Πέρυσι τέτοια εποχή ήμασταν ανύποπτοι για το τι μας επιφύλασσε το 2020. Στο αντίστοιχο τεύχος γράφαμε για το βροχερό βράδυ της απονομής, για τη συγκινητική ατμόσφαιρα στο αμφιθέατρο, το άγχος που αισθάνονταν οι βραβευόμενοι πριν ανέβουν στο βήμα. Είχαν έρθει από όλη την Ελλάδα με τις οικογένειές τους και όσοι είχαμε τη χαρά να βρισκόμαστε στην αίθουσα μπορούσαμε να τους δούμε, να τους ακούσουμε και να τους χειροκροτήσουμε. Η αγωνία μας ως «Γαστρονόμος» ήταν πώς θα εκτυλισσόταν η τελετή της βράβευσης, αν θα προέκυπταν απρόοπτα.
Φέτος, η αγωνία μας ήταν πολύ πιο εγγενής. Θα γινόταν η βράβευση; Και πώς; Η Covid-19 τίναξε στον αέρα κάθε σκέψη για πολυπληθείς εκδηλώσεις και τελετές. Το λοκντάουν και τα κλειστά σύνορα μεταξύ νομών δυσκόλεψαν απίστευτα τη δημοσιογραφική δουλειά, τα ταξίδια και τα ρεπορτάζ. Παρ’ όλα αυτά, η αίσθησή μας ήταν ότι τα Βραβεία Ποιότητας του «Γαστρονόμου» και της «Καθημερινής» έπρεπε να γίνουν. Είναι ένας θεσμός που θεσπίστηκε πριν από 13 χρόνια με σκοπό να επιβραβεύει Έλληνες παραγωγούς τροφίμων, αλλά και εμπόρους, επιχειρηματίες και επιστήμονες που σχετίζονται με τον αγροδιατροφικό κλάδο και ξεχωρίζουν για το ήθος και την ποιότητά τους. Φέτος, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται τη στήριξη και την επιβράβευση. Εμείς απλώς έπρεπε να βρούμε τον τρόπο. Κι αυτός ο τρόπος ήταν η βράβευση να γίνει digital.
Αυτό είναι το παρασκήνιο πίσω από τα φετινά 13α Βραβεία Ποιότητας, τα οποία μεταφέρθηκαν σε ψηφιακό περιβάλλον με τη βοήθεια της εταιρείας Digital Minds και ανέβηκαν στο κανάλι του «Γαστρονόμου» στο YouTube. Είναι η πρώτη φορά που η απονομή των βραβείων είναι ανοιχτή και προσβάσιμη σε όλους όσοι ενδιαφέρονται. Κανένα αμφιθέατρο δεν θα μπορούσε να χωρέσει τον κόσμο που συντονίστηκε και παρακολούθησε την πρεμιέρα τη Δευτέρα 21 Δεκεμβρίου, στις 20.00. Φυσικά, το μέσον καθορίζει και τη φόρμα, η οποία φέτος δεν θα μπορούσε να ακολουθήσει το εθιμοτυπικό μιας κλασικής απονομής. Για τον λόγο αυτόν επιστρατεύσαμε δύο πολύ δημοφιλείς κωμικούς, τον Λάμπρο Φοσφή και τον Δημήτρη Μακαλιά, οι οποίοι ανέλαβαν την παρουσίαση και πήραν πάνω τους το δύσκολο έργο όχι μόνο να συστήσουν τα βραβεία σε ένα ευρύτερο (και όχι απαραιτήτως εξοικειωμένο με τη γαστρονομία) κοινό, αλλά και να κρατήσουν και το ενδιαφέρον των θεατών αμείωτο, μπολιάζοντας την εκδήλωση με μπόλικες δόσεις χιούμορ και αυτοσχεδιασμού. Για εμάς το μεγάλο στοίχημα, όπως κάθε χρόνο, ήταν να καταφέρουμε να δώσουμε βήμα, να φωτίσουμε και να αναδείξουμε τα συγκινητικά, ξεχωριστά και ιδιαίτερα παραδείγματα από τον χώρο της ελληνικής παραγωγής τροφίμων και να μεταφράσουμε το χειροκρότημα (ζωντανό ή διαμεσολαβημένο) σε κάτι πολύ πιο χειροπιαστό και ωφέλιμο για εκείνους, που είναι η δημοσιογραφική προβολή, το κύρος και η αναγνωρισιμότητα. Όμως, ειδικά φέτος προσθέσαμε άλλο ένα κριτήριο στα βραβεία, άλλη μία «στιβάδα νοήματος», όπως χαρακτηριστικά είπε ο αρχισυντάκτης των γαστρονομικών εκδόσεων της «Καθημερινής», Άγγελος Ρέντουλας: «13 χρόνια είναι τα βραβεία, 13 χρόνια που η “Καθημερινή” μέσα από αυτά προβάλλει μια διαφορετική Ελλάδα, μια Ελλάδα που δεν έχουμε συνηθίσει, την Ελλάδα της υπέρβασης και της δημιουργίας. Παραγωγούς που με πολύ μεράκι, πείσμα και σε πολύ αντίξοες συνθήκες παράγουν πολύ νόστιμα και ποιοτικά προϊόντα και υπερασπίζονται την πυρηνική ουσία των φίνων πραγμάτων. Φέτος προσθέσαμε μία έξτρα στιβάδα νοήματος στα βραβεία. Αποφασίσαμε να βραβεύσουμε τη γενιά της οικονομικής κρίσης, τους νέους παραγωγούς –εκεί κοντά στα σαράντα ή και αρκετά νεότερους– που ανδρώθηκαν μέσα στην τελευταία δεκαετία, πέτυχαν, ξεχώρισαν, μεγαλούργησαν. Είναι φωτεινές ιστορίες που χρειαζόμαστε πάρα πολύ ειδικά την περίοδο που διανύουμε».
Μικροί ήρωες, μεγάλες προσπάθειες
Φωτεινές, σπουδαίες, εξέχουσες ιστορίες στις οποίες πρωταγωνιστούν Έλληνες και Ελληνίδες μιας νεότερης γενιάς αναζητήσαμε και βραβεύσαμε φέτος. Κατά τη διάρκεια της ψηφιακής απονομής, ένας ένας συνδεόταν διαδικτυακά και συνομιλούσε με τους παρουσιαστές μέσα από την οθόνη του υπολογιστή του, προσπαθώντας με δυο λόγια να συστήσει τον εαυτό του και τη δουλειά του. Κάθε παράθυρο, κάθε ζωντανή σύνδεση μας έφερνε σε επαφή με έναν διαφορετικό τόπο. Από τη Λήμνο περάσαμε στα Γιάννενα, από τα Χανιά στη Θεσσαλονίκη, από τη Μύκονο στα Καλάβρυτα. Σε όλους αυτούς τους τόπους όμως είχαμε ήδη βρεθεί, είχαμε ταξιδέψει χιλιάδες χιλιόμετρα για τις ανάγκες του ρεπορτάζ όλους τους προηγούμενους μήνες. Παρά τις φετινές δυσκολίες, τα κριτήρια και η μεθοδολογία που ακολουθούμε κάθε χρόνο στα βραβεία δεν άλλαξαν. Δημοσιογραφικός έλεγχος, επιτόπια έρευνα, «πονηρές» ερωτήσεις, τυφλές γευσιγνωσίες και το ένστικτο είναι τα φίλτρα μας, τα όπλα μας. Η 15άδα των φετινών παραγωγών είναι μια ομάδα που «χτίσαμε», που πιστεύουμε και υπερασπιζόμαστε με πάθος. Είναι άνθρωποι που αξίζει, που πρέπει να γνωρίσουμε όλοι μέσα από τα προϊόντα και τη δουλειά τους. Ο καθένας κάνει κάτι διαφορετικό, ξεχωρίζει για τους δικούς του λόγους, όπως θα διαβάσετε και στα ρεπορτάζ στις επόμενες σελίδες, όμως σκιαγραφούνται κάποια κοινά μοτίβα.
