Διακόσια χρόνια ιστορίας έχει το ξακουστό συριανό λουκούμι, όσα και η Ερμούπολη, πρωτεύουσα της Σύρου, που ιδρύθηκε το 1822 με το προσφυγικό κύμα από Χιώτες, Κασιώτες και Ψαριανούς. Μαζί με τον πολιτισμό τους, οι πρόσφυγες, και κυρίως οι Χιώτες, έφεραν τη γνώση και την εμπειρία τους στην τέχνη του λουκουμιού, εγκαθιδρύοντας στο νησί τις πρώτες λουκουμοποιίες. Με τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και το δεύτερο κύμα προσφύγων, καταγράφονται μέχρι το 1945 στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων 128 ζαχαροπλάστες, στην πλειονότητά τους προσφυγικής καταγωγής, που παράγουν μεταξύ άλλων χαλβαδόπιτες και λουκούμια. Καινούργιοι μάστορες μαθητεύουν δίπλα στους παλιούς και η τέχνη εξαπλώνεται και γίνεται ταυτόσημη με το νησί.
Προϊόν φτιαγμένο με μαστοριά και υφάλμυρο νερό, το εκλεκτό συριανό λουκούμι πολυτελείας απέκτησε τρανή φήμη, έγινε περιζήτητο κι απέσπασε βραβεία σε διεθνείς εκθέσεις τροφίμων της εποχής, έγινε εξαγώγιμο προϊόν και μπήκε μέχρι και σε βασιλικές αυλές, πρεσβείες και προξενεία. Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην κοινωνική ζωή του νησιού, σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας, καθώς το μοίραζαν σε γάμους, βαφτίσεις και κηδείες, ενώ υπήρξε σημαντικός πυλώνας και στην οικονομία της Σύρας πριν από τη βιομηχανική και ναυτιλιακή άνθηση, καθώς γύρω του αναπτύχθηκε μια ολόκληρη ζωντανή κοινότητα από επαγγελματίες που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σχετίζονταν με αυτό: κυτιοποιοί, λιθοτυπογράφοι, γραφίστες, μακετίστες, καλαθατζήδες πωλητές στα πλοία… Μέχρι ολόκληρο εργοστάσιο παραγωγής αμύλου έγινε στο νησί για να εξυπηρετήσει την παραγωγή λουκουμιών! Το 2019, το συριανό λουκούμι εντάχθηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.
Σήμερα, έξι βιοτεχνίες εξακολουθούν να παρασκευάζουν με τον παραδοσιακό τρόπο το μαστιχωτό κι αφράτο συριανό λουκούμι. Πρόκειται για τις λουκουμοποιίες Συκουτρή, Λειβαδάρα, Κορρέ, Κανακάρη, Δεναξά και Γεωργίου, που όλες τους ψήνουν μικρές ποσότητες στα παραδοσιακά χάλκινα καζάνια, όπου βράζει η ζάχαρη, με το νερό, το άμυλο και μία δόση ξινό. Στο έτοιμο μείγμα προσθέτουν τη γεύση της επιλογής τους και, προαιρετικά, αμύγδαλα, οπωσδήποτε ψιλόφλουδα και μικρά. Το υγρό λουκούμι τουμπάρεται σε ξύλινα τελάρα, όπου μένει για 24 ώρες, πριν κοπεί και βουτηχτεί στην άχνη ζάχαρη.
Παράγεται σε κλασικές γεύσεις τριαντάφυλλο, περγαμόντο, μαστίχα Χίου, με αμύγδαλο ή και άνευ, αλλά και πιο μοντέρνες εκδοχές, όπως καρύδι με μέλι, ινδοκάρυδο, λεμόνι, βανίλια. Οι δύο παλαιότερες λουκουμοποιίες που συνεχίζουν την παράδοση είναι της οικογένειας Λειβαδάρα, που κλείνει φέτος 99 χρόνια λειτουργίας καθώς ιδρύθηκε το 1923 από τον πρόσφυγα Αντώνη Λειβαδάρα, και της οικογένειας Συκουτρή, με έτος ίδρυσης το 1928 από τον Σμυρνιό πρόσφυγα Γεώργιο Συκουτρή.
Η λουκουμοποιία Κορρέ, που ιδρύθηκε το ’67 από τον Ναξιώτη Βασίλειο Κορρέ, πουλήθηκε σε δύο οικογενειακούς του φίλους, τους Συριανούς Γιάννη Βαμβακούση και Γιάννη Σαμψωνίδη, η λουκουμοποιία της Μαρίας Δεναξά, που την ξεκίνησε το ’72 μαζί με τον σύζυγό της Παναγιώτη, ανήκει πλέον στον βαφτισιμιό τους Γιάννη Αγγέλικα. Στα πλοία βρίσκουμε τα λουκούμια Κανακάρη, που παράγονται από το 1952, από τη λουκουμοποιία που ίδρυσε ο Συριανός Παναγιώτης Κανακάρης και σήμερα συνεχίζει ο εγγονός του Κώστας Κόκκαλης, κι επίσης υπάρχει και το πολύ μικρό εργαστήριο της οικογένειας Γεωργίου, αρκετά νεότερο, που λειτουργεί στον λόφο της Ανάστασης.
Λουκουμοποιείο Συκουτρή, Μυστρά 8, Ερμούπολη, Τ/22810-81.390
Πρατήριο Κορρέ, Χίου 27, Πλατεία Μιαούλη, Ερμούπολη, Τ/22810-82.037
Πρατήριο Κανακάρη, Ακτή Παπάγου 3, Ερμούπολη, Τ/22810-81.898
Πρατήριο Λειβαδάρα, Ακτή Εθνικής Αντίστασης 24, Τ/22810-87.031
Πρατήριο Δεναξά, Ακτή Παπάγου 52, Ερμούπολη, Τ/22810-84.200
Χαλβαδόπιτες και λουκούμια Γεωργίου πωλούνται μόνο μέσα στα πλοία. Τα υπόλοιπα λουκούμια και χαλβαδόπιτες τα βρίσκουμε και σε επιλεγμένα καταστήματα σε όλη την Ελλάδα.
Δείτε εδώ το βίντεο από τη βράβευση των λουκουμοποιών της Σύρου: