Στη Λήμνο μάθαμε να φτιάχνουμε βενιζελικά, σαμσάδες και κατιμέρια

Η «Λήμνια Γη» ήταν ένας παχύρρευστος κοκκινωπός πηλός, ένα γιατρικό διάσημο από την αρχαιότητα για τις σπουδαίες και ποικίλες θεραπευτικές του ιδιότητες. Θεωρείται το πρώτο παγκοσμίως τυποποιημένο φαρμακευτικό παρασκεύασμα, πολύ δημοφιλές σε ολόκληρη την Ευρώπη μέχρι και τον 19ο αιώνα. Στις μέρες μας η Λήμνος είναι γνωστή για ένα άλλου είδους «φάρμακο». Το γλυκό Μοσχάτο κρασί της, το οποίο μπορεί κάλλιστα να θεραπεύσει τις κρίσεις υπογλυκαιμίας! Ένα θεσπέσιο, μυρωδάτο νέκταρ, που εξάγεται σε πολλές χώρες στον κόσμο και θεωρείται ένα από τα καλύτερα γλυκά κρασιά διεθνώς.

Εκτός όμως από γλυκό κρασί, οι Λημνιοί φτιάχνουν και μερικά πολύ ξεχωριστά γλυκά, όπως η φελόπιτα, οι σαμσάδες, τα βενιζελικά και τα μουστοκούλικα.

Η πρώτη ύλη που χρησιμοποιούν βγαίνει από την καρπερή γη τους και νοστιμίζει τα φαγητά και τα γλυκά τους. Τα εκλεκτά στάρια δίνουν δυνατά άλευρα, το γάλα από την ντόπια ράτσα αιγοπροβάτων είναι πλούσιο και λιπαρό, το τραγανό θαλασσινό αλάτι από τη λιμνοθάλασσα της Αλυκής είναι όλο ουσία, το ελαιόλαδο που παράγεται σε μικρές ποσότητες από ελιές κορωνέικες και θρουμπολιές είναι αναζωογονητικό.

Στη Λήμνο παράγονται, επίσης, μέλια εξαιρετικής ποιότητας, κυρίως θυμαρίσια, και έκτακτα ταχίνια, που τιμούν την παράδοση του τόπου στη σουσαμοπαραγωγή.

Γλυκό Μοσχάτο: ένας ευγενικός επιδόρπιος οίνος

Οι παραγωγικοί αμπελώνες με τα Μοσχάτα Αλεξανδρείας, γνωστά και ως Μοσχάτα Λήμνου, δίνουν θαυματουργό σταφύλι. Λένε πως τα Μοσχάτα ήρθαν από τη Βόρεια Αφρική και έγιναν η κύρια και βασική ποικιλία που καλλιεργείται στο νησί από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Στις μέρες μας καλλιεργείται συστηματικά, εκτοπίζοντας σταδιακά το ερυθρό Λημνιό ή Καλαμπάκι, το οποίο μέχρι τότε αποτελούσε την κύρια ποικιλία, αγαπημένη του Αριστοτέλη και γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΑγαπημένο μου γαλακτομπούρεκο, από πού κρατάει η σκούφια σου;

Το Μοσχάτο δίνει φρουτώδη, νεανικά, ιδιαίτερα ανάλαφρα ξηρά κρασιά. Εκεί όμως που «δίνει ρέστα» είναι στα επιδόρπια κρασιά, με την εκπληκτική αρωματική ένταση, την πολυπλοκότητα και το μεγάλο μήκος της γεύσης. Αναδεύοντας το ποτήρι με το γλυκό Μοσχάτο, τη μύτη κατακλύζουν αρώματα από σταφύλι, εσπεριδοειδή και γλυκό βερίκοκο, τριαντάφυλλο και γιασεμί, μέλι, σταφίδα και αποξηραμένα φρούτα.

Μύτη σαν ακριβή κολόνια και μια γευστική κομψότητα ασυναγώνιστη δίνουν τα πιο ευγενικά επιδόρπια κρασιά της χώρας. Αυτά, άλλωστε, είναι και τα καλύτερα συνοδευτικά για τα παραδοσιακά γλυκά του νησιού. Δοκιμάστε από την Ένωση Limnos Wines οπωσδήποτε τον Αέλιο Οίνο και το Liastos και μη χάσετε τη Σαλώμη από το Οινοποιείο Γκαράλη, ένα επιδόρπιο κρασί παλαίωσης που ωριμάζει σε βαρέλια από το Μέτσοβο. Τα δυνατά χαρτιά του οινοποιείου Limnos Organic Wines είναι τα La Terra και La Terra Grand Cru, ενώ από το Κτήμα Χατζηγεωργίου πρέπει να δοκιμάσετε το Ηφαίστου Γνώση και το πολύ ξεχωριστό ημιαφρώδες και ημίξηρο Moscato d’Ifestia.