Οι περισσότεροι είναι άνθρωποι που επέστρεψαν στην οικογενειακή επιχείρηση ή στο χωράφι, παίρνοντας τη σκυτάλη από τους γονείς τους και φέρνοντας μαζί τους νέες ιδέες, όρεξη, κέφι, δημιουργικότητα, αλλά και επιστημοσύνη, γνώσεις και εμπειρία από τις σπουδές τους. Για τη Ράνια Πιτένη και τον Βαγγέλη Γκόγκο από τα Γιάννενα, το οικογενειακό εργαστήριο κατασκευής χειροποίητων μαχαιριών δεν έπρεπε να κλείσει, αλλά ούτε και να μείνει ίδιο. Παραδοσιακό, με σύγχρονους όρους μάρκετινγκ και επικοινωνίας ήταν το ζητούμενο. Για την Ελισάβετ Κουλούρη η ενασχόληση με το ψωμί έγινε το εισιτήριο για μια ζωή χρήσιμη, πιο κοντά στην κοινωνία και πιο συμβατή με τις αξίες της, γι’ αυτό παράτησε μια καριέρα πολλών ετών στο μάρκετινγκ και άρχισε να ζυμώνει. Για τον Παναγιώτη και τον Στέργιο Σαλαμουσά, παραγωγούς οσπρίων και σιτηρών από τη Λήμνο, όπως και για τον ελαιοπαραγωγό Θεόδωρο Κουτσοθεοδωρή από τη Λακωνία ή τον οινοποιό Κωστή Δαλαμάρα από τη Νάουσα, οι προσπάθειες και οι κόποι τους, το ίδιο το όραμά τους «ψήλωσε», γιατί στηρίχτηκαν στους ώμους των γονιών τους, οι οποίοι ήταν πηγή έμπνευσης.
Και είναι πραγματικά ελπιδοφόρο –κάτι παραπάνω από αυτό, ευτυχές!– να βλέπεις ότι η αγροτική παραγωγή, η παραγωγή τροφίμων, η ενασχόληση με τη γη, με την τροφή, επανανοηματοδοτείται. Επαγγέλματα χειρωνακτικά όπως του φούρναρη, του σιδερά, του αγρότη, του βοσκού και του κτηνοτρόφου αποκτούν θετικό πρόσημο και οι άνθρωποι που επιλέγουν να τα ασκήσουν δεν δέχονται άκριτα τη μοίρα τους, δεν το κάνουν από ανάγκη, αλλά πολύ συνειδητά, με γούστο και μεράκι. Ανασύρουν με κέφι μνήμες και βιώματα, επενδύουν σε αυτά, τιμούν τη βιωματική τους σχέση με τη φύση και την παραγωγή, επιδιώκουν, δεν αποστρέφονται τη ζωή στην επαρχία. Ο Μανώλης Μπαμπούνης μαζί με τα αδέρφια του, Γιώργη και Κατερίνα, συνεχίζουν το οικογενειακό τυροκομείο των γονιών τους στη Νάξο, έχουν μάλιστα και δικά τους ζώα. Ο Μανώλης είναι αρχιτέκτονας, ζει και εργάζεται στην Αθήνα, και όμως τον περισσότερο χρόνο η σκέψη του και οι προσπάθειές του είναι για την προώθηση των τυριών τους. «Η συγκεκριμένη δουλειά αντιπροσωπεύει έναν ολόκληρο τρόπο ζωής. Έχουμε γεννηθεί, έχουμε μεγαλώσει μέσα σε αυτό. Με κάποιον τρόπο είναι στο DNA μας», μας λέει. Ο Βασίλης Κουτρουλάκης βρήκε στη μελισσοκομία την απάντηση στο πώς θα κατάφερνε να φύγει από την Αθήνα και να ζήσει κοντά στη φύση, στο αγαπημένο χωριό της μητέρας του στην Αχαΐα.
Επιπλέον, είναι άνθρωποι της εποχής τους, με προβληματισμούς που μας αγγίζουν όλους. Ο σεβασμός στο περιβάλλον, το δίκαιο εμπόριο, η σωστή μεταχείριση των συνεργαζόμενων παραγωγών, η κοινωνική αλληλεγγύη και η στήριξη στον συνάνθρωπο είναι ζητήματα στα οποία μας δείχνουν τον δρόμο. Ένα ακόμα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο που διαπιστώσαμε είναι ότι πολλοί από τους βραβευμένους έκαναν το χόμπι τους επάγγελμα. Αυτό ήταν ίσως ένα από τα θετικά παρελκόμενα της οικονομικής κρίσης: στερώντας τους κάθε άλλη δυνατότητα επαγγελματικής αποκατάστασης σε τομείς που είχαν σπουδάσει, τους ανάγκασε να γίνουν διπλά ευρηματικοί, να αναζητήσουν δημιουργικές διεξόδους. «Φτάσαμε σε ένα σημείο που ήταν δύσκολα και είπαμε τουλάχιστον να το ευχαριστιόμαστε, να κάνουμε το χόμπι μας», λέει ο Ιάσονας Παναγιωτόπουλος από την αθηναϊκή μικροζυθοποιία Noctua. Ο σοκολατοποιός Άρης Φλόκας, που παράγει τις χειροποίητες σοκολάτες Kakau Worship στο Παγκράτι, έθιξε εύστοχα το θέμα: «Δεν υπάρχουν δικλίδες ασφαλείας. Αλλά πιστεύω ότι οτιδήποτε κάνει κάποιος με ένα άλφα πάθος μπορεί να το εισπράξει πίσω. Βέβαια, αν περιμένεις να το πληρωθείς σε χρήματα, μπορεί να μην παίζεις το σωστό παιχνίδι. Αν περιμένεις να το πληρωθείς σε ευχαρίστηση, να βρεις και να γνωρίσεις ανθρώπους που κατανοούν αυτό που κάνεις και βγάζεις τα προς το ζην, αυτό είναι πιο κοντά στον ρεαλισμό».
Ο Λαζάρου και ο Κοντιζάς σε guest εμφανίσεις
Ο Λάμπρος Φισφής και ο Δημήτρης Μακαλιάς, εκτός από ευφυείς κωμικοί, είναι και άψογοι επαγγελματίες. Ακούραστοι ακόμα και μετά από πολλές ώρες γύρισμα, συνομιλούσαν με τους βραβευμένους, αστειεύονταν και, γνήσια εντυπωσιασμένοι από κάθε περίπτωση που γνώριζαν, αφιέρωναν πολύ περισσότερο χρόνο σε ερωτήσεις από όσο είχαμε αρχικά υπολογίσει στη σκαλέτα, το σενάριο της εκπομπής. «Ήταν όλοι ένας προς έναν, περιπτώσεις που λες θα ήθελα να τους γνωρίσω. Σε όλα αυτά τα μαγαζιά που είδαμε και στους ανθρώπους που γνωρίσαμε, θέλεις να πας», μας εκμυστηρεύτηκε στο τέλος ο Δημήτρης. Όμως, έβαλαν και πολλά κωμικά στοιχεία στην παρουσίαση, που αλάφρυναν το κλίμα. Δύο πολύ ωραίες στιγμές ήταν όταν ανέβηκαν στη σκηνή μαζί τους δύο σεφ που δεν μας έχουν συνηθίσει σε αστεϊσμούς. Ο Λευτέρης Λαζάρου και ο Σωτήρης Κοντιζάς δέχτηκαν με χαρά να συμμετάσχουν στη βράβευση, για να παραδώσουν δύο από τα βραβεία αλλά και για να πάρουν μέρος σε δύο αυτοσχεδιαστικά σκετς με τους παρουσιαστές, μέσα από τα οποία μας άφησαν να δούμε τη χιουμοριστική πλευρά τους.
Και του χρόνου με υγεία
Στα βραβεία φέτος εισαγάγαμε πολλά καινά δαιμόνια. Ήταν ένα μεγάλο στοίχημα να μπορέσουμε να διοργανώσουμε την τελετή της απονομής με έναν τρόπο που θα ταίριαζε στους ανθρώπους που βραβεύαμε, οι οποίοι έχουν καινούργιες ιδέες και πρωτοποριακή αντίληψη για τα πράγματα. Για εμάς η ψηφιακή βράβευση ήταν μεν μια λύση ανάγκης επιβεβλημένη από τις συνθήκες, αλλά ταυτόχρονα μια δημιουργική πρόκληση και μια καινούργια εμπειρία, από την οποία πήραμε πολλά χρήσιμα διδάγματα. Μας χαροποιεί ιδιαίτερα που για πρώτη φορά τα Βραβεία δεν διεκπεραιώνονται σε μια αίθουσα με συγκεκριμένη χωρητικότητα, δεν είναι μια εκδήλωση για λίγους και καλούς, αλλά μια ψηφιακή γιορτή ανοιχτή και προσβάσιμη σε όλους.
Για όσους δεν είδαν την πρεμιέρα, το βίντεο των Βραβείων είναι διαθέσιμο στο κανάλι του «Γαστρονόμου» στο YouTube: youtube.com/gastronomosonline
