Ο Λελούδας: Το οινομαγειρείο του Βοτανικού σερβίρει από το 1928!

Πάμε για μπακαλιάρο στου Λελούδα; Φάτε εσείς μπακαλιάρο σκέφτομαι γιατί εγώ πεθύμησα το πιάτο του φτωχού (πατάτες τηγανητές χρυσοκόκκινες, ένας λόφος σάλτσα με κιμά και μια βουνοκορφή τριμμένο τυρί). Η ιστορία του Λελούδα έχει τόσο πολύ ζουμί, όσο πολύ ψαχνό έχει και ο ίδιος ο Βοτανικός, όπου ιδρύθηκε το μαγαζί το 1928. Το άνοιξε ως μπακαλοταβένα ένας εργάτης καμινιαραίος από την Δρυοπίδα της Κύθνου, ο Δημήτριος Λελούδας, εσωτερικός μετανάστης όπως και δεκάδες άλλοι που ήρθαν στη μεγάλη πόλη για να βρουν την τύχη τους. Η γειτονιά ήταν πάντα «δύσκολη».

Ο Λελούδας είναι από τα λίγα ταβερνάκια που φτιάχνουν ακόμα δικό τους κρασί

Ο μπακαλιάρος σκορδαλιά είναι σήμα κατατεθέν του μαγαζιού

Εκείνα τα χρόνια ήταν συνοικία με χαμόσπιτα, όπου στριμώχνονταν μέσα σε μια κάμαρη τρεις τρεις οικογένειες μαζί. Είχε και πολλούς Μικρασιάτες πρόσφυγες, «όπως ο νονός του πατέρα μου ο Κωνσταντίνος Παπλωματάς, που πέρναγε μέσα από τους χωματόδρομους με τις λάσπες και τη σκόνη αλλά τα παπούτσια του έλαμπαν, το παντελόνι του είχε πάντα τσάκιση» θυμάται τις διηγήσεις ο Δημήτρης ο σημερινός ιδιοκτήτης, τρίτη γενιά Λελούδας. Η περιοχή τότε ήταν γεμάτη βουστάσια, και η πελατεία του μαγαζιού ήταν εργαζόμενοι και περίοικοι.

Το μαγαζί έχει πλέον περάσει στον εγγονό του Λελούδα και συνονόματό του Δημήτρη Λελούδα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΑπό το αρχαιοελληνικό καπηλείον στη σύγχρονη ταβέρνα Όταν χτίστηκε η ΕΒΓΑ και τα άλλα εργοστάσια, τα καμίνια και τα ταμπάκικα, έτρωγαν εκεί οι εργάτες. Αξημέρωτα περνούσαν και οι χορταρούδες, τους ζέσταιναν τα χθεσινά ψωμιά, τους έβαζαν να πιούν και μια κούπα κρασί για να πάνε στην αγορά. Ο Λελούδας εκείνα τα χρόνια πουλούσε τα πάντα, ήταν ένα μάρκετ της εποχής του, που στην αρχή έβγαζε και κάνα ψιλό μεζεδάκι, ενώ αργότερα σέρβιρε και μπακαλιάρο τηγανητό, κάνα όσπριο, καμιά πατάτα γιαχνί και κρέας κοκκινιστό «γιατί τους μύριζε το φαΐ που έκανε η γιαγιά για την οικογένεια. Εδώ ήταν και σπίτι και μαγαζί μαζί». Από όταν πήρε σύνταξη ο παππούς, ο γιός του ο Βασίλης το έκανε κρασοπουλειό και μαγειρείο. Ο παππούς έκανε δικό του κρασί και πριν τον πόλεμο, και συνεργάζονταν με έναν βαρελά, τον Διγενή. Έφτιαχνε βέβαια μόνο ρετσίνα, και όταν ανέλαβε ο Βασίλης έβαλε να φτιάξει και κόκκινο κρασί. Ο δε Καζαντζίδης που ήξερε για το μαγαζί, έστελνε και του έφερναν ρετσίνα για το σπίτι την περίοδο που έμενε στον Άγιο Κωνσταντίνο. «Το μαγαζί αυτό είναι σαν χαμαιλέοντας, αλλάζει μαζί με τις εποχές» λέει ο Δημήτρης, κι όμως θαρρείς πως ήταν πάντα το ίδιο, επίκαιρο σε κάθε σημαντική χρονική στιγμή της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας.

Πατέρας με κόρη, ζευγάρια, φίλοι, συνάδελφοι, παππούδες με τα εγγόνια, όλοι απολαμβάνουν τις στιγμές και το φαγητό στον Λελούδα

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΟ Γιώργος Μαργαρίτης έχει τη δική του καρέκλα στον Μίστερ Λουκιδέλη Στου Λελούδα άλλαξαν τρεις μαγείρισσες. Μετά τη γιαγιά Μαρία ανέλαβε η μαμά Φρόσω, τα τελευταία χρόνια η γυναίκα του Δημήτρη, η Άννα Βούρου, και πλέον πήρε τη σκυτάλη η βοηθός της Άννας, η κ. Γιωργία Διαβολίτση. Εδώ ταΐστηκαν από τον Παναγιώτη Μιχαλόπουλο, τον αρχοντορεμπέτη που έρχονταν με το κουστούμι και την καπαρντίνα του ξυρισμένος και χτενισμένος κι έπινε όρθιος το κρασί σε κούπες, κι από τον Νίκο Κούνδουρο, μέχρι τον Γιάννη Σμαραγδή, τον Στέλιο Αποστόλου, τον Πάνο Γεραμάνη, τον Ηλία Μαμαλάκη. Συγκινούμαι που ο Λελούδας δεν άλλαξε τίποτα. Ένα αυθεντικό κονάκι, εκ των παλαιότερων φαγάδικων της Αθήνας, από αυτά που οι θαμώνες ευωχούνται με καλό φαγητό, και χορταίνουν γλύκα και θαλπωρή, ένα τοπόσημο της πόλης με γαστρονομική και πολιτισμική αξία.

Θαμώνας εδώ κι ο μουσικός Λάκης Ορφανίδης που παίζει μπουζούκι μαζί με την παρέα του

Ώσπου να αυτοπροσδιοριστούμε ξανά, ο Λελούδας θα μας θυμίζει τον δρόμο της απλότητας με κεφτεδάκια με φρεσκαλεσμένο κιμά, ζυγούρι κοκκινιστό, φιλέτο μπακαλιάρο σκορδαλιά, ρεβύθια κοκκινιστά με ρέγκα στον φούρνο, βιολογική φάβα και φασόλια Φενεού, μαυρομάτικα με σπανάκι, τηγανητές πατάτες Τρίπολης ή Αχαΐας με κιμά και ξερή μυτζήθρα Καλαβρύτων. Στο τέλος βγάζουν γλυκό φούρνου δαμάσκηνο ή σταφύλι από τα Μεσόγεια, γλυκό κουταλιού βύσσινο, χαλβά με σιμιγδάλι, και το καλοκαίρι κρέμα καραμελέ κάτω από τις πολύχρωμες ομπρέλες έξω στη Σαλαμινίας με θέα την Πέτρου Ράλλη.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΕδώ έτρωγαν κι οι προπαππούδες μας πριν 100 χρόνια Ο Δημήτρης, σπουδαστής στη σχολή Οινολογίας και τελειόφοιτος Οινοχοΐας, έμαθε να φτιάχνει το κρασί σωστά, και με την καθοδήγηση της έμπειρης οινολόγου Μαρίας Τζίτζη, οινοποιούν μουστόκρασο από Σαββατιανά, Ροδίτες, και κάποιες φορές Merlot και Cabernet και φτιάχνουν κρασί στα βαρέλια στα κελάρια του Λελούδα. Σε λίγο καιρό θα σερβίρουν και τη δική τους εμφιαλωμένη Ρετσίνα με την επωνυμία Ευφροσύνης οίνος (το όνομα τιμής ένεκεν στη μητέρα του), που ετοιμάζουν στο οινοποιείο Νικολού. Κλείνοντας πίσω μου την ξύλινη πόρτα του Λελούδα, είδα τα σημάδια από τις σφαίρες της κατοχικής περιόδου. «Η γιαγιά μου έλεγε πως υπήρχε εδώ πιο κάτω ένα καταφύγιο δίπλα στο ποτάμι του προφήτη Δανιήλ, και πως οι σφαίρες έπεσαν μετά από έναν βομβαρδισμό το ‘45». Αν δεν είναι ο Λελούδας του Βοτανικού ο μάγκας, τότε πείτε μου ποιος είναι;