Εκλεκτά προϊόντα Λήμνου

Η Λήμνος παράγει απ’ όλα, σε τέτοιο βαθμό που είναι σχεδόν αυτάρκης. Στα πεδινά βοσκοτόπια του νησιού βόσκουν την πλούσια χλωρίδα αρνάκια και κατσίκια φυλής Λέσβου. Τα άψογα εγκλιματισμένα ζώα έχουν κρέας λιπαρό, μυρωδάτο, τρυφερό και χυμώδες.

Από αυτό φτιάχνουν στη μικρή βιοτεχνία Παλαίστρος φανταστικούς καβουρμάδες με βαθιά γεύση. Από το πλούσιο γάλα τους βγαίνει και μια χούφτα από σπουδαία τυριά, όπως το έξοχο καλαθάκι, το μελίχλωρο και η φέτα, που παράγουν το καλό τυροκομείο της οικογένειας Χρυσάφη και το μικρότερο, μα εξαιρετικά ποιοτικό τυροκομείο Αγρόκτημα Βίγλα.

Οι Χρυσάφηδες παράγουν, εκτός από τυριά, και ορισμένα θαυμάσια ζυμαρικά και αρτοποιήματα, πολύ νόστιμα κρίθινα και σταρένια παξιμάδια με άλευρα από το νησί, αλλά και τα τοπικά ζυμαρικά, τα φλωμάρια, που είναι οι χυλοπίτες του νησιού, ζυμωμένες με ντόπιες πρώτες ύλες – αλεύρι, χωριάτικα αυγά και πρόβειο γάλα. Παξιμάδια και ζυμαρικά πρώτης τάξεως παράγει και η οικογένεια Ποριάζη, των οποίων η παραγωγή είναι σχεδόν κάθετη, αφού οι ίδιοι καλλιεργούν δημητριακά και παράγουν το δικό τους αλεύρι από σκληρά στάρια Λήμνου.

Καλό αλεύρι μυρωδάτο, από ντόπια στάρια και κριθάρια, παράγει και η οικογένεια Σταματέρη. Με αυτά έχω φτιάξει ψωμιά πεντανόστιμα, φύλλα για πίτες και ζυμάρια για πίτσες εξαιρετικά. Από αλεύρι ως επί το πλείστον ντόπιο ζυμώνουν στο Φουρνάρικο Σαρικλή ψωμιά και παξιμάδια αργής ωρίμανσης, που αξίζει κανείς να δοκιμάσει. Τα ξεφουρνίζουν αξημέρωτα και μοσχοβολάει ο τόπος.

Η Λήμνος έχει πολλές και παλιές, παραδοσιακές τοπικές ποικιλίες που καλλιεργούνται και σήμερα. Τέτοιες είναι και τα ιδιαίτερα νόστιμα όσπρια, όπως ο άφκος και το ασπρομύτικο φασολάκι που καλλιεργεί η οικογένεια Ξύκη στην Ατσική, αλλά και η οικογένεια Σαλαμουσά στον Μούδρο.

Ο μεν άφκος δίνει μια υπέροχη φάβα με βαθιά γεύση, ενώ το φασολάκι είναι γλυκόφαγο και θρεπτικό και γίνεται νοστιμότατη σαλάτα, αλλά και φασολάδα. Λιγότερο διαδεδομένες είναι η μελισσοκομία και η ελαιοπαραγωγή στο νησί. Αυτό, όμως, δεν έχει εμποδίσει κάποιους ορεξάτους Λημνιούς να καταπιαστούν με τις εν λόγω δραστηριότητες. Η εταιρεία Μελίχρυσος βγάζει κάτι θρεπτικά αλείμματα με βάση το μέλι θυμαριού και ανθέων που τρυγάνε οι ίδιοι από δικά τους μελίσσια. Αξίζει να δοκιμάσετε τα τρία χαρμάνια που φτιάχνουν. Ένα με μέλι, ταχίνι ολικής άλεσης, γύρη και βασιλικό πολτό, ένα δεύτερο με μέλι, πραλίνα αμυγδάλου, ταχίνι και χαρούπι, κι άλλο ένα με μέλι, πραλίνα αμυγδάλου, ταχίνι ολικής, σταφίδα και γύρη.

