράδες
Η Μαρίνα Ζέας ανήκε για χρόνια στον δήμο Πειραιά, πλέον όμως έχει ιδιωτικοποιηθεί. «Ήταν πιο καλά τότε, ψήναμε και κανένα ψαράκι», μου λέει ο Σπύρος. «Τώρα είναι αυστηρά τα πράγματα, δεν επιτρέπεται. Ευτυχώς δεν έχουν καταφέρει να μας βγάλουν από εδώ. Το προσπάθησαν, αλλά μας καλύπτει ο νόμος. Οι εφοπλιστές λένε ότι η Μαρίνα είναι τουριστική και δεν είναι ωραίο να έχει ψαράδες. Αλλά δεν έχουν δίκιο. Δεν είναι ωραίο να υπάρχουν 5-6 ψαράδικα ανάμεσα στα ακριβά σκάφη; Άλλη ομορφιά έχει το ένα, άλλη το άλλο».
Στη σελίδα τους στο Facebook: Φρέσκα ψάρια Πειραιά, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τους ψαράδες και να τους παραγγείλετε τα ψάρια που θέλετε. Κάνουν και παράδοση κατ’ οίκον καθαρισμένα ψάρια με ελάχιστη παραγγελία τα 25 ευρώ.