Πολύ αξιόλογο είναι το βιολογικό ελαιόλαδο που παράγουν στο Κτήμα Όλον, από ελιές χειρωνακτικής συλλογής που ελαιοποιούνται εντός του κτήματος σε ένα μικρό ελαιοτριβείο ψυχρής έκθλιψης. Από τις δροσερές θάλασσες του Βορείου Αιγαίου αλιεύει με τον ιδιόκτητο στόλο της η εταιρεία «Λήμνου Θάλασσα» τα ψάρια και τα θαλασσινά.

Τα εμπορεύεται φρέσκα, κατεψυγμένα, αλλά και παστά, μαρινάτα και καπνιστά, μεζέδες περιωπής. Ο καπνιστός λυκουρίνος, οι μελίπαστες σαρδέλες, οι παστοί κολιοί ταιριάζουν μοναδικά με το ούζο και το τσίπουρο.

Πληροφορίες για τους παραγωγούς

Τυριά Αγρόκτημα Βίγλα Λήμνου, τηλ. παραγωγού 6979-276.688. Τα τυριά τους διατίθενται στα: Ελληνικά Καλούδια, Στου Μπότσαρη, Μπαταγιάννης

Τυριά, ζυμαρικά, αρτοποιήματα και Βενιζελικά Χρυσάφη, τηλ. παραγωγού 22540-31.690. Τα βρίσκουμε στα My Market, Yoleni’s, Περί Λέσβου

Άλευρα και ζυμαρικά Οικογένειας Ποριάζη, τηλ. παραγωγού 22540- 51.110. Στον Θανόπουλο και στο E-Bloko

Άλευρα Σταματέρη, τηλ. παραγωγού 22540-41.694. Στα ΑΒ Βασιλόπουλος, E-Bloko

Φάβα άφκος και ασπρομύτικα φασόλια Ξύκη, τηλ. παραγωγού 6976-405.977, με τηλεφωνικές παραγγελίες

Φάβα άφκος, ασπρομύτικα φασόλια και άλευρα Σαλαμουσά, τηλ. παραγωγού 22540-71.404. Στα: Ελληνικά Καλούδια, Τα Καραμανλίδικα του Φάνη, Λεβόν Τσερτσιάν και Olicatessen

Κατσικίσιοι και πρόβειοι καβουρμάδες Παλαίστρος, τηλ. παραγωγού 22540-61.117. Στα καταστήματα Παντοπωλείο της Θεσσαλονίκης, ΝΟΜΗ eshop, Olicatessen και Περί Λέσβου

Φρέσκα και παστά θαλασσινά Λήμνου Θάλασσα, τηλ. παραγωγού 22540-71.001. Στα: 4 Seasons Bio market, Θανόπουλος

Μέλια και αλείμματα μελιού Μελίχρυσος, τηλ. παραγωγού 6932-101.173. ΝΟΜΗ, www.nomeefoods.gr, Limnos shop www.limnos-shop.gr, Balaskas deli

Ψωμιά και παξιμάδια αργής ωρίμανσης Φουρνάρικο Σαρικλή, τηλ. παραγωγού 22540-51.348

Ελαιόλαδα Κτήμα Όλον, τηλ. παραγωγού 22540-51.742, στα: Nora’s deli, Περί Λέσβου, Olicatessen

Κρασιά Ένωση Limnos Wines, τηλ. παραγωγού 22540-22.212, Σούπερ μάρκετ Σκλαβενίτης και ΑΒ Βασιλόπουλος

Κρασιά Limnos organic wines, τηλ. παραγωγού 210-20.24.806, Yoleni’s, Botilia, Wine Kingdom

Κρασιά Οινοποιείο Γκαράλης, τηλ. παραγωγού 22540-61.884, Limnos Shop, Greece and Grapes, Green House Bio

Κρασιά Οινοποιείο Χατζηγεωργίου, τηλ. παραγωγού 22540-31.082, Οινότυπο, κάβα Κύλιξ, Greece and Grapes

Ευχαριστούμε τo Lemnos Philema και την κ. Άνθεια Κώτση για την υποδοχή και την ξενάγηση στη Λήμνο, καθώς και το ξενοδοχείο Limnos Experience για τη φιλοξενία.

Δείτε 6 παραδοσιακές συνταγές από τη Λήμνο: